SKKN Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh Lớp 9
Sơ đồ tư duy là một công cụ tổ chức tư duy. Đây là phương pháp dễ nhất để chuyển tải thông tin vào bộ não của bạn rồi đưa thông tin ra ngoài bộ não. Nó là một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng nghĩa của nó, “sắp xếp” ý nghĩ của bạn.
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
MỤC LỤC
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
1
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
LỜI MỞ ĐẦU
********&*********
Để hoàn thành được đề tài sáng kiến kinh nghiệm này, trước hết tôi xin
gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám hiệu trường THCS Thái Thịnh đã tạo mọi
điều kiện để tôi nghiên cứu và thử nghiệm đề tài của mình.
Xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, đặc biệt là các đồng chí giáo
viên trong tổ bộ môn và các tổ trong trường đã giúp đỡ và đóng góp cho tôi
nhiều ý kiến quý giá để tôi hoàn thành đề tài.
Xin chân thành cảm ơn toàn thể các em học sinh lớp 9C, 9G, 7D, 7G đã
giúp tôi thực nghiệm đề tài của mình.
Với sự tâm huyết và cầu thị học hỏi, trong suốt quá trình thực hiện đề tài
đến khi hoàn thiện, tôi đã cố gắng chắt lọc rút ra những kinh nghiệm riêng của
mình, với hi vọng chia sẻ được với đồng nghiệp có cùng mối quan tâm và đây
cũng là tiền đề để tôi hoàn thiện kĩ năng giảng dạy của bản thân. Tôi rất mong
nhận được sự góp ý quý báu từ các đồng chí lãnh đạo cùng ban giám khảo để đề
tài được hoàn chỉnh hơn ở những lần nghiên cứu tiếp theo.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Người viết
Ngô Thị Ngọc Bích
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
2
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
I. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do về mặt lí luận
Trong xu hướng toàn cầu hóa hiện nay, Chính phủ Việt Nam đã và đang
thực hiện chính sách mở cửa nhằm hội nhập với cộng đồng thế giới trên nhiều
lĩnh vực. Trong đó Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị nguồn
nhân lực có chất lượng của mỗi đất nước và tạo cơ hội học tập cho mỗi người
dân. Hệ thống giáo dục, chương trình và phương pháp giáo dục của các quốc
gia tiếp tục được thay đổi nhằm xóa bỏ mọi ngăn cách trong các nhà trường,
cung cấp các tri thức hiện đại, đáp ứng được yêu cầu mới phát sinh của nền
kinh tế. Một triết gia đã từng nói rằng “Biết thông thạo một ngoại ngữ giống như
bạn có thêm một con người mới”. Chỉ có ngoại ngữ mới có thể giúp chúng ta
tiếp cận với thế giới văn minh, trao đổi văn hóa và nối vòng tay hữu nghị toàn
cầu. Chính vì vậy, Bộ Giáo Dục và Đào Tạo đã xây dựng đề án dạy ngoại ngữ
giai đoạn 2008-2020 và Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã từng nhấn mạnh,
đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-
2020 nhằm chuyển từ việc dạy ngoại ngữ như một môn học sang dạy như một
công cụ để sống, làm việc và hội nhập quốc tế, biến ngoại ngữ từ điểm yếu
thành điểm mạnh của Việt Nam.
Xuất phát từ mục tiêu đó, tiếng Anh đã trở thành ngoại ngữ số một được
dạy ở nước ta và việc dạy cũng như học tiếng Anh ở các trường THCS cũng đã
có những chuyển biến rõ rệt. Theo đó, việc đầu tư nghiên cứu các phương pháp
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
3
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
dạy học và áp dụng sao cho hiệu quả là một yêu cầu tất yếu. Việc đổi mới
phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông nói chung và đối với bộ môn
Tiếng Anh nói riêng, là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của cải cách
giáo dục. Điều 24.2 Luật giáo dục quy định “Phương pháp dạy học phổ thông
phải phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với
đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng
làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.” Do đó, đề
tài: “Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp
9” này hi vọng được xem xét là một trong những kinh nghiệm giảng dạy nhỏ
nhưng thực tế, góp phần đáp ứng được yêu cầu về đổi mới phương pháp giáo
dục hiện nay.
Sơ đồ tư duy được đánh giá là có rất nhiều ưu điểm.
Trước hết, ta cần hiểu khái niệm về sơ đồ tư duy (Mind map) là gì?
Sơ đồ tư duy là một công cụ tổ chức tư duy. Đây là phương pháp dễ nhất để
chuyển tải thông tin vào bộ não của bạn rồi đưa thông tin ra ngoài bộ não. Nó là
một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng nghĩa của nó,
“sắp xếp” ý nghĩ của bạn.
Vậy, sơ đồ tư duy giúp gì cho bạn?
Với cách thể hiện gần như cơ chế hoạt động của bộ não, sơ đồ tư duy sẽ giúp
bạn:
- Sáng tạo hơn.
- Tiết kiệm thời gian.
- Ghi nhớ tốt hơn.
- Nhìn thấy bức tranh tổng thể.
- Tổ chức và phân loại suy nghĩ của bạn.
- và …
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
4
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
Tác giả của Sơ đồ tư duy: Tony Buza
Theo tác giả Tony Buza, sơ đồ tư duy là một hình thức ghi chép bằng cách sử
dụng màu sắc, các từ khóa, hình ảnh để mở rộng và đào sâu ý tưởng.
- Theo các chuyên gia việc sử dụng màu sắc, đường cong, hình ảnh có tác dụng
kích thích mắt và trí não hơn trong việc ghi nhớ, việc sử dụng các con chữ dễ
gây nhàm chán cho học sinh.
- Ngoài việc sử dụng sơ đồ tư duy để ôn tập và kiểm tra từ vựng đối với học
sinh, giáo viên còn có thể linh hoạt áp dụng vào các tiết dạy từ vựng, tiết luyện
viết, hoặc các tiết luyện nói, hay dùng để tóm tắt nội dung các bài đọc theo một
số sơ đồ
tham
khảo
như sau:
Sơ đồ 1:
Sơ đồ 2:
Ngô Thị Ngọc
5
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
Phương pháp áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy và học Tiếng Anh, sau khi
nghiên cứu, cũng không nằm ngoài xu hướng cần thiết là phải đổi mới phương
pháp giáo dục và tự thân phương pháp này với những đặc tính ưu việt của nó đã
mang lại nhiều kết quả tích cực mà không ít người đã phải hoàn toàn công nhận.
2. Lý do về mặt thực tiễn
Theo yêu cầu thực tế của xã hội ngày nay, giáo dục đòi hỏi đội ngũ giáo
viên dạy ngoại ngữ ở Việt Nam phải đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng
việc dạy ngôn ngữ theo xu hướng giao tiếp nhằm tăng cường năng lực giao tiếp
cho người học, giúp người học lĩnh hội và sử dụng thành thạo 4 kỹ năng nghe,
nói, đọc và viết.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng, học tiếng Anh cũng như học các bộ
môn ngôn ngữ khác, không hề đơn giản chút nào, chưa kể đến việc người học
cần phải có sự say mê và chăm chỉ để đạt được mục đích sau cùng của họ.
Với đối tượng người học là học sinh THCS mà nhận thức chung về thế
giới quan còn chưa đủ độ sâu sắc, thì việc đinh hướng và giúp đỡ các em học tốt
Tiếng Anh luôn là sự trăn trở đối với các giáo viên tâm huyết với bộ môn này.
Làm thế nào để mang lại cho học trò những bài học hiệu quả mà thú vị, kích
thích sự ham học, tính chủ động của các em; làm thế nào để sau mỗi bài học, các
em có khả năng nhớ được nội dung bài học, và quan trọng là khắc sâu được
những kiến thức ấy, nhớ mãi, giúp các em tự tin, chủ động hơn trong mọi tình
huống giao tiếp. Chính vì lí do đó mà phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong
dạy và học Tiếng Anh là phương pháp thể hiện được rõ những ưu điểm của nó,
đáp ứng được yêu cầu môn học.
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
6
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
Thực ra, Sơ đồ tư duy không phải là một khái niệm mới, vì trước đây chúng
ta vẫn đôi khi có sử dụng dưới một số dạng của sơ đồ tư duy như: Trò chơi
Network; Dạng cây thư mục; bảng biểu, sơ đồ,… nhưng khi khái niệm và
phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy ra đời thì quả thật, nó mang lại sức hấp dẫn
và hiệu quả hơn nhiều.
Về cá nhân, tôi không ngại khi phải thành thật chia sẻ rằng, mặc dù trước
đây có được nghe qua về phương pháp giảng dạy dùng sơ đồ tư duy, tôi chỉ mơ
hồ nhìn nhận, đó là một phương pháp “hiện đại” hơn phương pháp kẻ bảng, vẽ
sơ đồ thủ công trước đây nhằm hệ thống, xâu chuỗi các vấn đề, các ý tưởng với
nhau; nhưng cái nhìn của tôi đã thay đổi hẳn về phương pháp này kể từ một thực
tế khi tôi tham gia thi Giáo viên chủ nhiêm giỏi cấp Quận (không phải môn
giảng dạy chuyên môn) . Tôi đã “mò mẫm” tìm hiểu trên mạng, áp dụng sơ đồ
tư duy trong tiết dự thi đó, được đánh giá tốt và đó cũng chính là động lực khiến
tôi muốn áp dụng cho chính tiếng Anh – bộ môn mình yêu thích và đang trực
tiếp giảng dạy hàng ngày trên lớp cho học trò. Và không phụ công tôi, kết quả
đạt được từ phương pháp giảng dạy này rất khả quan, hơn 90% các em tỏ ra hào
hứng và thích thú với sơ đồ tư duy, chấp nhận nó như một “hiển nhiên cần phải
có”, háo hức được lĩnh hội và thể hiện khả năng tư duy của bản thân; và đa số
các em đạt được chuẩn yêu cầu về bài học.
3. Lý do về tính cần thiết
Cập nhật thông tin mới, áp dụng phù hợp với tình hình thực tiễn và khả
năng của bản thân là yêu cầu nên đặt ra cho mỗi giáo viên trong quá trình hội
nhập, toàn cầu hoá như hiện nay. Xác định về tính cần thiết của việc áp dụng sơ
đồ tư duy trong giảng dạy nói chung, và giảng dạy từ vựng và ôn tập ngữ pháp
tiếng Anh nói riêng, tôi luôn nghĩ về tính ưu việt của phương pháp này. Một
mặt, học trò có thể hệ thống hoá các kiến thức và nội dung cơ bản chính xác và
nhanh hơn. Mặt khác, phương pháp này giúp học trò khắc sâu được kiến thức
lâu hơn, có dấu ấn hơn và có tác dụng kích thích trí tưởng tượng, sáng tạo của
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
7
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
các em trong các lĩnh vực liên quan. Rõ ràng, các em không chỉ áp dụng được sơ
đồ tư duy trong phạm vi hẹp mà còn trong bất cứ môn học nào khác ở trường, và
quan trọng hơn nữa, là áp dụng được trong cuộc sống hàng ngày. Các em sẽ biết
cách làm việc khoa học, có kế hoạch và là tiền đề cho thành công của các em
trong tương lai.
Từ tất cả những lí do trên, tôi đã mạnh dạn lựa chọn, nghiên cứu, áp
dụng đề tài “Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng
Anh lớp 9.” trong giảng dạy thực tế tại đơn vị công tác.
4. Mục đích nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm
Mục đích chính khi tôi nghiên cứu và thực hiện đề tài này là:
- Giúp hoàn thiện hơn nữa các bài giảng điện tử của mình để nâng cao hơn nữa
chất lượng dạy và học.
- Giúp cho học sinh không những được hoạt động một cách tích cực trong các
tiết học để chủ động tìm ra kiến thức mà còn hứng thú hơn, yêu thích môn học
hơn.
- Chia sẻ kinh nghiệm nhỏ của bản thân, hi vọng nhận được sự đóng góp ý kiến,
trao đổi, hướng dẫn về đề tài từ cẩp trên và đồng nghiệp nhằm nâng cao khả
năng chuyên môn. Tôi thực sự cầu thị về vấn đề này.
Kết quả của đề tài này sẽ phần nào là cơ sở giúp cho các giáo viên dạy
Tiếng Anh, đặc biệt là những giáo viên mới tham gia giảng dạy và cả những
giáo viên lâu năm có thêm những giải pháp nhằm tăng hiệu quả cho các tiết dạy
của mình.
5. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu
Phương pháp dạy học tích cực sử dụng “ Sơ đồ tư duy” là phương pháp
được Bộ Giáo Dục và Đào Tạo cũng như Sở Giáo Dục và Đào Tạo triển khai, áp
dụng trong đầu năm học 2011 – 2012. Từ thực tế đó, tôi đang tự nỗ lực nghiên
cứu, cập nhật và áp dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy 02 yếu tố tiếng Anh: từ
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
8
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
vựng và ôn tập ngữ pháp tiếng Anh cho học sinh khối lớp 9 tôi đang giảng dạy
trong phạm vi trường THCS Thái Thịnh.
6. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện việc nghiên cứu đề tài, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu (Truy cập mạng Internet, tham khảo các tài
liệu trên mạng về việc áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy học nói chung; sách giáo
khoa và bài tập môn tiếng Anh lớp 9, hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ
năng môn Tiếng Anh THCS – Vũ Thị Lợi); tài liệu “Lập bản đồ tư duy - Công
cụ tư duy tối ưu sẽ làm thay đổi cuộc sống của bạn” - Tác giả Tony Buzan).
- Phương pháp khảo sát.
học sinh)
(Điều tra, phân tích, tổng hợp tình hình học tập của
- Phương pháp thực nghiệm. (Thông qua thực tế giảng dạy áp dụng đề tài này
trong khoảng thời gian gần 1năm của bản thân.)
- Phương pháp thống kê, kiểm tra, đánh giá trước và sau quá trình thực nghiệm.
Ngoài ra, tôi còn tham khảo ý kiến và kinh nghiệm của đồng nghiệp trong
trường, không chỉ trong tổ bộ môn mà còn từ các giáo viên có năng lực ở các
môn liên quan như Ngữ văn, lịch sử, sinh học v.v…..
7. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu về mặt cơ sở lý luận
- Nghiên cứu thực trạng các tiết học có sử dụng sơ đồ tư duy
- Nghiên cứu các biện pháp khắc phục
- Thống kê kết quả đạt được, rút kinh nghiệm nghiên cứu.
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
9
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9
PHẦN II: NỘI DUNG CHÍNH
I. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
1. Mặt tích cực
- Trường THCS Thái Thịnh là trường chuẩn Quốc gia, cơ sở vật chất tốt, đồ
dùng, phương tiện dạy và học được trang bị tương đối đầy đủ. Trường có đội ngũ
giáo viên kinh nghiệm, nhiệt tình trong công tác; có Ban giám hiệu luôn sâu sát,
luôn động viên, khen thưởng, khích lệ những giáo viên không ngừng trau dồi
chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là đổi mới về phương pháp giảng dạy cũng như
việc ứng dụng CNTT vào thiết kế các bài giảng.
- Sơ đồ tư duy được biết đến với rất nhiều ưu điểm và tính khả dụng của nó
trong dạy học, vì thế các giáo viên trong trường, đặc biệt là những giáo viên trẻ,
nhiệt tình, tâm huyết với nghề luôn cố gắng tìm tòi, học hỏi và áp dụng phương
pháp này ở nhiều môn khác nhau như Ngữ văn, Toán, Sinh vật, Địa lý, Kỹ thuật,
Lịch sử…..
- Riêng Tiếng Anh, phương pháp này thể hiện rõ được tính ưu việt của nó trong
giảng dạy từ vựng, dạy nói, dạy đọc và ôn tập cấu trúc lẫn hiện tượng ngữ pháp.
Do đó, áp dụng sơ đồ tư duy trong các tiết học Tiếng Anh đã thực sự mang lại
hiệu quả rõ rệt.
2. Mặt hạn chế
- Độ nhiệt tình, ham tìm học hỏi những phát kiến mới trong đội ngũ các giáo
viên không đồng đều. Nhiều người ngại khi phải áp dụng những phương pháp
mới mà cần sự đầu tư nhiều cả về tâm trí, sức lực và thời gian. Kết quả là, giáo
viên nào chịu khó đầu tư cho công việc thì học sinh lớp đó có điều kiện để nắm
vững kiến thức tốt hơn.
- Đối với dạy Tiếng Anh nói riêng, do phần mềm sơ đồ tư duy được nâng cấp
thường xuyên ngày càng hiện đại, cộng thêm trình độ về tin học có hạn, nên
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội
10
Tải về để xem bản đầy đủ
39 trang
23/12/2024
390
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh Lớp 9", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_ap_dung_so_do_tu_duy_trong_day_tu_vung_va_on_tap_cau_tr.pdf
