SKKN Các yếu tố hình học trong môn Toán Lớp 2
Trong nhiều năm học, tôi đã dạy lớp 2. Tôi nhận thấy việc dạy các yếu tố hình học trong chương trình toán ở bậc tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng là hết sức cần thiết. Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, tư duy của các con còn hạn chế về mặt suy luận, phân tích việc dạy “các yêu tốc hình học” ở Tiểu học sẽ góp phần giúp học sinh phát triển được năng lực tư duy, khả năng quan sát, trí tưởng tượng cao và kỹ năng thực hành hình học đặt nền móng vững chắc cho các em học tốt môn hình học sau này ở cấp học phổ thông cơ sở.
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
Lêi nãi ®Çu
Tªn ®Ò tµi
C¸c yÕu tè h×nh häc trong m«n to¸n líp 2
M«n to¸n lµ mét trong nh÷ng m«n häc cã vÞ trÝ quan träng ë bËc TiÓu häc.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xu thÕ chung cña thÕ giíi lµ ®æi míi ph-¬ng ph¸p
d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh
trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh ch-¬ng tr×nh to¸n
TiÓu häc mang ý nghÜa chuÈn bÞ cho viÖc häc m«n h×nh häc ë c¸c cÊp häc trªn,
®ång thêi gióp häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt khi tiÕp xóc víi nh÷ng “t×nh
huèng to¸n häc” trong cuéc sèng hµng ngµy.
Trong nhiÒu n¨m häc, t«i ®· d¹y líp 2. T«i nhËn thÊy viÖc d¹y c¸c yÕu tè
h×nh häc trong ch-¬ng tr×nh to¸n ë bËc tiÓu häc nãi chung vµ ë líp 2 nãi riªng lµ
hÕt søc cÇn thiÕt. ë løa tuæi häc sinh tiÓu häc, t- duy cña c¸c con cßn h¹n chÕ vÒ
mÆt suy luËn, ph©n tÝch viÖc d¹y “c¸c yªu tèc h×nh häc” ë TiÓu häc sÏ gãp phÇn
gióp häc sinh ph¸t triÓn ®-îc n¨ng lùc t- duy, kh¶ n¨ng quan s¸t, trÝ t-ëng t-îng
cao vµ kü n¨ng thùc hµnh h×nh häc ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho c¸c em häc tèt
m«n h×nh häc sau nµy ë cÊp häc phæ th«ng c¬ së.
ViÖc d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc líp 12 nh- thÕ nµo ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt ph¸t huy ®-îc tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña häc sinh phï hîp víi yªu cÇu ®æi
míi cña ph-¬ng ph¸p d¹y häc ®ã lµ néi dung t«i muèn ®Ò cËp tíi trong ®Ò tµi.
1
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
Néi dung ®Ò tµi
I. Lý do viÕt.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, phong trµo ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc trong
tr-êng TiÓu häc ®-îc quan t©m vµ ®Èy m¹nh kh«ng ngõng ®Ó ngay tõ cÊp TiÓu
häc, mçi häc sinh ®Òu cÇn vµ cã thÓ ®¹t ®-îc tr×nh ®é häc vÊn toµn diÖn, ®ång
thêi ph¸t triÓn ®-îc kh¶ n¨ng cña m×nh vÒ mét m«n nµo ®ã nh»m chuÈn bÞ ngay
tõ bËc TiÓu häc nh÷ng con ng-êi chñ ®éng, s¸ng t¹o ®¸p øng ®-îc môc tiªu
chung cña cÊp häc vµ phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc.
D¹y to¸n ë tiÓu häc võa ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng chÝnh x¸c cña to¸n
häc võa ph¶i ®¶m b¶o tÝnh võa søc cña häc sinh. KÕt hîp yªu cÇu ®ã lµ mét viÖc
lµm khã, ®ßi hái tÝnh khoa häc vµ nhËn thøc, tèt vÒ c¶ néi dung lÉn ph-¬ng ph¸p.
Trong ch-¬ng tr×nh d¹y to¸n 2 c¸c yÕu tèi h×nh häc ®-îc ®Ò cËp d-íi nh÷ng h×nh
thøc ho¹t ®éng h×nh häc nh-: NhËn d¹ng vµ gäi ®óng tªn h×nh ch÷ nhËt, ®-êng
th¼ng, ®-êng gÊp khóc, biÕt tÝnh ®é dµi ®-êng gÊp khóc, tÝnh chu vi h×nh tam
gi¸c, h×nh tø gi¸c, biÕt thùc hµnh vÏ h×nh.
Mét trong nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc ë líp 2 lµ
cung cÊp cho häc sinh nh÷ng biÓu t-îng h×nh häc ®¬n gi¶n, b-íc ®Çu lµm quen
víi c¸c thao t¸c lùa chän, ph©n tÝch, tæng hîp h×nh, ph¸t triÓn t- duy, trÝ t-ëng
t-îng kh«ng gian. Néi dung c¸c yÕu tè h×nh häc kh«ng nhiÒu, c¸c quan hÖ h×nh
häc Ýt, cã lÏ v× ph¹m vi kiÕn thøc c¸c yÕu tè h×nh häc nh- vËy ®· lµmcho viÖc
nghiªn cøu néi dung d¹y häc nµy cµng lý thó.
Ngoµi ra, t«i cßn chó ý häc hái, dù giê ®ång nghiÖp trong vµ ngoµi tr-êng
®Ó vËn dông s¸ng t¹o lèp sao cho phï hîp vµ ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Sau ®©y t«i
xin tr×nh bµy mét vµi kinh nghiÖm mµ t«i ®Ó t©m suy nghÜ thùc hiÖn trong n¨m
häc nµy.
2
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
II. néi dung viÖc lµm:
* Néi dung vÒ “c¸c yÕu tè h×nh häc” vµ yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc, kü
n¨ng trong ch-¬ng tr×nh líp 2.
1. Néi dung ch-¬ng tr×nh:
Néi dung d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc líp 2 phong phó, ®a d¹ng, ®-îc giíi
thiÖu ®Çy ®ñ vÒ ®-êng th¼ng, ba ®iÓm th¼ng hµng.
- §-êng gÊp khóc
- TÝnh ®é dµi ®-êng gÊp khóc.
- Giíi thiÖu h×nh tø gi¸c, h×nh ch÷ nhËt. VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng.
- Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chu vi cña h×nh häc.
CÊu tróc, néi dung c¸c yÕu tè h×nh häc trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 2 ®-îc
s¾p xÕp ®an xen víi c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c phï hîp sù ph¸t triÓn theo tõng giai
®o¹n cña häc sinh.
2. Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng:
- Häc sinh biÕt nhËn biÕt d¹ng vµ gäi ®óng tªn h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c,
®-êng th¼ng, ®-êng gÊp khóc. §Æc biÖt l-u ý häc sinh (nhËn d¹ng h×nh “tæng
thÓ”), ch-a yªu cÇu nhËn ra h×nh ch÷ nhËt còng lµ h×nh tø gi¸c, h×nh vu«ng còng
lµ h×nh ch÷ nhËt.
- BiÕt thùc hµnh vÏ h×nh (theo mÉu) trªn giÊy « vu«ng, xÕp, ghÐp c¸c h×nh
®¬n gi¶n.
- Häc sinh b-íc ®Çu lµm quen víi c¸c thao t¸c lùa chän, ph©n tÝch, tæng
hîp h×nh, ph¸t triÓn t- duy, trÝ t-ëng t-îng kh«ng gian…
3. D¹y c¸c yÕu tè h×nh häc ë líp 2:
C¸c yÕu tè h×nh häc trong SGK líp 2 ®· b¸m s¸t tr×nh ®é chuÈn (thÓ hiÖn
c¸c yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®-îc, phï hîp
víi møc ®é ë líp 2 nh- nhËn d¹ng h×nh tæng thÓ, c¸c bµi thùc hµnh, luyÖn tËp
®¬n gi¶n, bµi tËp xÕp, ghÐp h×nh, dÔ thùc hiÖn…). Víi hÖ thèng c¸c bµi tËp ®a
d¹ng ®· g©y høng thó häc tËp cña häc sinh.
3
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
ë líp 2, ch-a yªu cÇu häc sinh n¾m ®-îc c¸c kh¸i niÖm, ®-îc nh÷ng h×nh
häc dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm quan hÖ c¸c yÕu tè cña h×nh (ch¼ng h¹n ch-a yªu cÇu
häc sinh biÕt h×nh ch÷ nhËt lµ h×nh tø gi¸c cã 4 gãc vu«ng, hoÆc cã 2 c¹nh ®èi
diÖn b»ng nhau) chØ yªu cÇu häc sinh nhËn biÕt ®-îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ”
ph©n biÖt ®-îc h×nh nµy víi h×nh kh¸c vµ gäi ®óng trªn h×nh cña nã. B-íc ®Çu vÏ
®-îc h×nh ®ã b»ng c¸ch nèi c¸c ®iÓm hoÆc vÏ dùa trªn c¸c ®-êng kÎ « vu«ng
(giÊy kÎ « ly,…).
Mét c¸ch kh¸c n÷a, khi d¹y th× gi¸o viªn cÇn l-u ý cho häc sinh cã thãi
quen ®Æt c©u hái “t¹i sao” vµ tù suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái ®ã. Trong nhiÒu
t×nh huèng gi¸o viªn cßn cã thÓ ®Æt ra c©u hái “T¹i sao lµm nh- vËy? Cã c¸ch
nµo kh¸c kh«ng? Cã c¸ch nµo hay h¬n kh«ng?”. C¸c c©u hái cña gi¸o viªn nh-
“t¹i sao”, “v× sao” ®· th«i thóc häc sinh ph¶i suy nghÜ t×m tßi gi¶i thÝch. §ã lµ
chç dùa ®Ó ®-a ra c¸ch lµm hoÆc c¸ch gi¶i sù lùa chän trong vèn kiÕn thøc ®·
häc ®Ó tr¶ lêi.
Khi d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc cho häc sinh líp 2, viÖc tËp cho häc sinh cã
thãi quen ®Æt ra c©u hái “t¹i sao” vµ t×m c¸ch gi¶i thÝch lµm cho vÊn ®Ò ®-îc
s¸ng tá lµ nhiÖm vô cña ng-êi gi¸o viªn. Tõ thãi quen trong suy nghÜ ta h×nh
thµnh vµ rÌn luyÖn thãi quen ®ã trong diÔn ®¹t, trong tr×nh bµy.
VÝ dô: Bµi chu vi h×nh tam gi¸c.
Cho häc sinh nh¾c l¹i c¸ch tÝnh chu vi cña h×nh tam gi¸c.
A
4cm
B
4cm
C
4cm
Häc sinh cã thÓ tÝnh chu vi tam gi¸c b»ng c¸c c¸ch:
4 = 4 = 4 = 12 (cm)
HoÆc : 4 x 3 = 12 (cm)
4
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
Cho häc sinh so s¸nh c¸c kÕt qu¶ kh¼ng ®Þnh lµ lµm ®óng.
Lóc ®ã gi¸o viªn hái: T¹i sao con l¹i lÊy 4 x 3 ®Ó tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c
(v× 3 c¹nh h×nh tam gi¸c cã sè ®o b»ng nhau = 4 cm).
- So s¸nh 2 c¸ch lµm trªn con thÊy c¸ch nµo lµm nhau h¬n? (c¸ch 2).
+ Tæng ®é dµi c¸c c¹nh cña h×nh tam gi¸c lµ chu vi cña h×nh tam gi¸c ®ã.
* Trong SGK to¸n 2, hÖ thèng c¸c bµi tËp thùc hµnh vÒ yÕu tè h×nh häc
cã mÊy d¹ng c¬ b¶n sau:
1. VÒ “nhËn biÕt h×nh”:
a. VÒ “®o¹n th¼ng, ®-êng th¼ng”.
VÊn ®Ò “®o¹n th¼ng, ®-êng th¼ng” ®-îc giíi thiÖu ë tiÓu häc cã thÓ cã
nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Trong s¸ch to¸n 2, kh¸i niÖm “®-êng th¼ng” ®-îc giíi
thiÖu b¾t ®Çu tõ “®o¹n th¼ng” (®· ®-îc häc ë líp 1) nh- sau:
- Cho ®iÓm A vµ ®iÓm B, lÊy th-íc vµ bót nèi hai ®iÓm ®ã ta ®-îc ®o¹n
th¼ng AB.
A
B
- KÐo dµi ®o¹n th¼ng AB vÒ hai phÝa, ta ®-îc ®-êng th¼ng AB
A
B
- L-u ý: Kh¸i niÖm ®-êng th¼ng kh«ng ®Þnh nghÜa ®-îc, häc sinh lµm
quen víi “biÓu t-îng” vÒ ®-êng th¼ng th«ng qua ho¹t ®éng thùc hµnh: VÏ ®-êng
th¼ng qua 2 ®iÓm, vÏ ®-êng th¼ng qua 1 ®iÓm.
b. NhËn biÕt giao ®iÓm giao ®iÓm cña hai ®o¹n th¼ng:
VÝ dô bµi 4 trang 49
§o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm nµo?
B
C
A
D
5
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
- Khi ch÷a bµi gi¸o viªn cho häc sinh tËp diÔn ®¹t kÕt qu¶ bµi lµm. Ch¼ng
h¹n häc sinh nªu l¹i “§o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm O”.
HoÆc gi¸o viªn hái: Cã c¸ch nµo kh¸c kh«ng? Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi:
“Hai ®o¹n th¼ng AB vµ CD c¾t nhau t¹i ®iÓm O”. HoÆc “O lµ ®iÓm c¾t nhau cña
®-êng th¼ng AB vµ CD”.
c. NhËn biÕt 3 ®iªm th¼ng hµng:
VÝ dô: Bµi 2 trang 73
Nªu tªn 3 ®iÓm th¼ng hµng (dïng th-íc th¼ng ®Ó kiÓm tra):
a)
b)
C
B
N
O
M
D
A
O
P
Q
- Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ ba ®iÓm th¼ng hµng (ba ®iÓm ph¶i cïng n»m trªn
mét ®-êng th¼ng).
- Häc sinh ph¶i dïng th-íc kÎ kiÓm tra xem cã c¸c bé ba ®iÓm nµo th¼ng
hµng råi ch÷a.
VÝ dô nh-:
a. Ba ®iÓm O, M, N th»ng hµng; Ba ®iÓm O, P, Q th¼ng hµng.
b. Ba ®iÓm B, O, D th¼ng hµng; Ba ®iÓm A, O, C th¼ng hµng.
d. NhËn biÕt h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c
ë líp 2, ch-a yªu cÇu häc sinh n¾m ®-îc kh¸i niÖm, ®Þnh nghÜa h×nh häc
dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm, quan hÖ c¸c ty cña h×nh (ch¼ng h¹n, ch-a yªu cÇu häc
sinh biÕt h×nh ch÷ nhËt lµ tø gi¸c cã 4 gãc vu«ng, hoÆc cã 2 c¹nh ®èi diÖn b»ng
nhau …), chØ yªu cÇu häc sinh ph©n biÖt ®-îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ”, ph©n biÖt
®-îc h×nh nµy víi h×nh thøc kh¸c vµ gäi ®óng tªn h×nh cña nã. B-íc ®Çu vÏ ®-îc
h×nh ®ã b»ng c¸ch nèi c¸c ®iÓm hoÆc vÏ dùa trªn c¸c ®-êng kÎ « vu«ng (giÊy kÎ
« ly)…
VÝ dô d¹y häc bµi “H×nh ch÷ nhËt” theo yªu cÇu trªn, cã thÓ nh- sau:
6
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
- Giíi thiÖu h×nh ch÷ nhËt (häc sin ®-îc quan s¸t vËt chÊt cã d¹ng h×nh ch÷
nhËt, lµ c¸c miÕng b×a hoÆc nhùa trong hép ®å dïng häc tËp, ®Ó nhËn biÕt d¹ng
tæng thÓ “®©y lµ h×nh ch÷ nhËt”).
- VÏ vµ ghi tªn h×nh ch÷ nhËt (nèi 4 ®iÓm trªn giÊy kÎ « vu«ng ®Ó ®-îc
h×nh ch÷ nhËt, ch¼ng h¹n h×nh ch÷ nhËt ABCH, h×nh ch÷ nhËt MNPQ).
M
N
A
D
B
C
Q
P
- NhËn biÕt ®-îc h×nh ch÷ nhËt trong tËp hîp mét sè h×nh (cã c¶ h×nh
kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt), ch¼ng h¹n:
T« mµu (hoÆc ®¸nh dÊu x ) vµo h×nh ch÷ nhËt cã trong mçi h×nh sau:
- Thùc hµnh cñng cè nhËn biªt h×nh ch÷ nhËt:
7
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
VÝ dô: Bµi 1 trang 85:
Mçi h×nh d-íi ®©y lµ h×nh g×?
a)
b)
c)
e)
d)
g)
e. NhËn biÕt ®-êng gÊp khóc:
Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t ®-êng
gÊp khóc ABCD.
D
§-êng gÊp khóc ABCD gåm 3 ®o¹n
th¼ng: AB, BC vµ CD .
A
§é dµi ®-êng gÊp khóc ABCD lµ tæng
®é dµi c¸c ®o¹n
C
§-êng gÊp khóc ABCD
Gi¸o viªn giíi thiÖu:
§©y lµ ®-¬ng gÊp khóc ABCD (chØ vµo h×nh vÏ). Häc sinh lÇn l-ît nh¾c
l¹i: “§-êng gÊp khóc ABCD”.
Gi¸o viªn hái: §-êng gÊp khóc nµy gåm mÊy ®o¹n? Häc sinh nªu: Gåm 3
®o¹n th¼ng AB, BC, CD (B lµ ®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng AB vµ BC, C lµ
®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng BC vµ CD).
Häc sinh ®-îc thùc hµnh ë tiÕp bµi tËp 3 (trang 104).
Ghi tªn c¸c ®-êng gÊp khóc cã trong h×nh vÏ sau, biÕt:
8
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
+ §-êng gÊp khóc ®ã gåm 3 ®o¹n th¼ng.
+ §-êng gÊp khóc ®ã gåm 2 ®o¹n th¼ng.
B
C
A
D
Yªu cÇu cÇu sinh ghi tªn tuæi ®äc tªn ®-êng gÊp khóc
Gi¸o viªn cho häc sinh dïng bót ch× mµu vµ ph©n biÖt c¸c ®-êng gÊp khóc
cã ®o¹n th¼ng chung:
a. §-êng th¼ng khóc gåm 3 ®-êng th¼ng lµ: AB, BC, CD.
b. §-êng gÊp khóc gåm 2 ®-êng th¼ng lµ: ABC vµ BCD.
2. VÒ “H×nh vÏ”.
ë líp 1,2,3 häc sinh ®-îc lµm quen víi ho¹t ®éng vÏ h×nh ®¬n gi¶n theo
c¸c h×nh thøc sau:
a. VÏ h×nh kh«ng yªu cÇu cã sè ®o c¸c kÝch th-íc.
VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng
VÝ dô bµi 1 trang 23.
Dïng th-íc vµ ghÐp nèi c¸c ®iÓm.
a) H×nh ch÷ nhËt
b) H×nh tø gi¸c.
N
M
B
A
C
Q
P
E
D
9
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª ThÞ Hiªn
Yªu cÇu b-íc ®Çu häc sinh vÏ ®-îc h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c (nèi c¸c
®iÓm cã s½n trªn giÊy kÎ « ly).
b. VÏ h×nh theo mÉu:
VÝ dô bµi 4 trang 59.
VÏ h×nh theo mÉu.
MÉu
- Gi¸o viªn cho häc sinh nh×n kü mÉu råi lÇn l-ît chÊm tõng ®iÓm vµo sæ:
Dïng th-íc kÎ vµ bót nèi c¸c ®iÓm ®Ó cã h×nh vu«ng.
c. VÏ ®-êng th¼ng.
VÝ dô bµi 4 trang 74
VÏ ®-êng th¼ng.
a) §i qua hai ®iÓm M, N
b) §i qua ®iÓm O
.
.
.
O
M
N
c) §i qua hai trong ba ®iÓm A, B, C.
A .
.
B
C.
Sau khi gi¸o viªn ®· d¹y bµi ®-êng th¼ng vµ c¸ch vÏ bµi nµy lµ thùc hµnh.
PhÇn (a). VÏ ®-êng th¼ng ®i qua 2 ®iÓm MN.
10
Tr-êng TiÓu häc C¸t Linh
Tải về để xem bản đầy đủ
20 trang
11/02/2025
110
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Các yếu tố hình học trong môn Toán Lớp 2", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_cac_yeu_to_hinh_hoc_trong_mon_toan_lop_2.doc
