SKKN Một số biện pháp để dạy tốt môn tin học cho học sinh Tiểu học

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẬN LONG BIÊN

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ DẠY TỐT MÔN TIN HỌC

CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

Lĩnh vực : Tin Học

Cấp

: Tiểu học

NĂM HỌC: 2016 – 2017

1/24

MỤC LỤC

TT

A

NỘI DUNG

TRANG

Mở đầu

1

2

3

4

6

7

I

Lí do chọn đề tài

Mục đích nghiên cứu

II

III

IV

B

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Nội dung

I

Cơ sở lí luận

II Cơ sở thực tiễn

1

2

Thực trạng

Thuận lợi và khó khăn

III Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học

1

2

Cải thiện chất lượng phòng máy

Tăng cường tự học để năng cao nhận thức về đổi mới

phương pháp dạy học môn tin học

Sắp xếp nội dung, phương pháp cho từng phần học phù

hợp, hiệu quả

3

4

5

6

8

Thiết kế hệ thống bài tập thực hành phù hợp, kết hợp liên

môn trong bài dạy

15

17

18

Phát huy hứng thú học tập, thi đua của học sinh trong giờ

học

Thiết kế bài giảng hấp dẫn, hiệu quả qua việc sử dụng các

tài nguyên

IV Kết quả - Bài học kinh nghiệm

20

21

23

24

1

2

Kết quả

Bài học kinh nghiệm

Kết luận – Khuyến nghị

Kết luận

C

1

2

Khuyến nghị

D

E

Phụ lục

Tài liệu tham khảo

2/24

A. MỞ ĐẦU

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Trong thời đại của chúng ta, sự bùng nổ công nghệ thông tin đã tác

động lớn đến công cuộc phát triển kinh tế xã hội người. Đảng và Nhà nước đã xác

định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của Tin học và công nghệ thông tin (CNTT),

truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy mạnh của ứng dụng công nghệ thông

tin, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở

cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta nói riêng - thế giới nói

chung.

Do vậy, Việt Nam nói chung và ngành giáo dục đào tạo nói riêng phải đầu

tư phát triển về mọi mặt. Đặc biệt là nguồn nhân lực tức là phải đào tạo ra một

thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, nắm vững tri thức khoa học công nghệ để làm

chủ trong mọi hoàn cảnh công tác và hoạt động xã hội nhằm đáp ứng được nhu

cầu trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà nước ta đã đưa môn Tin

học vào trong nhà trường và ngay từ Tiểu học học sinh được tiếp xúc với môn

Tin học để làm quen dần với lĩnh vực công nghệ thông tin , tạo nền móng cơ sở ban

đầu để học những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo.

Môn Tin học ở trường tiểu học là môn học tự chọn với thời lượng 2

tiết/tuần với các khối lớp 3, 4, 5. Là môn học mới đưa vào trường tiểu học và có

những đặc thù riêng liên quan chặt chẽ với sử dụng máy vi tính, cách suy nghĩ

và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm.

Mục đích của việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trường nói chung và

trường Tiểu học nói riêng là sử dụng công nghệ thông tin như một công cụ lao

động trí tuệ, giúp lãnh đạo các nhà trường nâng cao chất lượng quản lí, giúp các

thầy giáo, cô giáo nâng cao chất lượng dạy học; trang bị cho học sinh kiến thức

về công nghệ thông tin, học sinh sử dụng máy tính như một công cụ học tập

nhằm nâng cao chất lượng học tập; góp phần rèn luyện học sinh một số phẩm

chất cần thiết của người lao động trong thời kỳ hiện đại hóa.

Mục tiêu của việc dạy học môn Tin học ở bậc Tiểu học là nhằm giúp cho

học sinh : Có hiểu biết ban đầu về Tin học và ứng dụng Tin học trong học tập và

trong đời sống, có khả năng sử dụng máy tính trong việc học những môn học

khác, trong hoạt động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và

thích ứng với đời sống xã hội hiện đại. Bước đầu làm quen với cách giải quyết

vấn đề có sử dụng công cụ Tin học. Bước đầu hiểu khả năng ứng dụng công

3/24

nghệ thông tin trong học tập. Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính và các sản

phẩm tin học.

Cùng với việc môn tin học được đưa vào chương trình tiểu học, thì một

sân chơi mới mẻ, hấp dẫn được phát triển - Hội thi “Tin học trẻ không chuyên”

hứa hẹn là một ngày hội lớn cho những ai yêu thích tin học, cũng như là một

thách thức cho các thi sinh. Chất lượng hội thi ngày càng cao thì chất lượng thí

sinh tham gia cũng càng ngày càng được nâng lên. Thí sinh phải giỏi hơn, toàn

diện hơn.

Chỉ thị số: 3398 /CT-BGDĐT của bộ giáo dục đào tạo ngày 11/8/2011

chỉ rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2011/2012 là “ Tăng

cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và

công tác quản lý giáo dục. ”

Vậy làm như thế nào để giáo dục tiểu học có thể thực hiện được mục tiêu

mà Đảng và nhà nước đề ra. Đó là một vấn đề lớn đặt ra cho mọi người, mọi ban

ngành và đặc biệt là những người làm công tác giáo dục.

Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học bản thân tôi nhận thấy

rằng, học sinh rất yêu thích môn học. Tuy nhiên, vẫn có nhiều học sinh còn yếu,

chưa hiểu rõ hay vận dụng những kiến thức vào bài thực hành trên máy chưu tốt.

Thậm chí còn có một số học sinh còn ngại không phát biểu ý kiến hay thực hiện

các thao tác trên máy mà chủ yếu là nghe, quan sát các học sinh khác ( học sinh

khá - giỏi) trong nhóm trả lời và thực hành một cách thụ động. Do vậy tiết học

chưa đạt yêu cầu chất lượng như mong muốn.

Từ thực tế trên, trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn trăn trở làm

thế nào nâng cao chất lượng trong mỗi giờ học giúp các em nắm vững được kiến

thức và thành thạo các thao tác cơ bản với máy vi tính nên trong quá trình giảng

dạy tôi luôn chú trọng đến việc hướng dẫn, chia nhóm học tập, thực hành sao

cho các đối tượng học sinh đều có thể nắm được kiến thức và có thời gian tiếp

xúc, sử dụng máy nhiều giúp các em có thể tự khám phá và tự học. Vì lý do trên

nên tôi đã chọn và đi sâu vào nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp để dạy tốt

môn Tin học cho học sinh Tiểu học”.

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu và đề xuất “Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học cho

học sinh Tiểu học” nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Tin học trong

trường Tiểu học.

4/24

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu

- Hoạt động dạy và học môn Tin học khối lớp 3, 4, 5.

- Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học.

2. Phạm vi nghiên cứu

- Học sinh khối 3, 4, 5 năm học 2016 – 2017.

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Phương pháp nghiên cứu lí luận:

Bộ môn Tin học là một bộ môn mới ở trường Tiểu học và chủ yếu là sử

dụng phương pháp trực quan sinh động để ứng dụng thực hành do đó việc

nghiên cứu lí luận là không thể thiếu do vậy khi xây dựng đề tài này tôi đã

nghiên cứu các tài liệu tham khảo sau: Giáo trình Word thực hành, Tin Học

Thực Hành, Đồ họa thực hành, Hướng dẫn sửa lỗi máy tính, Sách giáo khoa

quyển 1, Sách giáo khoa quyển 2, Sách giáo khoa quyển 3, Sách giáo viên quyển

1, 2, 3.

2. Phương pháp ứng dụng thực tiễn.

- Phương pháp quan sát : Kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài

mới)

- Phương pháp điều tra, phỏng vấn: Phỏng vấn học sinh khối 3,4, 5 .

- Phương pháp khảo nghiệm thăm lớp, dự giờ. Kiểm tra chất lượng sau giờ

học.

- Phương pháp đối chiếu: So sánh bảng đối chiếu để thấy được hiệu quả của

việc trước và sau khi áp dụng sáng kiến.

5/24

B. NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN

- Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TT ngày 9/12/2000

vầ việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích

cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng

công nghệ thông tin vào dạy và học.

- Trong nhiệm vụ năm học 2005-2006 Bộ trưởng giáo dục và đào tạo

nhấn mạnh : Khẩn trương triển khai chương trình phát triển nguồn nhân lực

công nghệ thông tin từ nay đến năm 2010 của chính phủ về đề án dạy Tin học

ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông giai đoạn 2004-2006.

- Chỉ thị 29/CT của trung ương Đảng về việc đưa công nghệ thông tin

vào nhà trường.

- Thông tư số 14/2002/TT- BGD& ĐT ngày 1/4/2002 về việc hướng dẫn

quán triệt chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông.

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN

1. Thực trạng hiện nay.

- Nội dung chương trình môn Tin học hiện nay được dạy theo bộ sách Cùng

học Tin học Quyển 1; Quyển 2; Quyển 3 do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.

- Nhà trường đã được trang bị phòng máy với 34 máy dành cho học sinh và

1 máy chủ dành cho giáo viên. Các máy được kết nối với nhau tạo điều kiện

thuận lợi cho việc giảng dạy.

- Nhà trường đã trang bị cho giáo viên đầy đủ sách giáo khoa và các phần

mềm kèm theo.

2. Thuận lợi và khó khăn khi trực tiếp giảng dạy môn Tin học tại trường

a. Một số điều kiện thuận lợi:

- Nhà trường đã trang bị khá đầy đủ các trang thiết bị, sách giáo khoa và

các phần mềm kèm theo tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc giảng

dạy.

- Nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần

thực hành rất phù hợp với lứa tuổi học sinh Tiểu học.

- Học sinh từ khối 3 đến khối 5 được học môn Tin học. Mỗi lớp được học

với thời lượng 2 tiết/ 1tuần.

- Giáo viên giảng dạy được đào tạo theo đúng chuyên ngành và được bồi

dưỡng chuyên đề của Phòng Giáo dục.

6/24

- Phần lớn các em học sinh có ý thức tự học, rất hứng thú với môn Tin học.

- Học sinh đã nắm được các kiến thức cơ bản của bài học. Từ đó học sinh

đã biết sử dụng và ứng dụng phần mềm vào việc học tập.

b. Một số khó khăn và tồn tại:

* Về phía giáo viên:

- Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc tiểu học

nên chương trình và sự phân phối chương trình bước đầu có sự thống nhất và

đang hoàn chỉnh. Hiện nay Bộ giáo dục và đào tạo mới đang thí điểm dạy

môn Tin học từ lớp 3 cho một số tỉnh và thành phố và biên soạn quyển sách cùng

học tin học quyển 1,2,3.

- Tuy giáo viên đã được đào tạo cơ bản về kiến thức Tin học, nhưng khi

thực hành, máy móc gặp sự cố, trục trặc, giáo viên không xử lý kịp thời dẫn đến

học sinh thiếu máy, không thực hành được.

- Tài liệu tham khảo dành riêng cho bộ môn Tin học còn quá ít. Nhất là

những tài liệu nói về phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tin học.

- Phần mềm Encore ( Em học nhạc) đã được cài đặt nhưng việc sử dụng

còn gặp nhiều khó khăn do:

+ Kiến thức về âm nhạc còn hạn chế.

*Về phía học sinh:

- Đa số học sinh không có máy ở nhà để luyện tập nên các thao tác của học

sinh chưa được thành thạo.

Khối

3

4

5

Sĩ số

Số lượng máy

163

60

149

63

117

47

- Đây là môn học phụ nên một số học sinh chưa học nghiêm túc và phụ

huynh chưa quan tâm.

- Một bộ phận học sinh còn ham chơi, lười học lười làm bài tập, không

nắm được lí thuyết nên dẫn tới ngại thực hành, ít giao tiếp dẫn tới lười học hỏi

những bạn học khá hơn.

- Việc rèn luyện thói quen gõ 10 ngón tay cho học sinh còn gặp khó khăn

do học sinh không có nhiều thời gian cho việc luyện tập trên lớp cũng như ở

nhà.

7/24

- Số lượng học sinh trong một lớp học còn khá đông trên dưới 40 học sinh

một lớp, phòng máy có 34 máy nhưng là máy cũ, có máy đã hỏng không còn sử

dụng được ảnh hưởng đến quá trình giảng dạy và học tập.

III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ DẠY TỐT MÔN TIN HỌC Ở TIỂU HỌC

1. Cải thiện chất lượng phòng máy.

Việc sửa chữa máy tính trong phòng máy đã có nhân viên bảo trì đến sửa

chữa. Nhưng người quản lí trực tiếp và thường xuyên nhất chính là giáo viên. Để

có một tiết thực hành đạt hiệu quả cao và không ảnh hưởng nhiều đến học sinh

thì tất cả các máy trong phòng phải hoạt động tốt. Thế nhưng trong quá trình sử

dụng máy tính, chúng ta vẫn thường xuyên gặp phải những lỗi hệ thống từ nhỏ

đến lớn. Trong đó, những sự cố bất thường như: treo máy, khởi động lại, thậm

chí tắt luôn không khởi động được… làm ảnh hưởng rất nhiều đến giờ dạy.

Trước khi gọi nhân viên bảo trì tới sửa, là một giáo viên Tin học, bạn cũng cần

phải nắm bắt một số những thủ thuật cơ bản nhất để xử lí kịp thời.

Với những sự cố bất ngờ trên, việc xác định nguyên nhân của nó sẽ giúp ta

tìm ra cách giải quyết, xử lí vấn đề dễ dàng hơn:

- Việc đầu tiên là cần phải kiểm tra tất cả các cáp (cáp nguồn, cáp dữ

liệu…) để chắc chắn là mọi thứ đã được gắn chặt và đúng cách.

- Kiểm tra lại những phần mềm hay phần cứng được cài đặt gần đây: Nếu

sự cố xảy ra ngay sau vừa cài đặt một phần cứng hay chương trình phần mềm,

bạn hãy gỡ bỏ chúng ra và khởi động trở lại. Nếu máy tính vẫn hoạt động bình

thường thì đó chính là nguyên nhân. Còn việc cài đặt lại sẽ do nhân viên bảo trì

tiếp tục làm sau đó.

- Chạy các chương trình diệt virút hiệu quả: Để chương trình này chạy tốt

bạn phải luôn cập nhập phiên bản mới nhất. Các chương trình được xem là tốt

nhất hiện nay như: Norton Antivirus , AGV Antivirus, BKV Pro, …

- Kiểm tra nhiệt độ thùng máy : Sự quá nhiệt là một nguyên nhân khác,

thường xảy ra do sự hoạt động kém của các quạt giải nhiệt, các loại bụi bẩn bám

trong thùng máy. Nếu thấy bên trong thùng máy có nhiều bụi bẩn bám vào, bạn

nên vệ sinh nhưng phải rất cẩn thận vì nó có nguồn điện thế cao, rất dễ gây nguy

hiểm. Tốt hơn hết là nên báo lại cho nhân viên bảo trì.

- Kiểm tra lại bộ nhớ Ram: Đây là nguyên nhân chủ yếu mà tôi thường gặp

mỗi khi máy không khởi động được hoặc bị lỗi bất thường khi đang hoạt động.

Nếu phát hiện ra bộ nhớ có vấn đề, hãy tháo các thanh Ram, lau sạch thanh Ram

và gắn lại thật chặt, hoặc gắn từng thanh Ram vào vị trí khác nhau để kiểm tra.

8/24

- Đôi lúc máy chạy nhưng màn hình không lên hình. Hãy mượn màn hình

đang sử dụng tốt khác để thử.

Tóm lại : Là giáo viên Tin học, công việc chính là giảng dạy. Nhưng nếu

giáo viên có thể khắc phục được những sự cố nhỏ một cách kịp thời đó sẽ đem

lại hiệu quả lớn trong quá trình nâng cao chất lượng giờ thực hành.

2. Tăng cường tự học để nâng cao nhận thức về đổi mới phương pháp dạy

học môn tin học.

Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là phủ nhận phương pháp

dạy học truyền thống và sử dụng phương pháp dạy học hoàn toàn mới. Đổi mới

phương pháp dạy học là sự vận dụng sáng tạo các phương pháp dạy học, các

biện pháp, kỹ thuật dạy học truyền thống kết hợp với những phương pháp dạy

học, phương tiện, công nghệ và các kỹ thuật dạy học hiện đại, sao cho phù hợp

với đối tượng, nội dung chương trình, nhằm giúp người học tích cực, chủ động

sáng tạo trong việc tiếp thu kiến thức, rèn luyện kĩ năng và vận dụng kiến thức

vào thực tế.

Bản chất của phương pháp dạy học là đổi mới quan niệm dạy học từ: dạy

học thụ động sang dạy học tích cực tham gia; dạy học bằng kể hay giải thích

chuyển sang dạy học bằng cách khám phá; dạy học độc thoại thay bằng dạy

học đối thoại; dạy học tập trung vào cá nhân nay là dạy học tập trung vào

nhóm, dạy học hợp tác; dạy học tập trung vào nội dung tiến tới dạy học tập

trung vào quá trình; dạy học tập trung vào việc dạy nay là dạy học tập trung

vào việc học; dạy kiến thức bây giờ là dạy cách học cho học sinh …..

Làm như vậy, thể hiện sự tôn trọng học sinh, tôn trọng vốn hiểu biết, kinh

nghiệm đã có của các em. Tạo điều kiện cho học sinh tự phát hiện vấn đề, tự

thực hành các thao tác trên máy tính, giúp học sinh dễ tiếp thu, dễ nhớ và nhớ

lâu hơn, mạnh dạn tự tin hơn, phấn khởi hơn khi được tham gia thực hành. Tạo

không khí học tập vui vẻ, nhẹ nhàng, thoải mái, không mệt mỏi, buồn ngủ...

Bước đầu vận dụng một số phương pháp dạy học làm sao cho học sinh:

được tham gia nhiều hơn, được trao đổi nhiều hơn và được làm, thực hành nhiều

hơn.

Đó chính là thay đổi nhận thức từ dạy học tập trung vào người dạy

chuyển sang dạy học tập trung vào người học.

So sánh 2 cách dạy học, tôi tự nhận thấy:

Dạy học tập trung vào người dạy

1. Không chú ý kinh nghiệm và vốn 1. Tôn trọng kinh nghiệm và vốn

hiểu biết đã có của học sinh. hiểu biết đã có của học sinh.

Dạy học tập trung vào người học

9/24

2. Tập trung vào việc dạy của thầy.

3. Thầy độc thoại, phát vấn.

4. Học sinh thụ động nghe.

5. Thầy cung cấp thông tin.

6. Thầy áp đặt kiến thức có sẵn.

7. Trò học thuộc.

2. Tập trung vào việc học của trò.

3. Đối thoại trò - trò, trò - thầy.

4. Học sinh tích cực, chủ động.

5. Thầy tổ chức, động viên, hướng

dẫn/gợi ý.

6. Học sinh tự phát hiện, tự giải

quyết vấn đề, tự rút ra kết luận.

7. Học cách học, cách giải quyết vấn

đề.

8. Thầy độc quyền đánh giá.

8. Kết hợp thầy đánh giá với tự

đánh giá của học sinh, của tập thể

lớp.

Dựa vào các nội dung so sánh nêu trên và thực tiễn trong quá trình dạy

học từ nhiều năm nay, tôi nhận thấy cách dạy học tập trung vào người học có

hiệu quả rõ rệt giúp cho các em tự tin cố gắng vươn lên trong học tập.

3. Sắp xếp nội dung, phương pháp cho từng phần học phù hợp, hiệu quả.

Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình học Tin học, giáo viên phải

xác định rõ cho học sinh nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các

bộ phận đó bằng cách cho học sinh quan sát ngay trong giờ dạy lý thuyết.

Ví dụ 1: Bài 1 : Người bạn mới của em ( Tin học lớp 3 - Quyển 1)

Xây dựng kế hoạch bài dạy này ta làm như sau:

(Tiết 1) Giới thiệu máy tính:

Việc 1: Quan sát:

Bộ máy tính để bàn

Cho học sinh quan sát một bộ máy tính để bàn và nhận biết các bộ phận

quan trọng của một máy tính bao gồm: Màn hình; phần thân máy; bàn phím;

chuột.

Màn hình

Phần thân máy

Bàn phím

Chuột

10/24