SKKN Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình địa phương trong môn Ngữ văn

Là một giáo viên trẻ, tôi luôn cố gắng tìm tòi, khám phá ra một hình thức giảng dạy, cách tiếp cận tác phẩm, cách truyền đạt tác phẩm văn học hiệu quả phù hợp với bản thân, với học sinh và đáp ứng yêu cầu của thời đại mới. Tất cả những việc làm đó của tôi xuất phát từ mong muốn những tiết dạy học của mình không đơn điệu, nhàm chán, đánh thức được tiềm năng học Ngữ văn của học sinh thân yêu, giúp các em có thể học tốt môn Ngữ văn trong nhà trường THCS, góp phần hình thành nhân cách con người phát triển toàn diện của thời đại mới.

Download

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

MỤC LỤC

Nội dung

Trang

Phần mở đầu

I/ Lí do chọn đề tài

II/ Giới hạn vấn đề

Phần nội dung

I/ Cơ sở lí luận thực tế

II/ Quá trình thực hiện

III/ Kết quả

Phần kết luận

Danh mục sách tham khảo

Phụ lục

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

PHẦN MỞ ĐẦU

I/ Lí do chọn đề tài:

Trong nhiều năm nay, môn Ngữ văn trong nhà trường THCS luôn

là môn học được đánh giá là quan trọng và rất cần thiết cho mỗi học sinh,

bởi đó là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội. Điều đó nói lên tầm quan

trọng trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng tình cảm cho học sinh. Học

tốt môn Ngữ văn sẽ có tác động tích cực đến kết quả của các môn học

khác và các môn học khác cũng góp phần giúp học tốt môn Ngữ văn.

Chính vì vậy làm thế nào để học sinh học tốt nói chung và học tốt môn

Ngữ văn nói riêng luôn là vấn đề trăn trở quan tâm của thời đại, của

ngành Giáo dục ở bất kỳ cấp bậc học nào.

Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy phân môn Văn học ở trường

THCS, tôi nhận thấy rằng, nhiều học sinh chưa học tốt phân môn này.

Học sinh học văn vẫn còn đối phó, coi nhẹ, chưa có lòng đam mê, mang

tâm lí chán nản trong các tiết học Văn. Năm học 2014 – 2015, hưởng ứng

Nghị quyết 29 của Ban chấp hành TW về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo

dục và Đào tạo, ngành Giáo dục đã triển khai đổi mới dạy học theo định

hướng phát triển năng lực học sinh đã thu được nhiều kết quả khả quan

nhưng vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế.

Giờ học Ngữ văn thành công theo định hướng này còn cần một yếu

tố quan rất trọng, đó là tổ chức tốt các hoạt động trong giờ dạy học Ngữ

văn, đặc biệt là với các tiết ngoại khóa và chương trình địa phương. Lẽ ra

đây là những tiết học sẽ mang lại hứng thú cho học sinh bởi hoàn toàn

không nặng lí thuyết mà chủ yếu rèn luyện các kĩ năng nhưng do áp lực

thi cử nặng nề, tâm lí cần phải hoàn thành chương trình ... nhiều giáo viên

đã coi nhẹ khiến cho ý nghĩa của tiết học bị mờ nhạt. Chính vì thế, trong

năm học vừa qua, tôi đã lựa chọn và bước đầu có những kết quả tích cực

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

với đề tài “Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và

chương trình địa phương trong môn Ngữ văn”

Là một giáo viên trẻ, tôi luôn cố gắng tìm tòi, khám phá ra một

hình thức giảng dạy, cách tiếp cận tác phẩm, cách truyền đạt tác phẩm

văn học hiệu quả phù hợp với bản thân, với học sinh và đáp ứng yêu cầu

của thời đại mới. Tất cả những việc làm đó của tôi xuất phát từ mong

muốn những tiết dạy học của mình không đơn điệu, nhàm chàn, đánh

thức được tiềm năng học Ngữ văn của học sinh thân yêu, giúp các em có

thể học tốt môn Ngữ văn trong nhà trường THCS, góp phần hình thành

nhân cách con người phát triển toàn diện của thời đại mới.

II/ Giới hạn vấn đề:

Với đề tài này, tôi xin được giới hạn vấn đề như sau:

• Đối tượng khảo sát, ứng dụng: Học sinh các lớp 6, 7

• Phạm vi nghiên cứu: môn Ngữ văn cấp THCS - phân môn Văn.

• Thời gian thực hiện: năm học 2017 - 2018

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

PHẦN NỘI DUNG

I/ Cơ sở lí luận thực tế:

Trong nhiều năm nay, chúng ta đều nhận thức được rằng “Văn học

là nhân học”, học Văn là học làm người, dạy Văn là dạy cách làm người.

Do đó, môn Ngữ văn có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện

mục tiêu chung của trường THCS, góp phần hình thành những con người

có trình độ học vấn, có ý thức tự tu dưỡng, biết thương yêu, quý trọng

gia đình, bè bạn, có lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và biết hướng

tới những tư tưởng, tình cảm cao đẹp như lòng nhân ái, tôn trọng lẽ phải,

sự công bằng, lòng căm ghét cái xấu và cái ác. Đó là những con người

biết rèn luyện để có tính tự lập, có tư duy sáng tạo, bước đầu có năng lực

cảm thụ các giá trị chân, thiện, mĩ trong nghệ thuật, trước hết là trong

văn học, có năng lực thực hành và năng lực sử dụng Tiếng Việt để tư duy

và để giao tiếp. Đó cũng là những người có ham muốn đem tài trí của

mình cống hiến cho sự nghiệp xậy dựng và bảo vệ tổ quốc.

Từ mục tiêu khái quát đó, Bộ GD cũng ban hành chuẩn kiến thức,

kĩ năng với những mục tiêu cụ thể:

a. Về kiến thức: HS phải nhớ, nắm vững, hiểu rõ các kiến thức cơ

bản trong chương trình SGK, đó là nền tảng vững vàng để có thể phát

triển năng lực nhận tức ở cấp cao hơn.

b. Về kỹ năng: HS biết vận dụng các kiến thức đã học để trả lời câu

hỏi, giải bài tập, làm thực hành; có những kĩ năng riêng biệt phù hợp từng

môn học. Trọng tâm của việc rèn luyện kĩ năng Ngữ văn cho học sinh là

kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng Việt khá thành thạo theo các kiểu văn

bản và có kỹ năng để phân tích tác phẩm văn học, bước đầu có năng lực

cảm nhận và bình giá văn học.

c. Về thái độ, tình cảm: Học sinh cần nâng cao ý thức giữ gìn sự

giàu đẹp và trong sáng của Tiếng Việt, trân trọng các thành tựu của văn

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

học dân tộc và văn học thế giới; xây dựng hứng thú và thái độ nghiêm

túc; chú ý giao tiếp trong gia đình, trong trường học và ngoài xã hội một

cách có văn hoá; yêu quý những giá trị chân, thiện, mĩ, và khinh ghét

những cái xấu xa, độc ác, giả dối được phản ánh trong các văn bản đã

học, đã đọc.

Đặc biệt yêu cầu về kiến thức, kĩ năng phải dựa trên cơ sở phát

triển năng lực, trí tuệ HS ở các mức độ từ đơn giản đến phức tạp.

Bên cạnh đó, trước thực tế học sinh học Văn hiện nay, các nhà GV

không khỏi lo ngại. Đó là tình trạng học sinh viết sai lỗi chính tả quá

nhiều, không phân biệt nổi l và n, không viết hoa tên riêng, ngay cả tên

tác giả, tên nhân vật; dấu câu thì sử dụng tuỳ tiện, có khi cả trang giấy

không có dấu chấm hay dấu phẩy, cách hành văn lủng củng…. Còn về

nội dung thì cụt lủn về ý tưởng và tư duy. Ít học sinh biết rung động trước

một bài thơ hay, một câu văn đẹp, học sinh chưa có ý thức tự khám phá

ra vẻ đẹp của tác phẩm mà chủ yếu là dựa trên sự cảm thụ của thầy cô

giáo và phụ thuộc vào sách hướng dẫn, sách học tốt. Việc chuẩn bị bài

soạn văn ở nhà của nhiều em vẫn còn sơ sài, chưa thật tự giác và thường

ỷ vào các sách tham khảo. Học sinh học văn vẫn quan niệm rất sai lầm

Ngữ văn là môn học thuộc lòng thuần tuý. Vì vậy có em đã học thuộc cả

một bài phân tích tác phẩm không sai một từ, một câu và cả dấu câu theo

sách văn mẫu để chuẩn bị trả bài kiểm tra .

Để khắc phục tình trạng đó đã có nhiều phương pháp đổi mới dạy

học nhưng có lẽ đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực học

sinh là phương pháp mới mẻ và mang lại hiệu quả nhất hiện nay. Tuy

nhiên, để hướng tới tốt nhất sự phát triển các năng lực trên, tôi nhận thấy

điều quan trọng là giáo viên phải biết tổ chức các hoạt động cho học sinh

qua các tiết học đặc biệt là các tiết ngoại khóa và chương trình địa

phương. Và chính vì vậy, tôi đã tiến hành xây dựng các tiết ngoại khóa và

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

chương trình địa phương theo hướng phát triển năng lực cho HS nhằm

góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Ngữ văn.

II/ Quá trình thực hiện:

Theo quan niệm đổi mới về phương pháp dạy học trong thời đại

mới hoạt động ngoại khoá văn học là một hình thúc tự học bổ ích, hấp

dẫn, hiệu quả trong quá trình dạy học Ngữ văn ở nhà trường THCS. Vì

vậy, giáo sư Phan Trọng Luận đã khẳng định: “Hoạt động ngoại khoá

góp phần tạo ra lối sống văn hoá và khả năng hưởng thụ văn hoá nghệ

thuật cho học sinh”. Qua hoạt động ngoại khoá Văn học, học sinh được

phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức, thể dục và mỹ học. Hơn nữa trong

thực trạng học sinh học văn hiện nay thì hoạt động ngoại khoá văn học

thật sự cần thiết. Điều này sẽ giúp cho học sinh hứng thú, bồi dưỡng tình

yêu văn chương để từ đó học sinh sẽ học tốt môn Ngữ văn hơn nữa.

Trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình, tôi chỉ đề cập tới hoạt động

ngoại khoá đối với văn học dân gian mà thôi.

Ngoại khóa văn học dân gian góp phần làm sáng tỏ những đặc trưng

cơ bản của văn học dân gian như tính truyền miệng, tính tập thể, tính dị

bản…Những điều này do thời gian hạn hẹp của tiết dạy học trên lớp

không thể thực hiện đựợc.

Ngoại khoá văn học dân gian cho phép học sinh khai thác tác phẩm

dân gian ở nhiều góc độ thỏa mãn nhu cầu làm “sống lại” tác phẩm văn

học dân gian trong môi trường diễn xướng , thông qua các hình thức trình

diễn bằng lời - nhạc - vũ, làm sáng lên vẻ đẹp độc đáo của văn học dân

gian.

Ngoại khoá văn học dân gian còn tăng cường tính thời sự, xã hội cho

nội dung bài học. Qua hoạt dộng ngoại khoá, học sinh có thể hiểu sâu sắc

hơn về những giá trị văn hoá dân gian của quê hương, đất nước.

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy có thể phân chia nội dung

các tiết ngoại khóa thành các nhóm chủ đề sau:

1. Ngoại khóa về truyện cổ dân gian:

Theo phân phối chương trình, học sinh THCS được học các văn bản

truyện cổ dân gian ở khối lớp 6 với hàng loạt truyện. Bao gồm: truyền

thuyết như: Con Rồng cháu Tiên, Thánh Gióng, Sơn Tinh, Thủy Tinh…;

truyện cổ tích như: Thạch Sanh, Em bé thông minh…; truyện cười như

Treo biển; truyện ngụ ngôn như: Ếch ngồi đáy giếng….

Trong thực tế học sinh muốn học tốt các truyện cổ này có nhiều cách

thức và biện pháp. Một trong những điều đó là tổ chức hoạt động ngoại

khóa về truyện cổ. Công việc này được tiến hành như sau:

- Sau khi học sinh đã được học bài khái quát về văn học dân gian, tổ

chuyên môn phân công giáo viên hướng dẫn học sinh viết về một số đề

tài tìm hiểu về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyên cổ dân gian.

- Giáo viên chọn những bài viết tốt của học sinh để trình bày trong Câu

lạc bộ (Bài viết tốt có thể lấy điểm thay thể cho một bài kiểm tra), sau đó

đưa ra tổ, nhóm góp ý và thống nhất chung.

- Hướng dẫn học sinh đọc thêm những truyện cổ dân gian ngoài chương

trình để chọn dựng hoạt cảnh chuyển thể từ truyện cổ dân gian.

Ví dụ: Truyện cổ về các thầy đồ, thầy bói, thi nói khoác…

Đi thực tế cũng là một cách học hay, bổ ích, lý thú và có hiệu quả.

Vì vậy trường, lớp có thể tổ chức cho học sinh đi tham quan thực tế để

giúp các em hiểu hơn các nhân vật truyền thuyêt. Bởi vì nói đến truyền

thuyết là nói đến sự gắn kết giữa cốt truyện, nhân vật…với các di tích lịch

sử.

Ví dụ, để học sinh hiểu sâu sắc hơn về truyện Thánh Gióng, giáo

viên có thể phối hợp với Đoàn – Đội cho học sinh đi tham quan làng

Gióng, thuộc huyện Gia Lâm- Hà Nội hoặc tham dự lễ Hội Gióng tại

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

huyện Sóc Sơn – Hà Nội vào ngày mùng 9 tháng 4 Âm lịch. Hoạt động

này sễ bồi đắp tình yêu và sự tôn kính vị thánh có tình yêu nước sâu sắc,

có lòng dũng cảm, sự bất khuất, kiên cường chống giặc Ân xâm lược.

Gióng đã được các thế hệ đời sau nhớ đến và suy tôn là bậc Thánh.

Trên đường đi tham quan, giáo viên có thể tổ chúc cho học sinh

tham gia trình bày hiểu biết của mình về truyện dân gian,về truyện Thánh

Gióng bằng các trò chơi thú vị.

Chương trình tham khảo

* Lời giới thiệu:

Truyện cổ dân gian là tài sản vô giá ngưòi xưa để lại cho thế hệ

mai sau. Nó là những giọt sữa ngọt ngào và ấm áp sẽ mãi trường tồn với

thời gian. Và hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu một vài nét đặc sắc của những

câu chuyện cổ ấy.

* Học sinh báo cáo về những hiểu biết của mình về truyện dân gian

Việt Nam.

Đại diện cho 4 tổ trình bày những hiểu biết của mình về các thể loại

truyện cổ dân gian Việt Nam.

+ Truyền thuyêt: Là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và

sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng

tượng ,kì ảo.Truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân

đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.

+ Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một

số kiểu nhân vật quen thuộc.

• Nhân vật bất hạnh.

• Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kỳ lạ.

• Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch.

• Nhân vật là động vật.

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm

tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái

tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công.

+ Truyện ngụ ngôn:

Là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc bằng văn vần, mượn chuyện về

loài vật hoặc đồ vật hoặc vè chính con người để nói bóng gió, kín đáo

chuyện con người nhằm khuyên nhủ, răn dạy người ta bài học nào đó

trong cuộc sống.

+ Truyện cười:

Là loài truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống

nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc những thói hư tật xấu trong xã hội.

* Tổ chức cho học sinh đóng vai nhân vật trong truyện dân gian để

kể lại truyện. Học sinh có thể chon đóng vai Sơn Tinh để kể lại truyền

thuyết “Sơn Tinh,Thuỷ Tinh” bằng lời kế của mình.

Chú ý học sinh phải tái hiện được không khí lịch sử của câu chuyện.

* Tổ chức cho học sinh chơi trò chơi ô chữ:

Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Ô chữ bí ẩn” đối với

văn bản “Thánh Gióng”. Qua trò chơi này, giúp học sinh ôn tập, nhớ kiến

thức về nội dung và thể loại của văn bản “Thánh Gióng”. Đồng thời tạo

sự thoải mái, vui vẻ trong tiết ngoại khoá.

Chuẩn bị:

- 10 ô chữ làm bằng giấy .

- Dán băng dính chồng lên đáp án 10 ô chữ ấy.

- Chuẩn bị 10 câu hỏi tương ứng với 10 ô chữ ấy, xoay

quanh kiến thức của bài học

- Phần thưởng: vở học sinh.

Câu 1: Đây là thể loại của truyện “Thánh Gióng”?

Câu 2: Truyện “Thánh Gióng” ra đời trong thời vua nào?

Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình

địa phương trong môn Ngữ văn

Câu 3: Yếu tố nào không thể thiếu trong các truyền thuyết?

Câu 4: Nhân vật Thánh Gióng đã được nhà vua phong là gì?

Câu 5: Đây là tên của nơi ngựa thét ra lửa, lửa thiêu cháy một làng

trong văn bản “Thánh Gióng”?

Câu 6: Gióng đánh giặc xong, đã để lại vật gì rồi bay về trời?

Câu 7: Tiếng nói đầu tiên của Gióng là gì?

Câu 8: Nơi ghi dấu chân của Thánh Gióng đuổi đám tàn quân?

Câu 9: Ai dã vui lòng góp gạo nuôi Gióng?

Câu 10: Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai trở thành người như

thế nào?

Cách tiến hành:

Một học sinh dẫn chương trình nói to luật chơi:

Học sinh tự lựa chọn ô chữ mà mình yêu thích có đánh dấu thứ tự từ 1

đến 10và trả lời câu hỏi tương ứng. Nếu ai trả lời đúng sẽ được phần

thương là 2 quyển vở.

- Giáo viên tổng kết, rút kinh nghiệm, trao quà cho các học sinh xuất sắc.

- Sau khi học sinh kết thúc chuyến tham quan sẽ viết bản thu hoạch và

nêu cảm nhận của mình về nhân vật Thánh Gióng.

II. Ngoại khoá về thơ ca dân gian:

Sau khi học sinh học xong bài học khái quát văn học dân gian và

một số văn bản ca dao trong chương trình Ngữ văn lớp 7 như : “Những

câu hát về tình cảm gia đình”; “Những câu hát về tình yêu quê hương, đất

nước, con người”; “Những câu hát than thân”; “Những câu hát châm

biếm”, giáo viên có thể ra và hướng dẫn học sinh một số đề tài tìm hiểu

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các bài ca dao cổ nói

chung và tiến hành bình một số bài ca dao cổ.

- Thi sáng tác ca dao trong thời gian ngắn với các mô típ như:

Chiều chiều

Tải về để xem bản đầy đủ

21 trang huongnguyen 18/12/2024 60

Download

Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Phát triển năng lực cho học sinh qua các tiết ngoại khóa và chương trình địa phương trong môn Ngữ văn", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

skkn_phat_trien_nang_luc_cho_hoc_sinh_qua_cac_tiet_ngoai_kho.pdf