SKKN Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học số học ở Tiểu học
Để có thể đưa ra được một nhận xét chính xác, học sinh phải thực hiện bước khái quát hoá vấn đề. Từ những ví dụ cụ thể, học sinh phải đưa ra được nhận xét mang tính tổng quát. Đối với học sinh tiều học tư duy cụ thể vẫn chiếm ưu thế nên yêu cầu khái quát hoá một vấn đề là một yêu cầu khó ở đây xuất hiện mâu thuẫn giữa cái đã biết là những kết quả của các biểu thức đã tính được và cái chưa biết là nhận xét tổng quát đối với tất cả các trường hợp tương tự khác. mâu thuẫn này học sinh có thể tự giải quyết được. Do đó tình huống 2 là tình huống có vấn đề.
u b n d q u Ë n §è n g §a
tr•êng tiÓu häc c¸t linh
____________________
S¸ n g k iÕ n k in h n g h iÖ m
Ph• ¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn
®Ò trong d¹y häc sè häc ë tiÓu häc
M«n: To¸n
Tªn t¸c gi¶: §ç ThÞ Kim HiÖp
Gi¸o viªn m«n c¬ b¶n
Tµi liÖu kÌm theo: ®Üa CD
N¨m häc 2010 - 2011
Ph Ç n m ë ® Ç u .
Lý d o c h ä n ® Ò t µ i
§iÒu 24 cña “ LuËt gi¸o dôc”yªu cÇu vÒ ph• ¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ
th«ng: “ Ph• ¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù
gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp
häc, m«n häc, båi d•ìng ph• ¬ng ph¸p tù häc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông
kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó
häc tËp cho häc sinh”.
§Ó ®¹t ®•îc yªu cÇu mµ luËt gi¸o dôc ®· ®Ò ra, viÖc ®æi míi
ph•¬ng ph¸p d¹y häc theo ®Þnh h• íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ
®éng s¸ng t¹o cña häc sinh ®· ®• îc c¸c nhµ gi¸o dôc quan t©m. C¸c nhµ
gi¸o dôc häc ®· vµ ®ang nghiªn cøu, ¸p dông mét sè ph• ¬ng ph¸p d¹y
häc míi nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh,
trong ®ã cã ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Ngµy nay do sù ph¸t triÓn cña x· héi mµ chÊt l• îng ®êi sèng con
ng•êi ngµy mét cao h¬n. Con ng•êi ngµy cµng ®•îc tiÕp xóc nhiÒu h¬n
víi nh÷ng thµnh tùc cña khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña
khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin. ChÝnh v× vËy mµ trÎ em ngµy nay ®• îc tiÕp
xóc víi rÊt nhiÒu th«ng tin tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. TrÎ em cã thÓ th«ng
qua c¸c ph•¬ng tiÖn th«ng tin mµ biÕt ®•îc nh÷ng th«ng tin tõ kh¾p n¬i
trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã gióp cho c¸c em tÝch luü ®•îc nhiÒu vèn sèng h¬n.
Mét sè ng• êi ®· nhËn xÐt: TrÎ em ngµy nay th«ng minh h¬n - ®iÒu ®ã
hoµn toµn kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn. Vµ gi¸o dôc ngay nay cÇn ph¶i
biÕt vËn dông nh÷ng vèn kiÕn thøc ®· cã cña häc sinh. ®Ó cã thÓ ®¹t ®•îc
®iÒu ®ã. Ph• ¬ng ph¸p d¹y häc cÇn ph¶i ®•îc ®æi míi. Sù ®æi míi ph•¬ng
ph¸p d¹y häc ®•îc thÓ hiÖn ë sù khai th¸c nh÷ng •u ®iÓm cña c¸c ph•¬ng
ph¸p d¹y häc vµ viÖc sö dông ph• ¬ng tiÖn, ®å dïng d¹y häc, ®Æc biÖt lµ
øng dông khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin. Mét trong nh÷ng yÕu tè cÇn ®Æc
biÖt l• u ý trong viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc lµ ®Æc ®iÓm
1
t©m lý cña häc sinh TiÓu häc. Häc sinh tiÓu häc • a t×m tßi, thÝch ph¸t hiÖn
“c¸i míi”, ph¸t hiÖn ®•îc mét ®iÒu g× míi l¹ c¸c em sÏ c¶m thÊy rÊt sung
s•íng, phÊn khëi vµ ghi nhí rÊt l©u, tõ ®ã t¹i ra ®éng c¬ vµ ®éng lùc thóc
®Èy qu¸ tr×nh häc. V× vËy trong qu¸ tr×nh d¹y häc ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó
lu«n t¹o ra “c¸i míi” ®èi víi häc sinh nh»m thóc ®Èy sù tÝch c• c, tù gi¸c
ho¹t ®éng cña c¸c em. Vµ nh÷ng “c¸i míi” ®ã ph¶i ®¶m b¶o häc sinh cã
thÓ tù t×m tßi ®•îc ®Ó t¹o ®éng lùc häc tËp tÝch cùc. Ph• ¬ng ph¸p d¹y häc
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ mét trong nh÷ng ph• ¬ng ph¸p d¹y häc cã thÓ ®¹t
®•îc yªu cÇu ®ã. V× ph•¬ng ph¸p d¹y häc nµy ®ßi hái häc sinh huy ®éng
vèn kiÕn thøc s½n cã ®Ó ®i t×m kiÕm trÝ thøc míi.
Ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®· ®•îc nhiÒu nhµ gi¸o dôc
trªn thÕ giíi nghiªn cøu tõ rÊt l©u vµ còng ®· ®•îc nghiªn cøu vµ ¸p dông
ë ViÖt Nam. Song nã ®•îc nghiªn cøu víi t• c¸ch lµ mét ph• ¬ng ph¸p
d¹y häc ë §¹i häc, Trung häc phæ th«ng. ë tiÓu häc còng ®· cã mét sè t¸c
gi¶i nghiªn cøu ¸p dông ph•¬ng ph¸p d¹y häc nµy nh•ng ch• a thùc sù ®i
s©u vµo ph•¬ng ph¸p d¹y häc mét m«n häc cô thÓ nµo.
Mét lý do n÷a lµ trong nhµ tr•êng nãi chung vµ nhµ tr•êng tiÓu häc
nãi riªng viÖc sö dông ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®· ®•îc ®Ò
cËp tõ l©u. Nh•ng cho ®Õn hiÖn nay, tªn gäi cña ph• ¬ng ph¸p th× kh«ng cã
g× míi song b¶n chÊt, c¸ch thøc tiÕn hµnh ph•¬ng ph¸p nµy trong giê häc
qu¶ lµ míi ®èi víi rÊt nhiÒu gi¸o viªn. Hä cßn phô thuéc nhiÒu vµo tµi liÖu
h•íng dÉn gi¶ng d¹y nªn ch• a chó ý ®Õn viÖc sö dông ph•¬ng ph¸p d¹y
häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Mét sè gi¸o viªn ®· thÊy ®•îc nh÷ng •u ®iÓm vµ
sù cÇn thiÕt cña viÖc sö dông ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
nh•ng ch• a x¸c ®Þnh ®•îc nh÷ng bµi häc nµo xuÊt hiÖn t×nh huèng cã vÊn
®Ò hoÆc cßn lóng tóng khi tiÕn hµnh c¸c b• íc lªn líp b»ng ph•¬ng ph¸p
d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Nh»m gióp gi¸o viªn tiÓu häc hiÓu râ h¬n vÒ ph• ¬ng ph¸p d¹y häc
nµy vµ kh¶ n¨ng øng dông vµo thùc tÕ d¹y häc, chóng t«i nghiªn cøu viÖc
¸p dông ph•¬ng ph¸p nµy vµo d¹y häc mét m«n häc cô thÓ ®ã lµ m«n
To¸n. Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn kh«ng cho phÐp, nªn chóng t«i chØ nghiªn
cøu ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn mét m¶ng kiÕn thøc quan
2
träng nhÊt cña néi dung m«n To¸n ë TiÓu häc. Trong 5 m¹ch kiÕn thøc,
néi dung sè häc lµ phÇn träng t©m xuyªn suèt tõ líp 1 ®Õn 5, lµ h¹t nh©n
cña m«n To¸n ë TiÓu häc nªn t«i chän m¹ch sè häc.
Víi nh÷ng lý do trªn chóng t«i chän ®Ò tµi “Ph•¬ng ph¸p d¹y häc
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong d¹y häc sè häc ë TiÓu häc”.
Ph Ç n n é i d u n g
Ch• ¬ng I: nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn
I. §Þn h h • í n g ® æ i m í i ph • ¬ n g ph ¸ p d ¹ y h ä c v µ t h ù c
t r ¹ n g s ö d ô n g ph • ¬ n g ph ¸ p d ¹ y h ä c g i¶ i q u y Õ t v Ê n ® Ò
t r o n g d ¹ y h ä c t o ¸ n ë t iÓ u h ä c .
1. §Þnh h• íng ®æi míi ph• ¬ng ph¸p d¹y häc to¸n:
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®•îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña §¶ng, Nhµ
n•íc, c¸c cÊp c¸c ngµnh ®Õn sù nghiÖp gi¸o dôc cña n• íc ta, ®Æc biÖt lµ
bËc TiÓu häc, ch• ¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa m«n To¸n ®ang tõng b•íc
®•îc söa ®æi, chØnh lý, hoµn thiÖn dÇn ®Ó ®¸p øng ®• îc nhu cÇu nhËn thøc
cña trÎ em vµ nhu cÇu cña x· héi. Sù ®æi míi trong gi¸o dôc kh«ng chØ lµ
sù ®æi míi vÒ néi dung mµ ®ßi hái ph¶i ®æi míi c¶ vÒ ph• ¬ng ph¸p, c¸ch
thøc, tæ chøc. Ph• ¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc ®•îc ®æi míi theo
®Þnh h• íng: “LÊy häc lµm trung t©m, gi¸o viªn lµ ng• êi tæ chøc vµ h•íng
dÉn c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh”.
Theo ®Þnh h• íng nµy, tÊt c¶ mäi häc sinh ®Òu ph¶i tham gia ho¹t
®éng nhËn thøc, ph¶i ®éc lËp suy nghÜ, s¸ng t¹o ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô
gi¸o viªn giao cho. Sau khi hoµn thµnh nhiÖm vô, häc sinh kh«ng chØ tù
m×nh lÜnh héi ®• îc tri thøc mµ cßn h×nh thµnh cho häc sinh thãi quen lµm
viÖc tù gi¸c, chñ ®éng, kh«ng rËp khu«n, c¸ch lµm viÖc khoa häc, c¸ch tù
3
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña m×nh vµ cña ng• êi kh¸c. Qua ®ã cßn h×nh thµnh cho
häc sinh niÒm say mª, phÊn khëi trong häc tËp.
Nh×n chung, trong giê häc to¸n nh• vËy, ng•êi ho¹t ®éng nhiÒu
nhÊt lµ häc sinh, häc sinh ph¶i lµm viÖc th• êng xuyªn, tÝch cùc th× míi cã
thÓ hoµn thµnh niÖm vô häc tËp ®•îc giao. Gi¸o viªn chØ lµ ng•êi tæ chøc,
h•íng dÉn cho häc sinh thùc hiÖn tèt c¸c ho¹t ®éng. V× vËy gi¸o viªn chØ
gi¶ng Ýt, nãi Ýt, lµm mÉu Ýt song ph¶i biÕt c¸ch thøc tæ chøc. V× nÕu c¸ch
thøc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña gi¸o viªn mµ kh«ng phï hîp th× hiÖu qu¶
cña giê häc sÏ kh«ng cao, nhiÒu khi cßn ph¶n t¸c dông. Mét yªu cÇu thiÕt
thùc n÷a ®èi víi gi¸o viªn lµ ph¶i th• êng xuyªn häc tËp kh«ng ngõng
n©ng cao tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô ®Ó cã thÓ xö lý kÞp thêi c¸c
t×nh huèng mµ häc sinh nªu ra.
Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho häc sinh, gi¸o viªn ph¶i
thùc hiÖn ®æi míi ph•¬ng ph¸p nh»m ph¸t huy ®•îc tÝnh tÝch cùc, chñ
®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh. Nh• ng còng kh«ng thÓ phñ nhËn c¸c ph• ¬ng
ph¸p d¹y häc truyÒn thèng. Tuú tõng ®èi t•îng häc sinh, tuú vµo tõng giê
häc cô thÓ gi¸o viªn vÉn cã thÓ sö dông nh÷ng ph•¬ng ph¸p d¹y häc ®ã
khi cÇn thiÕt.
VÝ dô khi t×nh huèng gi¸o viªn ®• a ra häc sinh kh«ng thÓ gi¶i quyÕt
®•îc th× gi¸o ph¶i dïng ph• ¬ng ph¸p vÊn ®¸p gîi më ®Ó dÉn d¾t h•íng
dÉn häc sinh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c häc sinh ®Òu cã c¬ héi ®Ó
tham gia ho¹t ®éng. §æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng cã nghÜa lµ phñ
nhËn hoµn toµn nh÷ng ph• ¬ng ph¸p d¹y häc tr•íc ®©y. VÊn ®Ò lµ sö dông
nh• thÕ nµo cho hîp lÝ.
§æi míi ph• ¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung vµ ph•¬ng ph¸p d¹y häc
To¸n nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ ®ång bé víi sù ®æi míi néi
dung, ®æi míi c¸c trang thiÕt bÞ d¹y häc. HiÖn nay ch•¬ng tr×nh m«n
To¸n ë tiÓu häc ®· cã nhiÒu ®æi míi vÒ néi dung. Ch•¬ng tr×nh c¶i c¸ch
s¸ch gi¸o khoa ®· ®•îc thùc hiÖn trªn toµn quèc ®èi víi líp 1 vµ líp 2 vµ
®ang thÝ ®iÓm ë mét sè tr•êng ®èi víi ch•¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa líp 3 –
4
4 – 5. Sù biªn so¹n ®æi míi ch•¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa To¸n nh»m thÓ
hiÖn râ h¬n ®Þnh h•íng mæi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc To¸n, ph• ¬ng ph¸p
kiÓm tra, ®¸nh gi¸. KÌm theo víi sù ®æi míi néi dung ch• ¬ng tr×nh, c¸c
®å dïng, thiÕt bÞ d¹y häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh còng ®•îc trang bÞ
míi hoµn toµn ®Ó ®¸p øng ®•îc yªu cÇu ®æi míi ph• ¬ng ph¸p d¹y häc.
Nh• vËy khi toµn quèc ®Òu thùc hiÖn ch•¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi th×
viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc theo ®Þnh h•íng trªn kh«ng cßn xa l¹
®èi víi gi¸o viªn.
2. Thùc tr¹ng ®æi míi ph• ¬ng ph¸p d¹y häc to¸n trong nhµ tr• êng
TiÓu häc hiÖn nay.
§æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc ë tiÓu häc chÝnh thøc ®• îc khëi
x• íng tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90. Cho ®Õn nay qua c¸c ®ît båi
d•ìng th•êng xuyªn, hÇu hÕt c¸c gi¸o viªn trªn kh¾p c¶ n•íc ®Òu ®· qu¸n
triÖt ®•îc tinh thÇn míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc. C¸c gi¸o viªn ®· ý thøc
®•îc tÇm quan träng cña viÖc ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc.
HiÖn nay ®· cã nhiÒu gi¸o viªn ¸p dông c¸c ph• ¬ng ph¸p d¹y häc
nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh nh• d¹y häc gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò, alg«rit ho¸,… C¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc còng ®•îc ®æi
míi râ rÖt thøc nh÷ng h×nh thøc tæ chøc d¹y häc míi ®•îc gi¸o viªn tiÓu
häc th•êng sö dông lµ d¹y häc theo nhãm, d¹y häc c¸ nh©n, d¹y häc qua
c¸c trß ch¬i häc tËp,… C¸c ph• ¬ng tiÖn d¹y häc tõ ®¬n gi¶n ®Õn hiÖn ®¹i
còng ®•îc nhµ tr•êng trang bÞ nh• phiÕu häc tËp, tranh vÏ, m¸y chiÕu h¾t,
mµn h×nh ti vi, video…
Yªu cÇu vÒ ph•¬ng ph¸p d¹y häc To¸n lµ ph¶i ®æi míi theo ®Þnh
h•íng ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc. Song c¸c tµi liÖu h•íng dÉn gi¶ng d¹y
ch•a ®•îc so¹n míi, ch•a cã mét tµi liÖu nµo h•íng dÉn cô thÓ, trong khi ®ã
møc ®é nhËn thøc cña nhiÒu gi¸o viªn cã h¹n nªn gi¸o viªn vÉn ph¶i dùa vµo
tµi liÖu h•íng dÉn gi¶ng d¹y. V× vËy mµ ph•¬ng ph¸p d¹y häc to¸n vÒ c¬
b¶n còng ch•a ®•îc ®æi míi.
5
Nh• vËy tinh thÇn ®æi míi ph•¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ®¸
®•îc ra tõ l©u nh•ng viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph• ¬ng ph¸p d¹y to¸n trong
qua tr×nh d¹y häc ch• a thËt sù th•ßng xuyªn vµ ®ång ®Òu trong c¸ tr•êng
tiÓu häc hiÖn nay.
3. ViÖc sö dông ph• ¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong
d¹y häc to¸n ë nhµ tr• êng tiÓu häc hiÖn nay.
3.1. Mét sè ph• ¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ®ang ®• îc sö dông trong nhµ
tr•êng TiÓu häc
3.1.1. Ph•¬ng ph¸p trùc quan
Ph•¬ng ph¸p d¹y häc trùc quan lµ ph• ¬ng ph¸p d¹y häc mµ gi¸o
viªn tæ chøc, h•íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng trùc tiÕp trªn c¸c hiÖn t•îng,
sù vËt cô thÓ ®Ó dùa vµo ®ã mµ n¾m b¾t, chiÕm lÜnh tri thøc, kÜ n¨ng.
ViÖc sö dông ph•¬ng ph¸p trùc quan lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸i cô thÓ
vµ c¸i trõu t•îng, h• íng dÉn häc sinh chiÕm lÜnh nh÷ng tri thøc trõu
t•îng, kh¸i qu¸t th«ng qua nh÷ng sù vËt hiÖn t•îng cô thÓ gÇn gòi víi häc
sinh.
§èi víi häc sinh tiÓu häc, nhÊt lµ c¸c líp ®Çu cÊp, t• duy cña c¸c
em chñ yÕu lµ t• duy cô thÓ th× viÖc sö dông ph• ¬ng ph¸p d¹y häc trùc
quan lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy nhiªn nÕu qu¸ l¹m dông ph• ¬ng ph¸p nµy
th× sÏ lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph©n tÝch. Tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ vÊn ®Ò
cña häc sinh.
3.1.2. Ph•¬ng ph¸p thùc hµnh luyÖn tËp
Ph• ¬ng ph¸p thùc hµnh luyÖn tËp lµ ph•¬ng ph¸p d¹y häc liªn quan
®Õn ho¹t ®éng thùc hµnh luyÖn tËp c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng cña m«n häc.
Ho¹t ®éng thùc hµnh luyÖn tËp trong m«n To¸n ë tiÓu häc chiÕm kho¶ng
50% thêi gian d¹y häc to¸n. V× vËy mµ ph•¬ng ph¸p nµy ®•îc sö dông
th•êng xuyªn trong qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n ë tiÓu häc kÓ c¶ d¹y bµi míi
hay trong tiÕt luyÖn tËp, «n tËp.
6
Khi sö dông ph•¬ng ph¸p thùc hµnh luyÖn tËp gi¸o viªn cã thÓ t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh ®•îc thùc hµnh luyÖn tËp nhiÒu, tæ chøc h•íng dÉn
häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o trong thùc hµnh luyÖn tËp.
3.1.3. Ph•¬ng ph¸p vÊn ®¸p – gîi më
Ph•¬ng ph¸p gîi më - vÊn ®¸p lµ ph•¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc
tiÕp ®• a ra nh÷ng kiÕn thøc hoµn chØnh mµ sö dông mét hÖ thèng c¸c c©u
hái ®Ó h• íng dÉn häc sinh suy nghÜ vµ lÇn l• ît tr¶ lêi tõng c©u hái, tõng
b•íc tiÕn dÇn ®Õn kÕt luËn cÇn thiÕt, gióp häc sinh tù t×m kiÕm ra kiÕn
thøc míi.
Ph•¬ng ph¸p gîi më – vÊn ®¸p còng lµ mét ph•¬ng ph¸p d¹y häc
hÕt søc cÇn thiÕt ë tiÓu häc v× nã sö dông ®• îc trong tÊt c¶ c¸c giê d¹y bµi
míi hay luyÖn tËp «n tËp. B¶n th©n ph•¬ng ph¸p nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn
cho häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng ®éc lËp suy nghÜ trong häc tËp t×m kiÕm
tri thøc míi.
Sö dông ph• ¬ng ph¸p gîi më – vÊn ®¸p cßn gãp phÇn lµm cho häc
sinh rÌn luyÖn ®•îc c¸ch suy nghÜ, c¸ch diÏn ®¹t b»ng lêi, t¹o niÒm tin
vµo kh¶ n¨ng häc tËp cña tõng häc sinh, gióp giê häc s«i næi, g©y høng
thó häc tËp cho c¸c em.
Tuy nhiªn ph•¬ng ph¸p nµy ch• a thÓ hiÖn ®•îc yªu cÇu tÊt c¶ häc
sinh ®Òu tham gia häc tËp mét c¸ch tÝch cùc vµ häc sinh còng kh«ng tù
m×nh v¹ch ra ®• îc con ®• êng dÉn ®Õn tri thøc mµ con ®uêng ®ã lµ do
gi¸o viªn lËp s½n b»ng hÖ thèng c¸c c©u hái.
3.1.4. Ph•¬ng ph¸p gi¶i gi¶ng – minh ho¹
Ph•¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i minh ho¹ trong d¹y häc to¸n lµ ph•¬ng
ph¸p dïng lêi ®Ó gi¶i thÝch kÕt hîp víi c¸c ph•¬ng tiÖn trùc quan hç trî
cho viÖc gi¶i thÝch.
Trong d¹y häc to¸n, ph•¬ng ph¸p nµy còng cã thÓ sö dông trong
c¸c tiÕt d¹y bµi míi, luyÖn tËp, «n tËp. Tuy nhiªn nÕu sö dông ph•¬ng
ph¸p nµy th× sÏ ®• a häc sinh vµo t×nh tr¹ng thô ®éng. V× vËy chØ sö dông
ph•¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i minh ho¹ khi thËt sù cÇn thiÕt.
7
Trªn ®©y lµ bèn ph•¬ng ph¸p d¹y häc to¸n th•êng ®•îc sö dông
trong nhµ tr•êng hiÖn nay. Mçi ph• ¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng •u ®iÓm vµ
nh÷ng h¹n chÕ. MÆc dï vËy ta còng kh«ng thÓ b¸c bá mét ph• ¬ng ph¸p
nµo. §iÒu quan träng lµ ph¶i biÕt lùa chän ®Ó sö dông ph•¬ng ph¸p ®óng
lóc nh»m ph¸t huy tèi ®a nh÷ng •u ®iÓm cña nã.
.
3.2. ViÖc sö dông ph• ¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong d¹y häc
To¸n.
Ngoµi nh÷ng ph•¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng, hiÖn nay nhê sù
hç trî cña c¸c ®å dïng, ph• ¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i, mét sè gi¸o viªn
tiÓu häc ®· sö dông nh÷ng ph•¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch
cùc nhËn thøc cña häc sinh, trong ®ã cã ph•¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò.
Cho ®Õn nay, ph• ¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i quýet vÊn ®Ò kh«ng cßn
míi ®èi víi nhiÒu gi¸o viªn. Nh•ng ý thøc ®Ó sö dông ph•¬ng ph¸p nµy
vµo d¹y häc c¸c m«n, ®Æc biÖt lµ m«n To¸n mét c¸ch th• êng xuyªn, mét
c¸ch cã chñ ®Þnh, viÖc nghiªn cøu t×m tßi c¸ch sö dông ph• ¬ng ph¸p d¹y
häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµo mét bµi häc cô thÓ nh• thÕ nµo cho phï hîp víi
néi dung d¹y häc, phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh hÇu nh•
ch• a cã. Mét sè gi¸o viªn ®«i khi còng ®· cã sö dông ph• ¬ng ph¸p d¹y
häc nµy nh• ng do ch• a biÕt c¸ch thùc hiÖn hoÆc ch•a x©y dùng ®•îc t×nh
huèng cã vÊn ®Ò nªn hiÖu qu¶ kh«ng cao.
VÝ dô: Khi d¹y bµi so s¸nh hai sè thËp ph©n, gi¸o viªn ®• a ra t×nh
huèng: “So s¸nh 3,1m vµ 2,98m”
T×nh huèng trªn lµ mét t×nh huèng cã vÊn ®Ò v× trong t×nh huèng
nµy xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a tri thøc cò lµ c¸ch so s¸nh hai sè tù nhiªn,
c¸ch ®æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi, c¸ch chuyÓn tõ sè thËp ph©n sang ph©n sè thËp
ph©n, c¸ch so s¸nh hai ph©n sè vµ tri thøc míi lµ so s¸nh sè thËp ph©n.
NÕu vËn dông nh÷ng tri thøc ®· biÕt cã liªn quan, häc sinh cã thÓ gi¶i
quyÕt ®•îc t×nh huèng trªn b»ng c¸ch ®æi ®¬n vÞ ®o tõ mÐt sang centimet
råi tiÕn hµnh so s¸nh nh• so s¸nh hai sè tù nhiªn hoÆc chuyÓn hai sè ®·
8
cho vÒ sè thËp ph©n ®Ó so s¸nh. Nh• ng trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, sau khi
®•a ra t×nh huèng cã vÊn ®Ò, gi¸o viªn hái lu«n: “ Dùa vµo nh÷ng ®iÒu ®·
häc cã thÓ cã nh÷ng c¸ch nµo ®Ó so s¸nh?”. Sau ®ã gi¸o viªn gäi hai häc
sinh tr×nh bµy miÖng c¸ch lµm cña m×nh, gi¸o viªn ghi b¶ng. Vµ tõ ®ã,
gi¸o viªn ®•a c©u hái gîi ý ®Ó häc sinh rót ra c¸ch so s¸nh hai sè thËp
ph©n.
Víi c¸ch tiÕn hµnh nh• trªn, mÆc dï gi¸o viªn ®· ®• a ra ®•îc t×nh
huèng cã vÊn ®Ò nh•ng ch• a thùc hiÖn ®óng c¸c b•íc d¹y häc gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò. Sau khi ®•a ra t×nh huèng cã vÊn ®Ò, gi¸o viªn kh«ng dµnh thêi
gian ®Ó häc sinh c¶ líp quy nghÜ, ho¹t ®éng tù t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn
®Ò. Thùc tÕ cã nhiÒu häc sinh ch• a kÞp suy nghÜ th× gi¸o viªn ®· tr×nh bµy
c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn b¶ng. V× vËy nhiÒu em ch• a thùc sù tÝch cùc,
chñ ®éng trong häc tËp. §iÒu ®ã dÉn ®Õn kÕt qu¶ d¹y häc ch• a cao.
VÝ dô 2: TiÕt d¹y” Tæng cña nhiÒu sè” ( To¸n 4 )
“ Kh«ng thùc hiÖn, so s¸nh A, B,C
A = 10 + 32 + 54 + 76 + 98
B = 54 + 90 + 36 + 12 + 78
C = 74 + 18 + 92 + 30 + 56”
Víi yªu cÇu cña bµi tËp trªn sÏ xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a trÝ thøc cò
lµ c¸ch tÝnh tæng cña nhiÒu sè, ph©n tÝch cÊu t¹o sè, c¸ch tso s¸nh c¸c
tæng cã c¸c cÆp sè h¹ng b»ng nhau vµ tri thøc míi lµ so s¸nh ba tæng sè
cã sè h¹ng b»ng nhau, c¸c sè h¹ng b»ng nhau, c¸c sè h¹ng kh¸c nhau
nh•ng cã c¸c ch÷ sè hµng chôc gièng nhau, c¸c ch÷ sè hµng ®¬n vÞ còng
gièng nhau.
Bµi tËp trªn lµ mét t×nh huèng cã vÊn ®Ò:
Nh•ng sau khi ®• a ra bµi tËp ®ã, kh«ng cã häc sinh nµo gi¶i quyÕt
®•îc, gi¸o viªn kh«ng ®•a ra c©u háigîi ý mµ gi¸o viªn h•íng dÉn c¸ch
lµm.
Theo chóng t«i nÕu trong tr• êng hîp trªn, gi¸o viªn sö dông h×nh
thøc vÊn ®¸p gîi më vÊn ®Ò ®Ó häc sinh tù t×m ra kÕt luËn. Qua ®ã häc
9
Tải về để xem bản đầy đủ
84 trang
08/02/2025
180
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học số học ở Tiểu học", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_phuong_phap_day_hoc_giai_quyet_van_de_trong_day_hoc_so.pdf
