SKKN Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần hóa học hữu cơ Lớp 9
Giúp phát triển năng lực chuyên môn: Bài ôn tập, luyện tập giúp HS tái hiện lại các kiến thức đã học, hệ thống hóa các kiến thức được nghiên cứu rời rạc, tảm mạn thành một hệ thống kiến thức có quan hệ chặt chẽ với nhau theo logic xác định. Từ đó giúp HS tìm ra được những kiến thức cơ bản nhất và các mối liên hệ bản chất giữa các kiến thức đã thu nhận được để ghi nhớ và vận dụng chúng trong việc giải quyết các vấn đề học tập và thực tiến có liên quan.
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐÔNG ANH
---------o0o--------
Mã SKKN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG GRAP VÀ SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG
GIỜ ÔN TẬP, LUYỆN TẬP PHẦN HÓA HỌC
HỮU CƠ LỚP 9
MÔN: HÓA HỌC
CẤP HỌC: THCS
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
Năm học: 2017 - 2018
MỤC LỤC
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các hình
A. ĐẶT VẤN ĐỀ..........................................................................................................1
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..............................................................................................1
III. MỤC ĐÍCH - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................1
IV. ỨNG DỤNG CỦA ĐỀ TÀI.............................................................................2
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ..................................................................................3
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN................................................................................................3
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN .........................................................................................3
III. NỘI DUNG......................................................................................................4
3.1. Vai trò của bài ôn tập, luyện tập .....................................................................4
3.2. Phương pháp Grap và sơ đồ tư duy.................................................................4
3.3. Thực trạng và giải pháp...................................................................................5
IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ............................................................................. 26
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................ 28
I. BÀI HỌC KINH NGHIỆM..............................................................................28
II. KHUYẾN NGHỊ .............................................................................................28
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................Error! Bookmark not defined.
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
Kí hiệu
Chú thích
Phương pháp dạy học
PPDH
HS
2
Học sinh
3
GV
Giáo viên
4
SĐTD
Dd
Sơ đồ tư duy
Dung dịch
5
6
Xt
Xúc tác
7
CN
Công nghiệp
Phương trình hóa học
Công thức cấu tạo
Phiếu học tập
Phản ứng
8
PTHH
CTCT
PHT
p.ư
9
10
11
12
13
14
15
16
17
As
Ánh sáng
Askt
P
Ánh sánh khuếch tán
Áp suất
CN
Công nghiệp
Phòng thí nghiệm
Làm lạnh nhanh
PTN
LLN
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. Grap luyện tập Hidrocacbon và nhiên liệu.
Hình 2. Sơ đồ tư duy bài luyện tập Hidrocacbon, nhiên liệu.
Hình 3. Grap luyện tập Rượu etylic, axit axetic và chất béo.
Hình 4. Sơ đồ tư duy bài luyện tập Rượu etylic, axit axetic và chất bé
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Giáo dục giữ vai trò quan trọng trong xã hội với nhiệm vụ đào tạo nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài. Bước sang thế kỉ 21 với xu hướng toàn cầu hóa, kinh tế -
xã hội ngày một phát triển mạnh mẽ với những biến đổi khôn lường. Để chuẩn bị
cho thế hệ trẻ có thể đứng vững trước những thách thức của đời sống, giáo dục
ngày càng được các quốc gia chú trọng và quan tâm đầu tư hơn bao giờ hết.
Theo đó, để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, thì việc đổi mới PPDH
đang là vấn đề thời sự đặt ra hàng đầu đối với hoạt động dạy và học trong giai
đoạn hiện nay. Một trong các nội dung quan trọng của vấn đề này là cải tiến cấu
trúc bài lên lớp.
Trong các dạng bài lên lớp ở bộ môn hóa học thì bài ôn tập, luyện tập là
một dạng bài khó, yêu cầu đạt được trong một tiết luyện tập là vừa phải củng cố,
hệ thống kiến thức của chương vừa phải cho HS vận dụng kiến thức vào việc giải
bài tập để rèn luyện kĩ năng. HS học tiết luyện tập, đặc biệt là học phần hệ thống
kiến thức cũ sẽ nhàm chán nếu GV chỉ áp dụng PPDH thông thường như hỏi đáp
để HS nhắc lại kiến thức.
Vậy làm thế nào để vừa khắc sâu kiến thức, vừa tạo cho HS hứng thú học
tập? Để giải quyết vấn đề này, trong quá trình dạy học tôi đã nghiên cứu và áp
dụng đề tài: "Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần
Hóa học hữu cơ lớp 9".
II. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
- Học sinh cấp THCS.
- Các bài ôn tập, luyện tập phần hóa học hữu cơ lớp 9.
- Thời gian nghiên cứu: Tháng 11/2016 đến tháng 4/2017.
III. MỤC ĐÍCH – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Tổ chức hoạt động học tập cho HS trong giờ ôn tập, luyện tập thông qua việc sử
dụng phương pháp Grap và SĐTD nhằm ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức
đồng thời phát triển tư duy, phương pháp nhận thức và phương pháp học tập cho
HS lớp 9 khi mới đầu tiếp xúc với hóa học hữu cơ.
- Sử dụng phối hợp các phương pháp sau:
+ Phương pháp phân tích lí thuyết.
1/30
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
+ Phương pháp thực nghiệm.
+ Phương pháp quan sát.
+ Phương pháp thống kê tổng hợp thông tin.
IV. ỨNG DỤNG CỦA ĐỀ TÀI
- Đề tài này được dùng cho cán bộ giáo viên - học sinh ở trường THCS.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Đổi mới PPDH là một trong những trọng tâm của công cuộc cải cách nền
giáo dục. Khi đó việc dạy học không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức mà
quan trọng hơn cả là dạy cho HS phương pháp tự học, tự chiếm lĩnh kiến thức.
Hóa học là bộ môn khoa học tự nhiên gồm cả lý thuyết lẫn thực nghiệm
với nhiều kiến thức trừu tượng. Trong đó, các kiến thức về Hóa học Hữu cơ được
phần lớn HS cho là khó nhớ. Đặc biệt với các bài ôn tập – luyện tập có khối
lượng kiến thức lớn, GV cần lựa chọn PPDH phù hợp và có tính khái quát cao
giúp HS tìm ra mối liên hệ giữa các kiến thức được nghiên cứu rời rạc, tản mạn;
đồng thời qua đó rèn luyện năng lực nhận thức, tư duy sáng tạo, khoa học,
phương pháp tự học hiệu quả cho HS. Trong các PPDH được sử dụng để hoàn
thiện và hệ thống hóa kiến thức thì phương pháp Grap và SĐTD có nhiều điểm
phù hợp để tổ chức hoạt động học tập cho HS một cách có hiệu quả. Sự phối hợp
giữa các PPDH tích cực trong đó có việc sử dụng Grap và SĐTD giúp HS hệ
thống hóa kiến thức theo một logic chặt chẽ, từ đó đạt hiệu quả cao trong học tập;
giúp HS rèn luyện, phát triển tư duy logic, khả năng tự học, phát huy tính tích
cực, sáng tạo trong học tập và cuộc sống.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Ở trường THCS, sang đến học kì II lớp 9 HS mới được làm quen với hoá
học hữu cơ nên việc HS tự hệ thống hóa kiến thức một cách logic, mạch lạc, sinh
động bằng hình ảnh, sơ đồ là cách tốt nhất để các em hiểu bài hơn, nhớ lâu hơn.
Khi đó HS được phát triển một cách tốt nhất năng lực trí tuệ, kích thích tính chủ
động, sáng tạo trong học tập và giúp các em thêm yêu thích môn học.
Thực tiễn giảng dạy hoá học ở trường THCS tôi nhận thấy: trong những
bài ôn tập, luyện tập thông thường phần tổng kết kiến thức chỉ chiếm một lượng
2/30
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
thời gian nhỏ và chủ yếu GV là người chốt kiến thức. Ưu điểm của việc làm này
là giúp HS có nhiều thời gian vận dụng kiến thức làm bài tập nhưng cũng có
những mặt hạn chế như khiến HS thụ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức, coi
nhẹ lí thuyết, hạn chế sự phát triển tư duy.
Mong muốn hướng dẫn HS tự tổng kết kiến thức từ đó làm chủ kiến thức,
biết vận dụng vào làm bài tập, có khả năng phát triển kiến thức và thêm yêu thích
môn học... tôi xin trình bày một số ý kiến về: "Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy
trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9".
III. NỘI DUNG
3.1. Vai trò của bài ôn tập, luyện tập
Bài ôn tập, luyện tập là dạng bài hoàn thiện kiến thức và được thực hiện
sau một số bài dạy nghiên cứu kiến thức mới hoặc kết thúc một chương, một
phần của chương trình.
Bài ôn tập, luyện tập có giá trị nhận thức to lớn và có ý nghĩa quan trọng
trong việc hình thành năng lực hành động cho HS vì:
- Giúp phát triển năng lực chuyên môn: Bài ôn tập, luyện tập giúp HS tái hiện lại
các kiến thức đã học, hệ thống hóa các kiến thức được nghiên cứu rời rạc, tảm
mạn thành một hệ thống kiến thức có quan hệ chặt chẽ với nhau theo logic xác
định. Từ đó giúp HS tìm ra được những kiến thức cơ bản nhất và các mối liên hệ
bản chất giữa các kiến thức đã thu nhận được để ghi nhớ và vận dụng chúng
trong việc giải quyết các vấn đề học tập và thực tiến có liên quan.
- Giúp phát triển năng lực phương pháp: Thông qua hoạt động học tập trong giờ
ôn tập, luyện tập mà hình thành phương pháp học tập, cách thu thập, xử lí thông
tin, trình bày thông tin, phát triển tư duy và phương pháp nhận thức.
- Giúp phát triển năng lực xã hội thông qua việc: yêu cầu các em hoạt động hợp
tác trong nhóm, trong lớp để lập SĐTD về nội dung kiến thức cần nhớ, thảo luận
về phương pháp giải các dạng bài tập trong chương; tiến hành thí nghiệm; cùng
thực hiện một nhiệm vụ do GV nêu ra...
- Giúp phát triển năng lực cá thể qua việc yêu cầu HS lập SĐTD phần kiến thức
cần nhớ và các dạng bài tập, hướng giải... trong chương mà GV đã hướng dẫn, so
sánh SĐTD của mình với các bạn, cả nhóm lập SĐTD chung và sau đó là của lớp
có sự góp ý, chỉnh sửa của GV.
3.2. Phương pháp Grap và sơ đồ tư duy
3/30
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
3.2.1. Phương pháp Grap:
- Grap nội dung dạy học là sơ đồ phản ánh trực quan tập hợp những kiến thức
chốt của một nội dung dạy học và cả logic phát triển bên trong của nó.
- Grap có những tính năng như:
+ Tính khái quát: Khi nhìn vào Grap ta sẽ thấy được tổng thể các kiến thức, logic
phát triển của vấn đề và các mối liên hệ giữa chúng.
+ Tính trực quan: Thể hiện ở việc sắp xếp các đường liên hệ rõ, đẹp, bố trí hình
khối cân đối, có thể dùng kí hiệu, màu sắc,… để nhấn mạnh nội dung quan trọng.
+ Tính hệ thống: Dùng Grap có thể thể hiện được trình tự kiến thức của chương,
logic phát triển của kiến thức thông qua các trục chính hoặc các nhánh chi tiết
của logic và tổng kết được các kiến thức chốt và những kiến thức có liên quan.
+ Tính súc tích: Grap cho phép dùng các kí hiệu, qui ước viết tắt ở các đỉnh nên
đã nêu lên được những dấu hiệu bản chất nhất của các kiến thức.
+ Về tâm lí của sự lĩnh hội: HS dễ dàng hiểu được các kiến thức chủ yếu, quan
trọng ở các đỉnh của Grap và cả logic phát triển của cả một hệ thống kiến thức.
3.2.2. Sơ đồ tư duy:
- SĐTD là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, tóm
tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một chủ đề,… bằng cách kết
hợp việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết… Đặc biệt đây là một
sơ đồ mở, việt thiết kế sơ đồ là theo mạch tư duy của mỗi người.
- Ưu điểm của SĐTD:
+ Dễ nhìn, dễ viết.
+ Kích thích hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của HS.
+ Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ bộ não.
+ Rèn luyện cách xác định chủ đề và phát huy ý chính.
+ Sơ đồ tư duy sẽ giúp: Sáng tạo hơn, tiết kiện thời gian, ghi nhớ tốt hơn, nhìn
thấy bức tranh tổng thể, phát triển nhận thức, tư duy,…
3.3. Thực trạng và giải pháp
3.3.1. Thực trạng
Bài ôn tập, luyện tập là rất cần thiết với nhiệm vụ chính là củng cố, khắc
sâu, mở rộng kiến thức cho HS. Với một hay hai tiết luyện tập trong một chương
4/30
"Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần Hóa học hữu cơ lớp 9"
là chưa nhiều. Nhiều GV còn quan niệm bài ôn tập, luyện tập là dạng bài khó có
thể dạy hay, có tư tưởng ngại nghiên cứu, đầu tư khi dạy loại bài này, việc sử
dụng PHT tổ chức hoạt động nhóm cho HS, hay sử dụng Grap, SĐTD trong dạy
học còn xa lạ. Tiết luyện tập, ôn tập GV thường sử dụng để kiểm tra bài HS, gọi
HS lên làm các bài tập hay hướng dẫn đề cương ôn tập cho bài kiểm tra nên kiến
thức thường bị lệch và không hệ thống… HS ít được hoạt động trong giờ học, ít
được động não, không chủ động tích cực lĩnh hội kiến thức do đó kiến thức
không sâu, không chắc chắn, có thể trả lời đúng các câu hỏi chỉ yêu cầu học bài,
lúng túng nếu phải trả lời những câu hỏi so sánh, tổng hợp hay liên quan đến vấn
đề thực tiễn. Tiết luyện tập, ôn tập chưa thể hiện hết nhiệm vụ là củng cố, khắc
sâu và mở rộng kiến thức; chưa tạo điều kiện cho HS hoạt động tích cực, tìm tòi
sáng tạo, chưa chú ý rèn luyện tư duy logic – biện chứng, tính tự lực và trách
nhiệm, năng lực làm việc cộng tác… do vậy chưa phát triển năng lực phương
pháp, năng lực xã hội cho HS, nên sau khi ra trường HS gặp khó khăn trong việc
hòa nhập với môi trường mới.
Những phương pháp dạy học hiện đại như phương pháp Grap, SĐTD kết
hợp với dạy học theo nhóm đã bước đầu được sử dụng nhưng không thường
xuyên.
3.3.2. Giải pháp
a. Thiết kế Grap và lập SĐTD nội dung kiến thức cần nhớ bài ôn tập, luyện
tập phần hóa hữu cơ lớp 9 THCS.
5/30
Tải về để xem bản đầy đủ
34 trang
19/01/2025
60
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Sử dụng Grap và sơ đồ tư duy trong giờ ôn tập, luyện tập phần hóa học hữu cơ Lớp 9", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_su_dung_grap_va_so_do_tu_duy_trong_gio_on_tap_luyen_tap.doc
