SKKN Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán Lớp 1

PHÒNG GD&ĐT LONG BIÊN

TRƯỜNG TIỂU HỌC THẠCH BÀN A

------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TỔ CHỨC MỘT SỐ TRÒ CHƠI

TRONG DẠY TOÁN

LỚP 1

Sản phẩm tham dự

Ngày hội Công nghệ thông tin lần thứ IV cấp Quận

Năm học 2017 - 2018

Tác giả: Lê Minh Nguyệt

Đơn vị: Trường Tiểu học Thạch Bàn A

Quận: Long Biên

MỤC LỤC

NỘI DUNG

Trang

PHẦN I: MỞ ĐẦU

I. Lý do chon đề tài

1

II. Mục đích nghiên cứu

1. Mục đích

2

3

2. Thực trạng

3. Giải pháp

III.Phương pháp nghiên cứu

IV. Giới hạn nghiên cứu

PHẦN II: NỘI DUNG

I: Cơ sở lý luận của vấn đề

II: Phương pháp hướng dẫn học sinh tham gia trò chơi giải toán

1. Loại trò chơi: “Điền vào chỗ chấm”

3

4

5

2. Loại trò chơi: “Điền vào ô trống”

3. Loại trò chơi: “Rèn tính nhẩm – phản xạ nhanh”

4. Loại trò chơi: “Chỉ quan hệ và rèn tính nhẩm”

5. Loại trò chơi: “Sắp xếp đúng kết quả”

6. Loại trò chơi: “Rèn tính nhẩm – Khả năng quan sát”

7. Loại trò chơi: “Xếp hàng”

8

11

13

15

17

18

19

20

21

8. Loại trò chơi: “Về đích”

9. Loại trò chơi: “Đoán số”

10. Loại trò chơi: “Xếp hình nhanh nhất”

11. Loại trò chơi: “Tam giác kì lạ”

12. Loại trò chơi: “Em là người thợ xây”

13. Loại trò chơi: “Đúng ghi Đ, sai ghi S”

Chương III: Thực nghiệm và kết quả

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

24

26

2. Khuyến nghị

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

I.Lý do chọn đề tài:

Bước sang thế kỉ XXI, điều kiện kinh tế, xã hội của nước ta có nhiều thay

đổi. Đất nước ta bước vào thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Cơ cấu kinh tế,

trình độ phát triển sản xuất, khoa học kĩ thuật, nhu cầu xã hội, ... có những bước

phát triển quan trọng. Vấn đề kiến thức tri thức, công nghệ thông tin, xu hướng

quốc tế hoá, toàn cầu hoá đang thường xuyên đặt ra và ngày càng cấp bách...

Chủ trương của Đảng và Nhà nước ta đặt ra cho ngành Giáo dục là phải

đổi mới, nâng cao chất lượng dạy học trong các bậc học nói chung và bậc Tiểu

học nói riêng để nền giáo dục nước nhà đem lại kết quả ngang tầm với các nước

tiên tiến trên thế giới.

Bộ giáo dục đã triển khai đổi mới toàn diện và đồng bộ Giáo dục - Đào

tạo. Trong đó, thực hiện chủ trương chung về đổi mới chương trình, sách giáo

khoa và phương pháp dạy học, chú trọng dạy học trên cơ sở hoạt động học tập

tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh góp phần phát triển nhanh chóng quy

mô cũng như chất lượng giáo dục phổ thông. Trước yêu cầu cấp bách ấy, nhiệm

vụ dạy học nói chung và dạy Toán nói riêng, giúp các em học tốt là yêu cầu tất

yếu.

Toán học là môn học vô cùng quan trọng đối với cuộc sống xã hội. Một

xã hội tiến bộ, văn minh, giàu mạnh là nhờ những người hiểu biết kiến thức

khoa học, kĩ thuật. Chính vì vậy, ngay từ khi bắt đầu đi học, cùng với việc học

đọc, học viết, học sinh được học ngay môn toán.

Trong mục tiêu giáo dục của Đảng, không chỉ nhằm đào tạo nhân lực, mở

mang dân trí mà còn bồi dưỡng nhân tài. Để xây dựng con người mới thì công

việc bồi dưỡng nhân tài phải được phát triển toàn diện. Ở đây yêu cầu kiến thức

của các em phải được phát triển đồng đều ở các môn, để sau này các em trở

thành những công dân toàn tài, những chủ nhân tương lai của đất nước. Điều đó

phải được xây dựng nền tảng từ bậc Tiểu học.

Đối với sự phát triển nhân cách và hình thành tri thức ở học sinh, hứng thú có

ý nghĩa rất quan trọng. Nhà giáo dục nổi tiếng người Nga K.Đ.U-sin-xki đã nói “việc

học tập không hứng thú và chỉ do sức mạnh cưỡng bức sẽ giết chết mọi ham

muốn nắm tri thức của học sinh”. Trong thực tế có nhiều học sinh say mê, chăm

chỉ học tập. Nhưng cũng không ít những em chưa có thái độ đúng đắn trong việc

học, còn lơ là, thậm chí còn chán ghét việc học. Như vậy hứng thú học tập có vai trò

rất quan trọng trong việc thu hút kiến thức của học sinh.

Môn Toán bậc Tiểu học nói chung, lớp Một nói riêng có một vị trí rất

quan trọng. Nó được dạy với một số tiết rất lớn ở các lớp 1, 2, 3, 4, 5. Sở dĩ như

1/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

vậy là vì: "Ngôn ngữ Toán học, các kiến thức Toán học " là những điều rất cần

thiết cho đời sống, sinh hoạt, lao động và cho việc học các môn khác đồng thời

cũng là cơ sở để học sinh học tiếp lên bậc trung học cơ sở. "Tư duy toán học,

phương pháp toán học " rất cần thiết cho đời sống cho học tập.

Môn toán ở Tiểu học góp phần làm cho học sinh phát triển toàn diện, góp

phần hình thành ở các em những cơ sở của thế giới quan khoa học, góp phần rèn

luyện trí thông minh, góp phần xây dựng tình cảm, thói quen, đức tính tốt đẹp

cần thiết của con người lao động mới trong xã hội hiện đại.

Đặc điểm tâm sinh lý của các em lớp 1 luôn thích tò mò, tìm tòi những

điều mới lạ, những bài Toán có nội dung vui, lời giải độc đáo gây cho các em

hứng thú và say mê với môn Toán hơn.Với các đặc điểm đó, muốn cho trẻ thích

học Toán và đạt kết quả cao, thầy cô giáo phải tìm mọi cách để gây hứng thú

trong quá trình lên lớp, gợi ra sự tò mò, ham hiểu biết, thích tìm hiểu, muốn nắm

bắt cái mới, cái lạ trong giờ Toán.

Để đạt được mục đích trên đây, chúng ta có nhiều biện pháp khác nhau.

Nhưng qua thực tế giảng dạy tôi thấy: Trò chơi học tập, những câu đố vui,

những bài hát, những truyện kể hấp dẫn là biện pháp hiệu quả nhất đối với học

sinh trong giờ học Toán. Các trò chơi toán học có quy tắc trong đó trẻ được vui

chơi, cố gắng làm nhanh, làm đúng để thắng cuộc. Trò chơi, những câu đố vui

làm cho các em rèn luyện độ nhanh nhạy của các giác quan, độ khéo léo của đôi

tay, phát triển năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, tư duy trừu tượng, tăng

cường chú ý có chủ định giúp các em đạt kết quả cao nhất trong giờ học.

Trong mọi hoạt động, lao động cũng như học tập hứng thú góp phần quan

trọng quyết định hiệu quả quá trình lao động của con người. Với người giáo

viên, làm thế nào để tạo được hứng thú học tập cho học sinh. Đặc biệt là tạo

hứng thú học tập môn toán cho học sinh lớp 1. Khi mà trình độ nhận thức của

các em theo cảm tính, các em đang ở lứa tuổi hiếu động, ham chơi. Muốn đưa

các em vào hoạt động học một cách tự nguyện tích cực và yêu thích môn toán là

cả một nghệ thuật của người giáo viên tiểu học. Qua nghiên cứu học sinh ở lớp

1, tôi thấy rằng phần lớn kết quả của quá trình dạy học phụ thuộc vào hứng thú

học tập của học sinh. Với nhứng lý do trên, là một giáo viên giảng dạy lớp 1 tôi

muốn tìm hiểu thực trạng hứng thú học tập môn Toán của học sinh lớp 1 qua

một số trò chơi nhằm phát huy tối đa năng lực và nâng cao chất lượng học tập

cho học sinh.

Trong mọi hoạt động, lao động cũng như học tập hứng thú góp phần quan

trọng quyết định hiệu quả quá trình lao động của con người. Với người giáo

viên, làm thế nào để tạo được hứng thú học tập cho học sinh. Đặc biệt là tạo

2/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

hứng thú học tập môn toán cho học sinh lớp 1. Khi mà trình độ nhận thức của

các em theo cảm tính, các em đang ở lứa tuổi hiếu động, ham chơi. Muốn đưa

các em vào hoạt động học một cách tự nguyện tích cực và yêu thích môn toán là

cả một nghệ thuật của người giáo viên tiểu học. Qua nghiên cứu học sinh ở lớp

1, tôi thấy rằng phần lớn kết quả của quá trình dạy học phụ thuộcvào hứng thú

học tập của học sinh. Với nhứng lý do trờn , là một giáo viên giảng dạy lớp 1 tôi

muốn tìm hiểu thực trạng hứng thú học tập môn toán của học sinh lớp 1 qua một

số trò chơi nhằm phát huy tối đa năng lực và nâng cao chất lượng học tập cho

học sinh.

Trò chơi toán học là một nội dung quan trọng trong dạy học toán ở lớp 1,

nó giúp các em học tốt hơn. Trò chơi toán học về các phép tính ở Tiểu học nói

chung đã khó, thì ở lớp 1 lại càng khó hơn. Vì học sinh mới bắt đầu học ở đầu

cấp, chưa đọc thông viết thạo. Cho nên, sử dụng trò chơi toán học ở lớp 1 là

hoàn toàn phù hợp với tâm lí lứa tuổi của các em. Thông qua trò chơi tạo không

khí học tập sôi nổi, sự hưng phấn tiếp thu bài đựơc tốt hơn. Đồng thời, thông

qua trò chơi rèn cho học sinh một số kĩ năng như sự tập trung cao, phản xạ

nhanh và cũng đòi hỏi tính chính xác khi tham gia trò chơi.

II. Mục đích nghiên cứu

1. Mục đích

- Qua tham khảo, trao đổi ý kiến với một số giáo viên đã và đang dạy lớp

1. Qua nghiên cứu tài liệu dạy học, đồng thời qua thực tế giảng dạy tôi nhận

thấy cần phải đổi mới phương pháp dạy học (thông qua trò chơi) để tạo không

khí “học mà chơi – chơi mà học” ở lớp 1, là phù hợp với tâm lí lứa tuổi các em

mới chuyển từ mẫu giáo lên.

2.Thực trạng

- Trong thực tiễn dạy và học ở nhà trường nói riêng thực tiễn, trò chơi học

tập phần lớn được xem như là một thủ thuật, biện pháp củng cố kiến thức mà

học sinh vừa được học trong tiết học. Tuy nhiên trò chơi học tập có thể được tổ

chức ở tất cả các khâu trong tiến trình tiết học hoặc sau một số bài học, khi học

sinh đã có những kiến thức tổng hợp hơn.

- Khi thiết kế và tổ chức các trò chơi học tập phải đảm bảo các yêu cầu :

mỗi trò chơi học tập phải góp phần vào mục tiêu dạy học. Phải được chuẩn bị

chu đáo và phù hợp với đối tượng học sinh, phải được tổ chức sao cho tất cả mọi

học sinh trong nhóm đều được tham gia. Không thể thực hiện chơi kéo dài, ảnh

hưởng đến giờ học hoặc làm cho học sinh không hoàn thành nhiệm vụ, lúng

túng khi chơi.

3/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

3. Giải pháp

Đề xuẩt một số giải pháp, phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

III. Phương pháp nghiên cứu

Ngoài việc học hỏi và trau dồi kinh nghiệm tôi đã sữ dụng những phương

pháp sau:

1- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

2- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.

3- Phương pháp quan sát.

4- Phương pháp đàm thoại.

5- Phương pháp luyện tập thực hành.

6- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

IV. Thời gian, giới hạn, đối tượng nghiên cứu:

- Đối tượng: Học sinh khối 1 của trường nơi tôi công tác và một số trường

Tiểu học trong Quận.

- Tôi nghiên cứu viết đề tài từ tháng 9/2016 và hoàn thành vào

tháng 3/2017.

4/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. Cơ sở lí luận của vấn đề

- Trò chơi học tập là một hình thức học tập có ý nghĩa trong việc thực hiện

đổi mới phương pháp dạy học toán. Nhằm phát huy tính độc lập, tích cực, sáng

tạo của học sinh.

- Đối với học sinh tiểu học, chơi cũng là một nhu cầu không thể thiếu được. Vì

vậy việc sử dụng các trò chơi trong giờ toán là hết sức cần thiết và có ích.

-Trò chơi học tập là một hoạt động được tổ chức có tính chất vui chơi, giải

trí nhưng có nội dung gắn với bài học hoặc hoạt động học tập của học sinh đặc

biệt là học sinh lớp 1. Các em vừa mới chuyển từ cấp học Mầm non lên. Trò

chơi học tập có tác dụng giúp học sinh: thay đổi động hình, chống mỏi mệt, tăng

khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức đã học, phát triển sự hứng thú, có

thói quen tập trung, tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng suy luận.

- Khi chơi, trẻ phải suy ngẫm, tự tưởng tượng, thử nghiệm, lập luận để đạt

kết quả mà lại không nghĩ mình đang học. Sự khô khan của giờ học sẽ tan biến,

quá trình học tập sẽ diễn ra một cách tự nhiên hơn, hấp dẫn hơn. Đồng thời trò

chơi còn phát huy trí lực của các em, phát triển kĩ năng giao tiếp đồng thờigắn

kết thêm tình bạn bè.

Thông qua các bài ở lớp 1 tôi đã đọc, nghiên cứu tài liệu và đã đưa các bài

tập về các loại trò chơi như sau:

TÊN CÁC TRÒ CHƠI

1

Trò chơi

Điền số vào chỗ chấm.

Điền số vào ô trống.

Rèn tính nhầm – phản xạ nhanh

Chỉ quan hệ và rèn tính nhẩm

Sắp xếp đúng kết quả.

Rèn tính nhẩm – khả năng quan sát.

Xếp hàng

2

3

4

5

6

7

8

Ai tinh nhất

9

Về đích

10

11

Đoán số

Nối nhanh nối đúng

5/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Trò chơi

Xếp hình nhanh nhất

Bóng nổ

Tam giác kì lạ

Em là người thợ xây dựng

Tìm tên con vật nhanh"

"Lá + Lá = Hoa

"Đúng ghi Đ, sai ghi S

Ai ghép đúng và nhanh nhất

Điểm trong điểm ngoài

- Học sinh phải nhận biết được các bài toán có trong trò chơi

- Nắm được nội dung và trình tự thực hiện trò chơi giải toán

- Biết trình bày bài giải (trong khi chơi) đầy đủ, khoa học và sạch sẽ

- Đảm bảo sự đoàn kết, tính thống nhất, mưu trí nhanh nhẹn trong khi chơi

II. Phương pháp hướng dẫn học sinh tham gia trò chơi giải toán

1. Loại trò chơi: “Điền số vào chỗ chấm”

a. Trước hết ta hãy xem xét thực tế một cách dạy của trường tôi về

hướng dẫn giải toán

VD: Bài số 3 – Toán 1 – trang 70 (bài luyện tập) như sau:

Số 2+ ......... = 7

7 - .......... = 4

1 + ......... = 5

......... + 1 = 7

.......... + 2 = 7

7 - ......... = 1

7 - ........ = 3

........ – 0 = 7

......... + 3 = 7

* Sau phần hướng dẫn của giáo viên, tôi quan sát học sinh làm thì nhận thấy:

- Một số em loay hoay chưa biết cách giải quyết.

- Một số em thì ngồi im

- Một số em thì bắt đầu suy luận như sau:

+ Chẳng hạn phép tính 2 + ….. = 7

+ Các em thử lần lượt.

2 + 1 = 3

2 + 2 = 4

2 + 3 = 5

(chưa được kết quả)

(chưa được)

+ Cứ như vậy mà “Mò” cuối cùng cũng tìm ra kết quả

+ Tương tự các em cũng “Thử” như vậy đối với các phép tính khác và

cũng ra kết quả

Đây cũng có thể coi như một cách giải của bài toán, nhưng chưa hay, thật

phức tạp và rắc rối

6/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

*Và đây là phần chữa của giáo viên

Sau khi gọi một số học sinh không làm được bài hoặc làm chưa chính xác

thì giáo viên chữa bài như sau:

2 + 5 = 7

7 - 3 = 4

4 + 3 = 7

1 + 4 = 5

6 + 1 = 7

5 + 2 = 7

7 - 6 = 1

7 - 4 = 3

7 - 0 = 7

( Phần chữa của giáo viên nhanh nên còn một số học sinh chưa hiểu bài)

* Nguyên nhân là giáo viên:

- Chưa bao quát lớp học (chưa nhận ra các đối tượng học sinh làm bài như thế

nào)

- Chưa tạo được phong trào học tập sôi nổi, dẫn đến lớp học trầm

b. Hướng giải quyết các vấn đề nêu trên

- Theo tôi người giáo viên phải biết đặc điểm tâm lí của học sinh Tiểu học là:

hiếu động, trực quan cụ thể, dễ nhớ, dễ quên nhất là đối với học sinh lớp 1 vì các em

vừa mới chuyển từ mẫu giáo lên: Các em chưa thể quên được môi trường học cũ

(chơi là chính), cho nên giáo viên phải tạo môi trường: “Học mà chơi – chơi mà

học” cho các em.

- Vì đặc điểm của các em là dễ nhớ lại dễ quên cho nên tôi phải hướng dẫn

cẩn thận, tỉ mỉ, cụ thể trước khi yêu cầu các em làm bài toán nào đó.

- Giáo viên phải gần gũi, ân cần, chỉ bảo tới học sinh, tập cho lớp học sôi

nổi, hứng thú học tập

- Trở lại bài toán nêu trên: Theo tôi trước khi giải bài toán trên ta nên

hướng dẫn học sinh như sau:

+ Yêu cầu học sinh đọc đầu bài, xem xét kĩ bài toán và yêu cầu học sinh đọc lại đề

+ Phân tích bài toán: Có bao nhiêu phép tính? Cho biết cái gì? Hỏi cái gì?

Bắt tìm cái gì? (Bài cho biết phép tính còn thiếu chưa hoàn chỉnh. Ta phải tìm

số nào đó điền vào chỗ chấm để phép tính đúng)

Muốn giải được bài toán trên ta phải hướng dẫn học sinh các câu hỏi gợi

mở như: “2 cộng với mấy để bằng 7”. Làm như vậy để học sinh hình dung, nhớ

lại các công thức cộng trừ đã được học.

+ Sau khi học sinh cơ bản đã nắm được nội dung và cách làm bài, thì giáo

viên cho học sinh giải bài toán thông qua trò chơi để kích thích học tập, tạo tâm

thế thoải mái, không gò bó, khô khan khi học bài.

- Giáo viên đặt tên trò chơi là “Điền vào bảng tính” và tôi đã phổ biến như

sau:

* Mục đích: Luyện tập và làm tính cộng trừ trong phạm vi 7.

7/34

Tổ chức một số trò chơi trong dạy Toán lớp 1

* Nội dung trò chơi: Giáo viên chuẩn bị 9 câu hỏi tương ứng với 9 phép

tính trên bảng phụ treo lên trên bảng (chẳng hạn: “2 cộng mấy bằng 7?”, “7

trừ mấy bằng 4?”, “mấy cộng 3 bằng 7?”, “1 cộng mấy bằng 5?”, “mấy cộng

1 bằng 7?”, “mấy trừ 0 bằng 7?”) và phổ biến cho học sinh biết trò chơi

* Cách chơi: cả lớp cùng chơi

Giáo viên hỏi: “2 cộng mấy bằng 7” và chỉ một bạn học sinh bất kì trả lời.

Học sinh trả lời xong, lại hỏi một câu hỏi khác trong 9 câu trên rồi chỉ một bạn

khác trả lời.

Cứ tiếp tục như vậy cho đến khi hết 9 câu hỏi. Học sinh nào được chỉ định

trả lời nhanh (nếu học sinh đó trả lời sai có quyền chỉ định bạn khác. Bạn nào

trả lời đúng thì mới được quyền hỏi câu hỏi tiếp theo).

* Cách đánh giá: Bạn nào trả lời đúng và nhanh sẽ được các bạn vỗ tay

khen ngợi.

Nhận xét:

- Khi hướng dẫn học sinh giải theo cách này, tôi nhận thấy các em dễ hiểu,

học sinh làm bài tốt hơn.

- Nếu ta biết khai thác “Trò chơi giải toán” và vận dụng các bài toán

chuyển thành trò chơi toán học thì học sinh sẽ hứng thú học tập, ham hiểu biết

và khả năng suy luận tốt.

- Từ cách giải bài toán nêu trên ta có thể rút ra được một nguyên tắc dạy

học sinh lớp 1 có kết quả là: “Học mà chơi - chơi mà học”

VD2: Bài tập số 1 - Toán 1 - trang 82 (bài luyện tập) như sau:

Tính:

9 + 1 =

1 + 9 =

8 + 2 =

2 + 8 =

7 + 3 =

3 + 7 =

6 + 4 =

4 + 6 =

5 + 5 =

10 - 0 =

a. Về phía giáo viên, tôi vẫn hướng dẫn học sinh cách làm tương tự như ở VD1

- Nêu đầu bài và ghi lên bảng

- Hướng dẫn học sinh sơ bộ và cho học sinh làm bài.

- Chữa bài

- Đánh giá, nhận xét.

Hầu như các khâu, các bước đều do giáo viên làm, chưa nêu bật vai trò “lấy

học sinh làm trung tâm” đã tạo không khí trầm lắng, khô khan trong giờ học toán.

b. Hướng giải quyết vấn đề nêu trên

Theo tôi trước hết phải hướng dẫn học sinh như sau:

-Đọc kỹđầu bài, quan sát kỹ bài toángiốngbài nàođã học. Nêulạibài toánđã cho.

- Phân tích xem bài toán cho biết gì? hỏi gì? cách làm như thế nào? (Giáo

viên liên hệ cho học sinh thấy và nhớ bảng cộng trong phạm vi 10)

8/34