SKKN Xây dựng kế hoạch dạy học bài thực hành nhằm phát triển năng lực học sinh trong môn Hóa học Lớp 8
Trong thực tế giảng dạy và trao đổi với một số đồng nghiệp, tôi nhận thấy việc giảng dạy các bài thực hành hóa học chưa thực sự mang lại hiệu quả như mong đợi. Qua tìm hiểu một số tiết thực hành chỉ giáo viên làm thí nghiệm, học sinh quan sát; một số tiết một vài học sinh được làm thí nghiệm. Có những tiết học sinh trong lớp được chia nhóm cùng làm thí nghiệm nhưng thực tế số học sinh trong lớp quá đông nên số lượng học sinh trong nhóm cũng nhiều, do vật dẫn đến tình trạng một số học sinh không làm, không quan sát. Do vậy, việc củng cố, ôn luyện kiến thức chưa sâu, từ đó chưa hình thành và phát triển được năng lực tiến hành thí nghiệm. Hứng thứ đối với môn học của học sinh chưa cao, đặc biệt các em chỉ chú trọng vào ba môn môn học Văn, Toán và Tiếng Anh.
ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG
TRƯỜNG THCS LIÊN HỒNG
-------------------
MÃ SKKN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC BÀI THỰC HÀNH
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
TRONG MÔN HÓA HỌC LỚP 8”
Môn/ Lĩnh vực
Tác giả
: Hóa học
: Nguyễn Thùy Dung
: Trung học cơ sở
: Trường THCS Liên Hồng
: Giáo viên
Cấp học
Đơn vị công tác
Chức vụ
Năm học 2019 – 2020
PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Môn hóa học là bộ môn khoa học nghiên cứu về chất, sự biến đổi về chất
những biến đổi vật chất trong tự nhiên. Ngày nay các nước trên thế giới, việc
giảng dạy bộ môn hóa học rất được coi trọng. Môn hóa học được đầu tư trang bị
các thiết bị dạy học đầy đủ, hiện đại, con người được bố trí phụ trách phòng thiết
bị (đủ biên chế), phù hợp với mục tiêu, yêu cầu giảng dạy bộ môn, phù hợp cấp
học, bậc học, đồng thời đội ngũ giáo viên được chuẩn hóa, được cập nhật thông
tin đầy đủ, kịp thời. Trong thực tế giảng dạy, với năng lực cụ thể của từng giáo
viên, kỹ năng sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học, đặc biệt là các
thao tác thực hiện kỹ thuật thực hành trong từng bài cụ thể: thí nghiệm chứng
minh, thí nghiệm biểu diễn, thí nghiệm thực hành,...chính nhờ những thao tác kỹ
năng thực hiện đó đã giúp cho học sinh nắm chắc kiến thức lý thuyết một cách
chủ động, sáng tạo và hứng thú. Đó chính là bản sắc riêng của từng thầy cô giáo,
tựu chung lại là giúp cho học sinh nắm kiến thức nhanh nhất, sâu sắc nhất, chủ
động nhất. Tuy nhiên, thực tế hiện nay do điều kiện về cơ sở vật chất còn hạn
chế nên việc tiến hành thí nghiệm quan sát cho học sinh và việc các em được tự
mình tiến hành các thí nghiệm nhằm củng cố kiến thức, rèn kỹ năng làm thí
nghiệm để từ đó hình thành và phát triển năng lực thực hành thí nghiệm còn
chưa được nhiều và chưa thực sự sâu sắc. Bên cạnh đó, việc chuẩn bị đồ dùng
thiết bị cho tiết thực hành mất quá nhiều thời gian cộng thêm sỹ số lớp quá đông
nên việc tiến hành dạy học các bài thực hành một cách bài bản còn hạn chế,
chưa khoa học và đem lại hiệu quả cao. Vì vậy tôi đã mạnh dạn nghiên cứu, trao
đổi với đồng nghiệp sáng kiến kinh nghiệm: “Xây dựng kế hoạch dạy học bài
thực hành nhằm phát triển năng lực học sinh trong môn hóa học lớp 8”
II. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu của đề tài là phát hiện và xây dựng được kế hoạch dạy học chung
cho bài thực hành môn hóa học 8 đề từ đó gây hứng thú, khắc sâu kiến thức và
bước đầu hình thành và phát triển năng lực học sinh, đặc biệt là năng lực thực
hành hóa học.
III. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 8 trường THCS.
IV. Phạm vi nghiên cứu, thời gian nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: các bài thực hành hóa học trong môn hóa học 8
- Thời gian nghiên cứu: năm học 2019-2020.
1/16
V. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thử nghiệm.
2/16
PHẦN 2: PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Ý nghĩa các bài thực hành hóa học
Bài thực hành thí nghiệm có vai trò đặc biệt quan trọng trong dạy học môn
hóa học nhằm giúp học sinh ôn tập, củng cố, vận dụng kiến thức đã học và rèn
luyện kỹ năng hóa học. Một trong những điểm mới và cũng là xu thế chung của
chương trình giáo dục phổ thôngXI đến nay là chuyển từ dạy học cung cấp nội
dung sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Trong môn
Hóa học, việc hình thành và phát triển năng lực thực hành hóa học là cần thiết.
Để làm được điều đó, thí nghiệm thực hành và các bài thực hành hóa học có vai
trò vô cùng to lớn. Thí nghiệm thực hành là hình thức thí nghiệm do học sinh tự
làm khi hoàn thiện kiến thức. Đây là dạng thí nghiệm mà học sinh tập triển khai
nghiên cứu các quá trình hóa học như: nghiên cứu tính chất các chất, điều chế
các chất , nhận biết các chất, giải bài tập thực nghiệm. Đây là phương pháp học
tập đặc thù của môn hóa có tác dụng giáo dục, rèn luyện học sinh một cách toàn
diện và có ý nghĩa to lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ trí dục, đức dục, phát
triển học sinh.
1.2. Những yêu cầu sư phạm đối với bài thực hành
Để thí nghiệm thực hành đạt được nhiệm vụ và mục đích đề ra là củng cố
kiến thức học sinh đã lĩnh hội trong các giờ học trước đó và rèn kỹ xảo về kỹ
thuật thí nghiệm hóa học cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Giờ học thí nghiệm thực hành cần phải được chuẩn bị thật tốt
- Phải đảm bào an toàn
- Các thí nghiệm phải đơn giản
- Khi chọn thí nghiệm thực hành, giáo viên cần tính đến tác dụng của các
thí nghiệm đó tới việc hình thành kỹ năng, kỹ xảo cho học sinh.
- Phải đảm bảo duy trì trât tự trong lớp học
- Giáo viên phải theo dõi bám sát công việc của học sinh, chú ý tới kỹ thuật
thí nghiệm của các em và trật tự chung của cả lớp.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng
Trong thực tế giảng dạy và trao đổi với một số đồng nghiệp, tôi nhận thấy
việc giảng dạy các bài thực hành hóa học chưa thực sự mang lại hiệu quả như
mong đợi. Qua tìm hiểu một số tiết thực hành chỉ giáo viên làm thí nghiệm, học
sinh quan sát; một số tiết một vài học sinh được làm thí nghiệm. Có những tiết
học sinh trong lớp được chia nhóm cùng làm thí nghiệm nhưng thực tế số học
sinh trong lớp quá đông nên số lượng học sinh trong nhóm cũng nhiều, do vật dẫn
3/16
đến tình trạng một số học sinh không làm, không quan sát. Do vậy, việc củng cố,
ôn luyện kiến thức chưa sâu, từ đó chưa hình thành và phát triển được năng lực
tiến hành thí nghiệm. Hứng thứ đối với môn học của học sinh chưa cao, đặc biệt
các em chỉ chú trọng vào ba môn môn học Văn, Toán và Tiếng Anh.
Trong quá trình nghiên cứu giảng dạy, tôi mạnh dạn làm bảng điều tra về
sự hứng thứ của học sinh đối với các tiết thực hành hóa học như sau:
Mức độ
hứng thú
với bài học.
58%
Hiểu bài, nắm
được kiến thức
cơ bản.
Hiểu bài, nắm
được kiến thức
cơ bản mở rộng.
15%
Chưa thật sự
Lớp
hiểu bài.
8A
8B
8C
53%
18%
7%
73%
90%
24%
56%
53%
19%
9%
Trước kết quả thu được, tôi rất băn khoăn và nghĩ rằng mình cần phải đổi
mới để vừa giúp học sinh hứng thú hơn với môn học, vừa giúp các em hình
thành và phát triển được năng lực cần đạt được đối với môn học.
2.2. Biện pháp
Trước thực trạng trên tôi đã nghiên cứu và và xây dựng kế hoạch dạy học
một số bài cụ thế nhằm phát triển được năng lực thực hành thí nghiệm, kích
thích hứng thú của học sinh đối với môn học. Cụ thể như sau:
2.2.1. Kế hoạch dạy học bài thực hành “Dấu hiệu của hiện tượng và phản
ứng hóa học”.
2.2.1.1. Mục tiêu:
- Kiến thức:
+ Phân biệt được hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học,
+ Nhận biết dấu hiệu của phản ứng hóa học xảy ra.
- Kỹ năng: Rèn cho HS kỹ năng
+ Sử dụng dụng cụ, hóa chất để tiến hành được thành công, an toàn các thí
nghiệm sự thay đổi trạng thái và nhiệt phân thuốc tím; canxi hidroxit tác dụng
với cacbon đioxit và natri cacbonat.
- Thái độ: hình thành tính cẩn thận, chính xác, khoa học khi tiến hành thí
nghiệm. Giúp học sinh hứng thú, yêu thích môn học.
- Định hướng phát triển năng lực: năng lực thực hành thí nghiệm, năng lực
vận dụng kiến thức, năng lực hợp tác.
2.2.1.2. Phương pháp dạy học: Phương pháp thực hành thí nghiệm kết hợp với
phương pháp hợp tác.
2.2.1.3. Đồ dùng dạy học
- Giáo viên: + máy tính, máy chiếu.
4/16
+ Hóa chất: thuốc tím, nước vôi trong, dung dịch natri cacbonat
+ Dụng cụ: ống nghiệm, giá đựng ống nghiệm, đèn cồn, kẹp gỗ, bật lửa,
qur đóm, ống hút, thìa thủy tinh
- Học sinh: Phiếu thực hành thí nghiệm.
2.2.1.4. Các hoạt động dạy học
- Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
- Kiểm tra sự chuẩn bị phiếu thực hành ở nhà của học sinh.
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: giúp HS gợi nhớ những kiến thức đã biết về bài học để ĐVĐ
vào bài.
- Phương pháp: Nêu vấn đề, vấn đáp
Hoat động giáo viên
Hoạt động học sinh
GV cho HS quan sát hình ảnh liên
quan đến hiện tượng vật lý, hiện tượng HS quan sát hình ảnh trên máy chiếu
hóa học.
? Trong số các bức ảnh đó, bức ảnh
nào liên quan đến hiện tượng vật lý,
hiện tượng hóa học?
HS trả lời
GV: đặt vấn đề vào bài
HOẠT ĐỘNG 2: TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM
- Mục đích: HS tiến hành các thí nghiệm phân biệt hiện tượng vật lý, hiện
tượng hóa học; nhận ra các dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra. Từ
đó rèn kỹ năng thực hành thí nghiệm, quan sát, mô tả các hiện tượng hóa học.
- Phương pháp: phương pháp thực hành, hợp tác.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Thí nghiệm 1: Hòa tan và đun nóng thuốc tím KMnO4
- Yêu cầu HS nêu cách tiến hành thí HS nêu cách tiến hành thí nghiệm
nghiệm.
- Yêu cầu HS nêu dự đoán hiện tượng HS nêu dự đoán
thí nghiệm
Gọi HS nhận xét, bổ sung dự đoán.
GV lưu ý an toàn thí nghiệm
- Để kiểm tra dự đoán của các em có
đúng như thực tế thí nghiệm hay HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm,
không? Hãy tiến hành thí nghiệm và quan sát và mô tả hiện tượng thí
ghi kết quả vào cột hiện tượng, giải nghiệm, ghi vào cột 2 phiếu thực hành.
thích, kết luận. (cột 2)
5/16
* Giáo viên tổ chức cho HS thảo luận
kết quả thí nghiệm.
HS mô tả kết quả, các nhóm khác nhận
- GV gọi đại diện nhóm HS mô tả hiện xét , bổ sung.
tượng quan sát được
GV đặt câu hỏi:
- Do có khí oxi sinh ra.
?1. Tại sao tàn đóm bùng cháy?
- Vì lúc đó phản ứng chưa xảy ra hoàn
? 2. Tại sao thấy tàn đóm bùng cháy toàn.
lại tiếp tục đun?
- Tàn đóm không bùng cháy do không
?3. Hiện tượng tàn đóm không bùng có oxi sinh ra. Ta ngừng đun vì phản
cháy nữa nói lên điều gì? Lúc đó vì ứng xảy ra hoàn toàn.
sao ta ngừng đun?
HS trả lời
?4. Trong thí nghiệm trên, có bao
nhiêu quá trình biến đổi xảy ra? Biến
đổi nào là biến đổi vật lý? Biến đổi
hóa học? Giải thích?
* GV bổ sung: Chất rắn không tan là
mangan oxit. Ngoài ra sản phẩm còn
có kali manganat. Hãy viết phương HS viết phương trình chữ vào phiếu
trình chữ của phản ứng trên?
thực hành.
- GV đề nghị HS tự đánh giá bằng
cách đối chiếu dự đoán của mình ở nhà
với kết quả thực tế của thí nghiệm.
Thí nghiệm 2: Canxi hidroxit tác dụng với cacbondioxit
- Yêu cầu HS nêu cách tiến hành thí HS nêu cách tiến hành thí nghiệm
nghiệm.
- Yêu cầu HS nêu dự đoán
HS nêu dự đoán
Gọi HS nhận xét, bổ sung dự đoán.
GV lưu ý an toàn thí nghiệm
- Để kiểm tra dự đoán của các em có
đúng như thực tế thí nghiệm hay
không? Hãy tiến hành thí nghiệm và HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm,
ghi kết quả vào cột hiện tượng, giải quan sát và mô tả hiện tượng thí
thích, kết luận. (cột 2)
nghiệm, ghi vào cột 2 phiếu thực hành.
* Giáo viên tổ chức cho HS thảo luận
6/16
kết quả thí nghiệm.
- GV gọi đại diện nhóm HS mô tả hiện HS mô tả kết quả, các nhóm khác nhận
tượng quan sát được.
xét, bổ sung.
- Thí nghiệm 2a:
+ Ống 1: không hiện tượng.
+ Ống 2: xuất hiện chất rắn không tan
trong nước (dung dịch dịch vẩn đục).
- Thí nghiệm 2b
+ Ống 1: không hiện tượng
+ Ống 2: dung dịch bị vẩn đục.
* GV hướng dẫn HS giải thích thí
nghiệm 2a
HS trả lời
?. Trong thí nghiệm 2a ống nghiệm
nào xảy ra phản ứng? Dấu hiệu nào
chứng tỏ có phản ứng xảy ra?
GV cung cấp thông tin: Chất rắn
không tan trong nước ở ống nghiệm 2 HS viết phương trình chữ
là canxi cacbonat; ngoài ra còn có Canxi hidroxit+ cacbon đioxit→canxi
nước được tạo thành.
cacbonat + nước.
Hãy viết PT chữ của phản ứng
* GV hướng dẫn HS giải thích thí
nghiệm 2b
?. Trong thí nghiệm 2b ống nghiệm
nào xảy ra phản ứng? Dấu hiệu nào
chứng tỏ có phản ứng xảy ra?
HS trả lời
GV cung cấp thông tin: Chất rắn
không tan trong nước ở ống nghiệm 2
là canxi cacbonat; ngoài ra còn có
natri hidroxit được tạo thành.
Canxi hidroxit + natri cacbonat→
Hãy viết PT chữ của phản ứng
canxi cacbonat + natri hidroxit
GV đề nghị HS tự đánh giá bằng cách
đối chiếu dự đoán của mình ở nhà với
kết quả thực tế của thí nghiệm.
7/16
Qua các thí nghiệm trên hãy cho biết:
Phản ứng hóa học là gì?Dấu hiệu nào
để nhận biết có phản ứng hóa học xảy HS trả lời.
ra?
GV nhận xét, bổ sung và kết luận
HOẠT ĐỘNG 3: NHẬN XÉT, HỌC SINH THU DỌN VÀ VỆ SINH
PHÒNG THÍ NGHIỆM
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
HS dọn rửa dụng cụ
HS lắng nghe, chú ý rút kinh nghiệm
GV nhận xét buổi thực hành
-Gv đánh giá cho điểm các nhóm theo
các tiêu chí: kỹ năng làm thí nghiệm,
mô tả hiện tượng, giải thích hiện
tượng, ý thức thực hành.
PHIẾU THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM
BÀI THỰC HÀNH SỐ 3: DẤU HIỆU CỦA HIỆN TƯỢNG VÀ PHẢN
ỨNG HÓA HỌC
Ngày…….tháng…….năm…..
1. Mục tiêu:
- Kiến thức:
+ Phân biệt được hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học,
+ Nhận biết dấu hiệu của phản ứng hóa học xảy ra.
- Kỹ năng: Rèn cho HS kỹ năng
+ Sử dụng dụng cụ, hóa chất để tiến hành được thành công, an toàn các thí
nghiệm sự thay đổi trạng thái và nhiệt phân thuốc tím; canxi hidroxit tác dụng
với cacbon dioxit và natri cacbonat.
2. Dụng cụ, hóa chất
+ Hóa chất: thuốc tím, nước vôi trong, dung dịch natri cacbonat
+ Dụng cụ: ống nghiệm, giá đựng ống nghiệm, đèn cồn, kẹp gỗ, bật lửa,
que đóm, ống hút, thìa thủy tinh.
3. Cách tiến hành
Cách tiến hành
Dự đoán hiện tượng Mô tả kết quả quan sát được khi
(HS làm ở nhà)
tiến hành thí nghiệm (hiện tượng,
giải thích và rút ra kết luận)
HS làm trên lớp
8/16
Thí nghiệm 1: Hòa tan và đun nóng thuốc tím KMnO4
- Lấy 0,5 gam
thuốc tím cho lên
giấy sạch chia ba
phần:
+ 1a:
+ 1a. Cho một
phần vào ống
nghiệm 1 chứa
nước rồi lắc cho + 1b:
tan.
+ 1b: Cho 2 phần
vào ống nghiệm
2 rồi đun nóng.
Đưa que đóm
còn tàn đỏ vào
miệng
ống
nghiệm để thử,
nếu thấy que
đóm bùng cháy
thì tiếp tục đun.
Khi nào que đóm
không bùng cháy
thì ngừng đun, để
nguội
ống
nghiệm. Sau đó
để nguội ống
nghiệm 2 rồi lắc
kỹ. Quan sát xem
chất rắn có tan
hết không?
Thí nghiệm 2: Thực hiện phản ứng với Canxi hidroxit
TN2a: Dùng ống + Ống 1:
hút thổi hơi thở
lần lượt vào ồng
nghiệm 1 đựng + Ống 2
nước cất và ống
nghiệm 2 đựng
9/16
Tải về để xem bản đầy đủ
20 trang
19/10/2024
50
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Xây dựng kế hoạch dạy học bài thực hành nhằm phát triển năng lực học sinh trong môn Hóa học Lớp 8", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_xay_dung_ke_hoach_day_hoc_bai_thuc_hanh_nham_phat_trien.docx
