Chuyên đề Hướng dẫn học sinh khai thác kênh hình trong bài dạy miền Địa lý tự nhiên Việt Nam

Bắc, Đông Bắc trùng với hướng các cánh cung núi tất cả các đợt gió có cường độ mạnh hay yếu miền đều nhận được nhiệt độ hạ xuống thấp dưới 20oC, tính chất nhiệt đới bị giảm sút mạnh do gió thổi từ áp cao Xibia về qua lục địa Trung Quốc vào miền Bắc - Đông Bắc Bắc Bộ khô, chỉ có những đợt gió đi qua vịnh Bắc Bộ làm hơi ẩm đưa vào miền mưa phùn vào cuối mùa đông. Mỗi miền địa lý tự nhiên đều mang tính thống nhất chung của thiên nhiên nước ta nhưng cũng có nét riêng rất đặc trưng. Khi dạy các miền địa lý tự nhiên nên dùng phương pháp so sánh học sinh khắc sâu kiến thức.

Download

THCS NguyÔn Tr-êng Té

phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o quËn ®èng ®a

NguyÔn ThÞ Mü

tr-êng thcs NguyÔn tr-êng té

--------------------

chuyªn ®Ò:

HÖÔNG DAN HOC SINH KHAI THAC

KENH HÌNH TRONG BAI DAY

MIEN ÑÒA LY TÖ NHIEN VIET NAM

Hä vµ tªn: NguyÔn thÞ mü

Tr-êng:

thcs NguyÔn tr-êng té

QuËn:

®èng ®a

Thµnh phè:Hµ Néi

n¨m häc: 2009 - 2010

 0 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ

LÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi cña l·nh thæ, sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c thµnh

phÇn tù nhiªn ®· lµm t¨ng thªm tÝnh ®a d¹ng phøc t¹p cña toµn bé c¶nh quan tù

nhiªn. C¶nh quan tù nhiªn n-íc ta võa cã nh÷ng tÝnh chÊt chung thèng nhÊt võa

cã sù ph©n ho¸ néi bé, t¹o thµnh c¸c miÒn tù nhiªn kh¸c nhau. Dùa vµo sù kh¸c

biÖt c¬ b¶n cña c¸c thµnh phÇn tù nhiªn nh- ®Þa chÊt, ®Þa h×nh, khÝ hËu, thñy

v¨n, ®Êt, sinh vËt… c¸c nhµ ®Þa lý ViÖt Nam chia c¶nh quan tù nhiªn n-íc ta

thµnh ba miÒn ®Þa lý tù nhiªn. Khi d¹y c¸c miÒn ®Þa lý tj- nhiªn ViÖt Nam cã

thuËn lîi là häc sinh ®· b-íc ®Çu lµm quen víi viÖc nghiªn cøu tù nhiªn, ph©n

tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn tù nhiªn ë møc ®é ®¬n gi¶n, nh-ng kü

n¨ng so s¸nh  t×m ra nÐt ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña tõng miÒn, gi¶i thÝch chóng dùa

trªn c¸c mèi quan hÖ nh©n qu¶, t¸c ®éng d©y chuyÒn gi÷a c¸c thµnh phÇn tù

nhiªn… th× cßn yÕu. Lµm thÕ nµo ®Ó gióp c¸c em khai th¸c triÖt ®Ó l-îc ®å,

biÓu ®å trong s¸ch gi¸o khoa, Atlat ®Þa lý ViÖt Nam, b¶n ®å treo t-êng, kÕt hîp

néi dung s¸ch gi¸o khoa, tranh ¶nh, thùc tiÔn cuéc sèng… ®¹t hiÖu qu¶ cao

trong bµi häc c¸c miÒn ®Þa lý tù nhiªn ViÖt Nam?

Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y bé m«n, t«i muèn cïng c¸c b¹n ®ång nghiÖp trao

®æi mét sè kinh nghiÖm vÒ h-íng dÉn häc sinh khai th¸c kªnh h×nh trong bµi

d¹y c¸c miÒn ®Þa lý tù nhiªn.

II. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ

D¹y - häc ®Þa lý giê còng g¾n liÒn víi vÊn ®Ò sö dông b¶n ®å, biÓu ®å.

l-îc ®å, Atlat, ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, h×nh ¶nh, t- liÖu… ®©y lµ nÐt ®Æc tr-ng

cña bé m«n. L-îc ®å trong s¸ch gi¸o khoa lµ mét gi¸o cô trùc quan cô thÓ cÇn

thiÕt bæ sung cho b¶n ®å treo t-êng mang tÝnh kh¸i qu¸t chung.

Trong s¸ch gi¸o khoa líp 8, c¸c h×nh 41.1, 42.1 vµ 43.1 ®Ó h-íng dÉn

häc sinh x¸c ®Þnh vÞ trÝ, ph¹m vi, l·nh thæ, nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh miÒn

®Þa lý tù nhiªn sÏ cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt ®èi víi ®èi t-îng häc sinh trung

b×nh vµ yÕu.

 1 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

Muèn khai th¸c cã hiÖu qu¶ kªnh h×nh th× hÖ thèng c©u hái ph¶i râ

rµng, cô thÓ.

NguyÔn ThÞ Mü

VÝ dô: Khi d¹y phÇn x¸c ®Þnh vÞ trÝ, ph¹m vi l·nh thæ miÒn B¾c vµ

§«ng B¾c B¾c Bé cã giê t«i chØ hái: Dùa vµo h×nh 41.1 x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ giíi

h¹n miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé.

Häc sinh nh×n vµo kªnh ch÷ ®äc lu«n, vµ khi gäi häc sinh chØ b¶n ®å,

x¸c ®Þnh giíi h¹n miÒn c¸c em chØ khoanh mét vßng lµ xong.

Nay, t«i vËn dông c©u hái trªn nh-ng t«i gîi ý c¸c em: X¸c ®Þnh s«ng

Hång vµ xem theo dßng n-íc ch¶y miÒn n»m bªn tr¸i hay bªn ph¶i s«ng

Hång. Dùa vµo b¶ng chó gi¶i xem miÒn cã mÊy khu vùc ®Þa h×nh? Dùa vµo

l-îc ®å h×nh 41.1 tiÕp gi¸p víi miÒn, biÓn, khu vùc nµo vµ n»m gi÷a c¸c vÜ ®é

bao nhiªu?

Víi gîi ý dÉn d¾t vÊn ®Ò nh- trªn, c¶ häc sinh trung b×nh d-íi còng x¸c

®Þnh ®óng trªn b¶n ®å vÞ trÝ, ph¹m vi l·nh thæ miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé:

gåm khu vùc ®åi nói t¶ ng¹n s«ng Hång vµ khu ®ång b»ng B¾c Bé. §èi víi

häc sinh kh¸, giái, c¸c em võa chØ b¶n ®å vµ nªu ®-îc miÒn n»m kho¶ng tõ

chÝ tuyÕn B¾c ®Õn 20^oB, tiÕp gi¸p Trung Quèc, miÒn T©y B¾c - B¾c Trung Bé

vµ vÞnh B¾c Bé.

C¸c thµnh phÇn tù nhiªn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, ®Ó gióp häc

sinh thÊy ®-îc ¶nh h-ëng cña vÞ trÝ ®Þa lý vµ ®Þa h×nh ®Õn khÝ hËu miÒn. T«i

®æi môc 3 cña bµi lªn ngay sau phÇn vÞ trÝ ph¹m vi l·nh thæ.

Khi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, s«ng ngßi miÒn B¾c vµ §«ng B¾c

B¾c Bé, t«i h-íng dÉn c¸c em lµm nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

Dùa vµo h×nh 41.1, 41.2 hoÆc Atlat ®Þa lý ViÖt Nam, kÕt hîp kiÕn thøc

®· häc:

1. X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c d·y nói, s¬n nguyªn, ®ång b»ng, quÇn ®¶o, ®¶o

ngoµi vÞnh B¾c Bé cña miÒn? NhËn xÐt: ®é cao, h-íng nói, h-íng nghiªng ®Þa

h×nh  ®Æc ®iÓm næi bËt ®Þa h×nh cña miÒn?

 2 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

2. X¸c ®Þnh mét sè s«ng lín, h-íng ch¶y. S«ng ngßi cã chÕ ®é n-íc

nh- thÕ nµo? §Ó phßng chèng lò lôt ë ®ång b»ng s«ng Hång, nh©n d©n ta ®·

lµm g×? ViÖc lµm ®ã ®· biÕn ®æi ®Þa h×nh ë ®©y nh- thÕ nµo?

Thùc chÊt c¸c c©u hái trªn häc sinh ®· ®-îc nghiªn cøu ë c¸c thµnh

phÇn tù nhiªn, ë ®©y t«i muèn c¸c em t×m thÊy nÐt ®Æc tr-ng c¬ b¶n ®Þa h×nh

cña miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé: §Þa h×nh phÇn lín lµ ®åi nói thÊp víi

nhiÒu c¸nh cung nói më réng vÒ phÝa B¾c vµ quy tô ë Tam §¶o, tõ ®ã hái: VÞ

trÝ ®Þa lý, ®Þa h×nh cã ¶nh h-ëng g× ®Õn khÝ hËu miÒn?

Tr-íc d¹y ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña miÒn t«i hái: KhÝ hËu miÒn B¾c vµ §«ng

B¾c B¾c Bé cã ®Æc ®iÓm g×? Cã thuËn lîi, khã kh¨n g× cho s¶n xuÊt, ®êi sèng?

§Ó häc sinh thÊy ®-îc tÝnh chÊt nhiÖt ®íi bÞ gi¶m sót m¹nh nh- thÕ

nµo? T¹i sao miÒn ®ã cã mét mïa ®«ng l¹nh nhÊt. Nay, t«i hái:

Dùa vµo b¶ng 31.1 vµ 41.1 kÕt hîp kiÕn thøc ®· häc h·y:

1. So s¸nh nhiÖt ®é thÊp nhÊt cña Hµ Néi víi HuÕ, thµnh phè Hå ChÝ Minh.

2. Ba tr¹m Hµ Néi, Hµ Giang, L¹ng S¬n trong mét n¨m cã bao nhiªu

th¸ng d-íi 20^oC (thÓ hiÖn sù gi¶m sót cña tÝnh chÊt nhiÖt ®íi)?

NÕu hái nh- tr-íc, häc sinh chØ cÇn nh×n vµo kªnh ch÷ ®äc lu«n, nh-ng

víi c©u hái nµy, kÕt qu¶ thu ®-îc: NhiÖt ®é thÊp nhÊt cña 3 tr¹m vµo th¸ng 1,

Hµ Néi 16.4^oC, HuÕ 20.0^oC, thµnh phè Hå ChÝ Minh 25.8^oC  mïa ®«ng Hµ

Néi cã nhiÖt ®é thÊp nhÊt, so víi HuÕ nhá h¬n 3.6^oC, thµnh phè Hå ChÝ Minh

9.4^oC.

- C¶ 3 tr¹m cã c¸c th¸ng d-íi 20^oC:

Hµ Néi:

Th¸ng 12, 1, 2

Mïa ®«ng cña miÒn kÐo dµi

tõ 3 ®Õn 5 th¸ng.

L¹ng S¬n: Th¸ng 11, 12, 1, 2, 3

Hµ Giang: Th¸ng 11, 12, 1, 2



NhËn xÐt: MiÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé cã mét mïa ®«ng l¹nh nhÊt,

kÐo dµi nhÊt so víi c¸c miÒn.

 3 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

Gi¶i thÝch: VÞ trÝ kÒ bªn ngo¹i chÝ tuyÕn ¸ nhiÖt ®íi ®ãn giã §«ng B¾c

®Çu tiªn thæi vµo n-íc ta.

NguyÔn ThÞ Mü

- §Þa h×nh: ®åi nói thÊp, ®Æc biÖt 4 c¸nh cung nói më réng phÝa B¾c t¹o

hµnh lang ®ãn giã §«ng B¾c.

- H-íng giã: B¾c, §«ng B¾c trïng víi h-íng c¸c c¸nh cung nói  tÊt

c¶ c¸c ®ît giã cã c-êng ®é m¹nh hay yÕu miÒn ®Òu nhËn ®-îc  nhiÖt ®é h¹

xuèng thÊp d-íi 20^oC, tÝnh chÊt nhiÖt ®íi bÞ gi¶m sót m¹nh do giã thæi tõ ¸p

cao Xibia vÒ qua lôc ®Þa Trung Quèc vµo miÒn B¾c - §«ng B¾c B¾c Bé 

kh«, chØ cã nh÷ng ®ît giã ®i qua vÞnh B¾c Bé lµm h¬i Èm ®-a vµo miÒn 

m-a phïn vµo cuèi mïa ®«ng. Mçi miÒn ®Þa lý tù nhiªn ®Òu mang tÝnh thèng

nhÊt chung cña thiªn nhiªn n-íc ta nh-ng còng cã nÐt riªng rÊt ®Æc tr-ng. Khi

d¹y c¸c miÒn ®Þa lý tù nhiªn nªn dïng ph-¬ng ph¸p so s¸nh  häc sinh kh¾c

s©u kiÕn thøc.

Tr-íc, t«i chØ hái: Dùa vµo h×nh 41.1, b¶n ®å tù nhiªn ViÖt Nam, Atlat

®Þa lý ViÖt Nam kÕt hîp kiÕn thøc ®· häc chøng minh nhËn ®Þnh: MiÒn T©y

B¾c vµ B¾c Trung Bé cã ®Þa h×nh cao nhÊt n-íc ta.

Nay, t«i hái: Dùa vµo h×nh 41.1, b¶n ®å tù nhiªn ViÖt Nam, Atlat ®Þa lý

ViÖt Nam, kÕt hîp kiÕn thøc ®· häc:

1. X¸c ®Þnh trªn b¶n ®å nh÷ng d·y nói cao, cao nguyªn, s«ng lín cña miÒn.

2. So s¸nh ®é cao cña miÒn T©y B¾c - B¾c Trung Bé víi c¸c miÒn kh¸c

vµ gi¶i thÝch t¹i sao?

Häc sinh nhËn xÐt, gi¶i thÝch ®-îc: MiÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé cã

®Þa h×nh cao nhÊt n-íc ta do trong vËn ®éng kiÕn t¹o Himalaya miÒn chÞu ¶nh

h-ëng c-êng ®é m¹nh h¬n c¸c miÒn kh¸c.

Hái tiÕp: §Þa h×nh cã ¶nh h-ëng g× ®Õn khÝ hËu miÒn? Häc sinh tr¶ lêi

®óng cµng tèt, nÕu sai kh«ng sao c¶, t«i chØ cÇn c¸c em lu«n cã ý thøc t×m

hiÓu vÒ mèi qu¸n hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ®Þa h×nh vµ khÝ hËu.

 4 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

Còng lµ viÖc ph©n tÝch t×m mèi liªn hÖ ®Þa lý gi÷a ®Þa h×nh vµ khÝ hËu

miÒn T©y B¾c - B¾c Trung Bé, tr-íc t«i th-êng hái: Dùa vµo h×nh 42.1, 42.2,

Atlat ®Þa lý ViÖt Nam, kiÕn thøc ®· häc h·y cho biÕt:

1. T¹i sao mïa ®«ng cña miÒn ng¾n h¬n, Êm h¬n miÒn B¾c - §«ng B¾c

B¾c Bé (so cïng vÜ ®é)?

2. Gi¶i thÝch hiÖn t-îng giã T©y kh« nãng?

3. NhËn xÐt chÕ ®é m-a cña miÒn? ChÕ ®é m-a cã ¶nh h-ëng g× ®Õn

chÕ ®é n-íc cña s«ng ngßi?

Nay, ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ gi÷a kªnh ch÷, kªnh h×nh vµ kh¾c s©u

trong t©m kiÕn thøc, t«i hái: Dùa vµo h×nh 42.1, 42.2, Atlat ®Þa lý ViÖt Nam,

néi dung môc 3 s¸ch gi¸o khoa, kiÕn thøc ®· häc:

1. Nh÷ng nÐt ®Æc biÖt cña khÝ hËu miÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé (mïa

®«ng, mïa hÌ, mïa m-a) so s¸nh víi miÒn B¾c - §«ng B¾c B¾c Bé cã ®iÓm g×

kh¸c nhau?

2. Gi¶i thÝch t¹i sao cã sù kh¸c biÖt ®ã?

T«i gîi ý c¸c em xem ®Þa h×nh cã ¶nh h-ëng g× ®Õn khÝ hËu cña miÒn.

Häc sinh thÊy ®-îc nÐt ®Æc biÖt cña khÝ hËu miÒn T©y B¾c - B¾c Trung

Bé kh¸c so víi miÒn B¾c - §«ng B¾c B¾c Bé:

- Mïa ®«ng Êm, ng¾n h¬n miÌn B¾c - §«ng B¾c B¾c Bé (cïng vÜ ®é vµ

®é cao).

- Mïa hÌ cã giã T©y kh« nãng.

- Mïa m-a chËm dÇn tõ T©y B¾c  B¾c Trung Bé.

- Th-êng xuyªn cã b·o, lò lôt.

Nguyªn nh©n chñ yÕu do ®Þa h×nh:

- D·y Hoµng Liªn S¬n ch¾n giã §«ng B¾c tõ ¸p cao Xibia vÒ.

- D·y Tr-êng S¬n t¹o nªn hiÖn t-îng giã ph¬n T©y Nam (giã Lµo). D·y

Tr-êng S¬n lan ra s¸t biÓn  s-ên ®ãn giã §«ng B¾c  B¾c Trung Bé m-a

vµo thu ®«ng.

 5 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

¶nh h-ëng cña ®Þa h×nh  khÝ hËu ph©n ho¸ theo ®é cao. §èi víi c¸c

líp trung b×nh, yÕu, t«i chØ dõng ë møc ®é trªn. Víi c¸c líp kh¸, giái, hoÆc

c¶m thÊy c¸c em thÝch t×m tßi nghiªn cøu, t«i hái tiÕp: §Þa h×nh, khÝ hËu cña

miÒn cã ¶nh h-ëng g× ®Õn dßng ch¶y, chÕ ®é n-íc cña s«ng ngßi miÒn T©y

B¾c - B¾c Trung Bé?

§Ó häc sinh cã c¸c kh¸i niÖm vÒ- sù ph©n bè kh«ng gian cña sù vËt vµ

hiÖn t-îng ®Þa lý trªn mét l·nh thæ vµ mèi liªn hÖ gi÷a chóng th× gi¸o viªn

ph¶i h-íng dÉn häc sinh ®äc vµ nhËn xÐt b¶n ®å. Muèn lµm ®-îc ®iÒu nµy,

gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái râ rµng, cã ®Þnh h-íng.

VÝ dô: T×m hiÓu ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh miÒn Nam Trung Bé - Nam Bé, t«i

cã hái: Dùa vµo h×nh 43.1, em h·y cho biÕt: MiÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé

cã mÊy khu vùc ®Þa h×nh chÝnh? Nªu ®Æc ®iÓm tõng khu vùc ®Þa h×nh?

PhÇn lín häc sinh ®Òu nªu ®-îc miÒn cã hai khu vùc ®Þa h×nh chÝnh:

- Nói vµ cao nguyªn bazan.

- §ång b»ng Nam Bé.

Nay, t«i hái: Dùa vµo h×nh 43.1, Atlat ®Þa lý, b¶n ®å tù nhiªn miÒn Nam

Trung Bé - Nam Bé, kÕt hîp néi dung s¸ch gi¸o khoa vµ kiÕn thøc ®· häc:

1. X¸c ®Þnh trªn b¶n ®ß nh÷ng ®Ønh nói cao trªn 2000m, c¸c cao

nguyªn bazan ph©n bè ë ®©u? Gi¶i thÝch sù h×nh thµnh c¸c cao nguyªn bazan.

2. §ång b»ng Nam Bé ®-îc h×nh thµnh nh- thÕ nµo? So s¸nh ®ång b»ng

Nam Bé víi ®ång b»ng B¾c Bé (diÖn tÝch, h×nh d¹ng, tÝnh ®ång nhÊt)?

3. T¹i sao c¸c ®ång b»ng duyªn h¶i nhá, hÑp bÞ chia c¾t tõng «?

4. NhËn xÐt ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh miÒn Nam Trung Bé - Nam Bé.

T«i cho 2 häc sinh ngåi c¹nh nhau trao ®æi kho¶ng 5 phót, sau ®ã gäi

häc sinh ph¸t biÓu, chØ b¶n ®å.

KÕt qu¶, häc sinh chØ b¶n ®å ®óng 3 khu vùc ®Þa h×nh, riªng phÇn gi¶i

thÝch sù h×nh thµnh cao nguyªn bazan, ®ång b»ng Nam Bé chØ ë ®èi t-îng

kh¸, giái, sau ®ã t«i tæng kÕt l¹i.

 6 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

§Æc ®iÓm ®Þa h×nh miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé:

NguyÔn ThÞ Mü

- Khu vùc Tr-êng S¬n Nam (T©y Nguyªn): hÖ thèng nói vµ cao nguyªn

bazan xÕp tÇng.

- PhÝa §«ng (duyªn h¶i Nam Trung Bé): ®ång b»ng nhá hÑp bÞ chia c¾t

tõng «.

- PhÝa Nam: ®ång b»ng Nam Bé réng lín.

Ph-¬ng ph¸p so s¸nh c¸c hîp phÇn tù nhiªn trong mét tæng thÓ chung

 t×m ra ®iÓm kh¸c biÖt cña mçi miÒn ®Þa lý tù nhiªn chÝnh lµ nÐt ®Æc tr-ng

c¬ b¶n cña miÒn. KhÝ hËu miÒn Nam Trung Bé - Nam Bé kh¸c h¼n víi 2 miÒn

Nguyªn, Nam Bé, duyªn h¶i Nam Trung Bé).

Tr-íc t«i hái: Dùa vµo néi dung s¸ch gi¸o khoa, kiÕn thøc ®· häc:

1. T¹i sao miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé cã chÕ ®é nhiÖt Ýt biÕn ®éng

vµ kh«ng cã mïa ®«ng l¹nh nh- 2 miÒn phÝa B¾c.

2. V× sao mïa kh« ë miÒn Nam diÔn ra gay g¾t h¬n hai miÒn phÝa B¾c.

PhÇn lín häc sinh ngay c¶ häc sinh giái còng chØ nªu nªu ®-îc do ë gÇn

xÝch ®¹o, bÞ d·y B¹ch M· ch¾n, thËm chÝ cã em ®äc hÕt c¶ môc 2 s¸ch gi¸o

khoa trang 148 lu«n.

Theo t«i, cã thÓ nªn dïng ph-¬ng ph¸p so s¸nh, nªu vÊn ®Ò  dÉn d¾t

häc sinh suy nghÜ phÈn tÝch mèi liªn hÖ ®Þa lý. T«i hái: Dùa vµo Atlat ®Þa lý

ViÖt Nam trang khÝ hËu, h×nh 43.1, b¶n ®å tù nhiªn ViÖt Nam, kiÕn thøc ®· häc:

1. T×m c¸c th¸ng cã nhiÖt ®é d-íi 20^oC cña tr¹m §µ N½ng, thµnh phè

Hå ChÝ Minh.

2. Mïa m-a lµ nh÷ng th¸ng nµo? So s¸nh l-îng m-a cña c¸c th¸ng mïa

m-a víi l-îng m-a cña c¸c th¸ng trong mïa kh«.

3. NhËn xÐt chÕ ®é nhiÖt, chÕ ®é m-a cña miÒn? Gi¶i thÝch t¹i sao?

KÕt qu¶, phÇn lín häc sinh ®Òu nhËn xÐt ®-îc miÒn Nam Trung Bé -

Nam Bé nãng quanh n¨m (nhiÖt ®é > 20^oC); duyªn h¶i Nam Trung Bé m-a

 7 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

vµo c¸c th¸ng cuèi n¨m, l-îng m-a cña mïa m-a chiÕm 80 - 90% l-îng m-a

Gi¶i thÝch:

- Do gÇn xÝch ®¹o  gãc chiÕu s¸ng lín, thêi gian chiÕu s¸ng kh«ng

chªnh lÖch nhau nhiÒu gi÷a c¸c mïa  biªn ®é nhiÖt nhá.

- D·y B¹ch M· ch¾n giã §«ng B¾c  miÒn kh«ng cã mïa ®«ng.

- NhiÖt ®é cao, m-a Ýt  ®é bèc h¬i lín  ®é Èm rÊt thÊp: kh«, hanh.

- Duyªn h¶i Nam Trung Bé m-a vµo c¸c th¸ng cuèi n¨m do d·y Tr-êng

S¬n ®ãn giã §«ng B¾c tõ biÓn thæi vµo  m-a lín, ngoµi ra cßn chÞu ¶nh

h-ëng cña c¸c d¶i héi tô nhiÖt ®íi.

lµm næi bËt ¶nh h-ëng cña vÞ trÝ, ®Þa h×nh ®Õn khÝ hËu miÒn Nam Trung Bé -

Nam Bé kh¸c h¼n hai miÒn phÝa B¾c. Häc ®Þa lý c¸c miÒn tù nhiªn ViÖt Nam

®-îc tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr-êng cña mçi miÒn, c¬ së ®Ó

häc phÇn ®Þa lý kinh tÕ x· héi líp 9 n¨m sau.

Khi d¹y nh÷ng phÇn nµy, t«i th-êng cho c¸c em cïng nhau trao ®æi,

rµng.

VÝ dô: Khi d¹y phÇn tµi nguyªn vµ c¶nh quan cña miÒn B¾c vµ §«ng

B¾c B¾c Bé t«i lµm nh- sau:

Dùa vµo Atlat ®Þa lý ViÖt Nam trang ®Þa chÊt kho¸ng s¶n, c¶nh quan,

ho¹t ®éng kinh tÕ cña miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé h·y cho biÕt:

1. MiÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé cã nh÷ng tµi nguyªn g×? NhËn xÐt? vÒ

tµi nguyªn cña miÒn? ThuËn lîi ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ nµo? ViÖc khai th¸c

kinh tÕ ®· lµm thay ®æi m«i tr-êng ra sao?

2. Chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó b¶o vÖ m«i tr-êng giióp cho kinh tÕ ph¸t

triÓn bÒn v÷ng.

 8 

THCS NguyÔn Tr-êng Té

NguyÔn ThÞ Mü

Häc sinh tõng d·y cïng nhau trao ®æi, ®¹i diÖn d·y tr×nh bµy d-íi d¹ng

mét b¸o c¸o ng¾n gän, häc sinh kh¸c bæ sung. Cã thÓ c¸c em lµm ch-a quen

nh-ng t«i muèn c¸c em tËp nghiªn cøu vÊn ®Ò ®Þa lý - kinh tÕ - x· héi, tËp lµm

c«ng viÖc “nhµ qu¶n lý”. KÕt qu¶ nh- sau:

MiÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé cã nhiÒu kho¸ng s¶n nhÊt ®Æc biÖt than,

s¾t, apatit, thiÕc, vonfram thuËn lîi ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp. ViÖc

khai th¸c kho¸ng s¶n  diÖn tÝch ®Êt trång gi¶m, ®Þa h×nh biÕn ®æi, t¨ng diÖn

tÝch ®Êt trèng ®åi träc.

C¸c c¶nh quan ®Ñp  thu hót kh¸c du lÞch, ®Æc biÖt vÞnh H¹ Long. Khai

th¸c tµi nguyªn  m«i tr-êng cã xu h-íng gi¶m sót vÒ chÊt l-îng vµ «

nhiÔm.

 Khai th¸c ®i ®«i víi b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr-êng kinh tÕ ph¸t

triÓn bÒn v÷ng..

Mçi miÒn ®Þa lý tù nhiªn cã nÐt ®Æc thï riªng  kh¶ n¨ng khai th¸c thÕ

m¹nh kinh tÕ kh¸c nhau  c¸ch ®Æt vÊn ®Ò ®Ó häc sinh nghiªn cøu nªn s¸t víi

NÕu nh- cã nh÷ng giê khi d¹y môc 4 vµ môc 5 cña bµi 42 t«i chØ yªu

chung, häc sinh ®Òu kÓ ®-îc miÒn cã nhiÒu tµi nguyªn: tr÷ n¨ng thuû ®iÖn,

kho¸ng s¶n, biÓn, rõng. Gi¶i ph¸p: trång rõng phßng chèng thiªn tai. Lµm nh-

vËy, t«i thÊy ch-a d¹y ®-îc cho häc sinh tÇm nh×n, kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ c¸c mèi

liªn hÖ ®Þa lý, h¬n n÷a, häc sinh chØ cÇn nh×n vµo kªnh ch÷ cã thÓ ®äc lµ xong.

Nay, t«i h-íng dÉn c¸c em: Dùa vµo Atlat ®Þa lý ViÖt Nam, néi dung

s¸ch gi¸o khoa, kiÕn thøc ®· häc:

víi miÒn B¾c - §«ng B¾c B¾c Bé?

trong miÒn, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p g×? T¹i sao?

 9 

Tải về để xem bản đầy đủ

15 trang huongnguyen 10/02/2025 170

Download

Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "Chuyên đề Hướng dẫn học sinh khai thác kênh hình trong bài dạy miền Địa lý tự nhiên Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

chuyen_de_huong_dan_hoc_sinh_khai_thac_kenh_hinh_trong_bai_d.doc