SKKN Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
Môn Tiếng Việt được dạy ở Tiểu học được chia ra làm 6 phân môn. Trong đó Tập làm văn là phân môn chủ chốt của bộ môn Tiếng Việt. Do đó, việc dạy Tập làm văn ở Tiểu học có vị trí và tầm quan trong rất lớn. Nó góp phần hình thành, phát triển năng lực tạo lập ngôn bản, rèn luyện tư duy và hình thành nhân cách cho học sinh.Tóm lại, Tập làm văn đã thực hiện mục tiêu cuối cùng, quan trọng nhất của dạy học tiếng mẹ đẻ là dạy học sinh sử dụng được tiếng Việt để giao tiếp, tư duy và học tập.
Văn miêu tả cây cối ở lớp 4 là một bộ phận quan trọng trong dạy văn miêu tả nói riêng và dạy tập làm văn nói chung. Nếu học sinh nắm được cách học văn tả cây cối, biết cách thể hiện thành sản phẩm tập làm văn cũng có nghĩa là các em đã biết học văn miêu tả từ đó góp phần giúp các em tự tin sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp và góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
Văn miêu tả cây cối ở lớp 4 là một bộ phận quan trọng trong dạy văn miêu tả nói riêng và dạy tập làm văn nói chung. Nếu học sinh nắm được cách học văn tả cây cối, biết cách thể hiện thành sản phẩm tập làm văn cũng có nghĩa là các em đã biết học văn miêu tả từ đó góp phần giúp các em tự tin sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp và góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
MỤC LỤC
Phần 1: MỞ ĐẦU ...................................................................................................2
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................2
Phần 2. NỘI DUNG................................................................................................5
3. ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG..............................................................................9
5. KẾT QUẢ..........................................................................................................41
Phần 3: KẾT LUẬN.............................................................................................42
1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM.............................................................................42
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................44
1/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
Phần 1: MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lí luận
Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ
bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN; bước đầu xây
dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học Trung
học Cơ sở.
Một trong các môn học góp phần đắc lực để thực hiện mục tiêu của giáo
dục tiểu học đó là môn Tiếng Việt. Môn Tiếng Việt trong trường Tiểu học nhằm
hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt ( nghe, nói,
đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong môi trường hoạt động của lứa tuổi. Cung
cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ
giản về xã hội , tự nhiên và con người, về văn hoá, văn học của Việt Nam và
nước ngoài. Bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự
trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người
Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Môn Tiếng Việt được dạy ở Tiểu học được chia ra làm 6 phân môn. Trong
đó Tập làm văn là phân môn chủ chốt của bộ môn Tiếng Việt. Do đó, việc dạy
Tập làm văn ở Tiểu học có vị trí và tầm quan trong rất lớn. Nó góp phần hình
thành, phát triển năng lực tạo lập ngôn bản, rèn luyện tư duy và hình thành nhân
cách cho học sinh.Tóm lại, Tập làm văn đã thực hiện mục tiêu cuối cùng, quan
trọng nhất của dạy học tiếng mẹ đẻ là dạy học sinh sử dụng được tiếng Việt để
giao tiếp, tư duy và học tập.
Văn miêu tả cây cối ở lớp 4 là một bộ phận quan trọng trong dạy văn miêu
tả nói riêng và dạy tập làm văn nói chung. Nếu học sinh nắm được cách học văn
tả cây cối, biết cách thể hiện thành sản phẩm tập làm văn cũng có nghĩa là các
em đã biết học văn miêu tả từ đó góp phần giúp các em tự tin sử dụng tiếng Việt
trong giao tiếp và góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
1.2.Cơ sở thực tiễn
Tập làm văn là một trong những phân môn quan trọng trong 6 phân môn của
bộ môn Tiếng Việt được dạy trong trường Tiểu học. Do đó, việc dạy học Tập làm
văn ở Tiểu học có vị trí, tầm quan trọng rất lớn. Nó góp phần rèn luyện cho học
sinh năng lực sử dụng tiếng mẹ đẻ, mở rộng vốn sống, rèn luyện tư duy, tạo điều
kiện thuận lợi cho các em giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày và học tốt các môn
học khác. Nếu như các môn học khác và phân môn khác của bộ môn Tiếng Việt
cung cấp cho các em một hệ thống các kiến thức, kĩ năng thì phân môn Tập làm
2/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
văn tạo điều kiện cho các em thể hiện các kiến thức rèn luyện các kĩ năng đó một
cách linh hoạt,trên thực tế và có hệ thống hơn. Chính các văn bản nói, viết mà các
em có được từ phân môn Tập làm văn theo các nghi thức lời nói, các bài làm văn,
các báo cáo thuyết trình đã thể hiện rõ các hiểu biết thực tế, những kĩ năng sử
dụng tiếng Việt mà các em đã học ở các phân môn Tiếng Việt và các môn học khác.
Vai trò của phân môn Tập làm văn là thế nhưng hiện nay việc dạy các môn
học nói chung và dạy Tập làm văn ở tiểu học nói riêng còn có nhiều hạn chế và
chưa đạt được kết quả như mong muốn. Lí do của hiện tượng này là do đa số giáo
viên chưa định hướng được phương pháp giảng dạy cũng như trình tự tiến hành
một bài tập làm văn như thế nào cho phù hợp với mục đích và nội dung bài học
đặt ra. Mặt khác, học sinh tiểu học là đối tượng mà năng lực tư duy còn hạn chế,
kĩ năng sử dụng ngôn ngữ của các em chưa cao. Từ thực tế trên, đặt ra vấn đề
phải làm sao nâng cao chất lượng dạy Tiếng Việt ở Tiểu học nói chung dạy Tập
làm văn nói riêng cho phù hợp với đối tượng học sinh để đạt kết quả cao nhất.
Đây là vấn đề rất có ý nghĩa đối với bất cứ ai quan tâm đến chất lượng giáo dục
đặc biệt là đối với người giáo viên trực tiếp đứng lớp.Vì những lí do trên mà tôi
quyết định lựa chọn đề tài: "Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu
bài văn miêu tả cây cối " để nghiên cứu với mong muốn tìm ra phương pháp
giảng dạy tốt nhất.
2. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Khảo sát nội dung dạy học Tập làm văn kiểu bài tả cây cối ở lớp 4 để đánh
giá thực trạng dạy và học từ đó tìm ra biện pháp dạy học tập làm văn kiểu bài tả
cây cối sao cho đạt kết quả tốt nhất.Từ đó vận dụng các biện pháp đề xuất để soạn
các bài tập và giáo án thực nghiệm.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài được thực hiện ở phân môn Tập làm văn lớp 4,thể loại văn miêu tả,
kiểu bài tả cây cối. Đối tượng nghiên cứu là học sinh lớp 4B, 4C. Thời gian từ
tháng 9 – 2014 đến tháng 4 – 2015.
4. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
4.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Phương pháp này được sử dụng để tập hợp và thu lượm những kiến thức có
liên quan tới dạy văn miêu tả kiểu bài tả cây cối trong các tài liệu như Phương
pháp dạy Tiếng việt ở Tiểu học, Bài tập luyện viết văn miêu tả ở Tiểu học....
4.2. Phương pháp điều tra
Được thể hiện qua các hình thức khảo sát, phỏng vấn, dự giờ để phân tích
tình hình dạy tập làm văn miêu tả kiểu bài tả cây cối.
3/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
4.3. Phương pháp thống kê
Phương pháp này sử dung trong quá trình tìm hiểu đề tài "Phương pháp
dạy văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4" từ đó tìm ra biện pháp nâng cao
chất lượng dạy học phân môn Tập làm văn nói chung kiêu bài tả cây cối nói riêng.
4.4.Phương pháp thực nghiêm dạy học
Được sử dung để khảo sát đánh giá các biện pháp đề xuất để dạy văn miêu tả
kiểu bài tả cây cối.
4/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
Phần 2. NỘI DUNG
1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN LÀM CƠ SỞ CHO VIỆC DẠY TẬP LÀM VĂN
1.1. Lí thuyết hoạt động lời nói và ứng dụng vào dạy Tập làm văn
Lí thuyết hoạt động lời nói đã chỉ ra quá trình thực hiện một hoạt động nói
năng gồm các giai đoạn: Chuẩn bị, lập trình biểu đạt, hiện thực hóa chương trình,
kiểm tra hoàn thiện. Dựa vào quá trình này, các nhà nghiên cứu đã đưa ra hệ
thống kĩ năng làm văn tương ứng. Thể hiện ở bảng sau:
Cấu trúc hoạt động lời nói
Hệ thống kĩ năng làm văn
1. Kĩ năng xác định đề bài, yêu cầu và
giới hạn đề bài bài viết (kĩ năng tìm
hiểu đề)
1. Định hướng.
2. Kĩ năng xác định tư tưởng cơ bản
của bài viết.
3. Kĩ năng tìm ý (thu thập tài liệu cho
2. Lập chương trình nội dung biểu đạt bài viết).
4. Kĩ năng lập dàn ý.
5. Kĩ năng diễn đạt (dùng từ đặt câu)
thể hiện chính xác, đúng đắn, hợp với
phong cách bài văn, tư tưởng bài văn.
6. Kĩ năng viết đoạn, viết bài theo các
phong cách khác nhau (miêu tả, kể
chuyện, viết thư...).
3. Hiện thực hóa chương trình.
7. Kĩ năng hoàn thiện bài viết (phát
hiện và sửa chữa lỗi).
4. Kiểm tra
1.2. Cơ sở ngôn ngữ học
Tùy theo nhiệm vụ, phương thức và tình huống sử dụng, người ta chia lời
nói thành nhiều dạng khác nhau như lời đối thoại, lời độc thoại, khẩu ngữ (lời nói
miệng) và bút ngữ (bài viết).
Các bài Tập làm văn miệng chính là những lời độc thoại theo đề bài. Tuy
nhiên các tiết học này chưa gây hứng thú cho học sinh và hiệu quả chưa cao.
1.2.1. Sự ứng dụng các hiểu biết về các dạng lời nói vào dạy Tập làm văn ở
tiểu học
Ở Tiểu học, người ta chia bài Tập làm văn làm hai loại: bài làm miệng và
bài làm viết. Cơ sở của sự phân chia này là sự phân chia lời nói thành dạng khẩu
ngữ và bút ngữ. Điều cần lưu ý là cả hai dạng bài làm văn (bài làm miệng và bài
làm viết) chủ yếu thuộc dạng lời độc thoại. Đó là sự bày tỏ tình cảm, nhận xét, là
sự trình bày các hiểu biết về cuộc sống, về văn hóa...của từng học sinh theo đầu
5/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
bài. Rõ ràng sự hiểu biết về đặc điểm và mối liên hệ giữa khẩu ngữ, bút ngữ, lời
độc thoại giúp ích nhiều cho người giáo viên tiểu học khi dạy Tập làm văn.
Các hiểu biết này giúp giáo viên đính chính lại một vài quan niệm không
đầy đủ và chính xác. Ví dụ quan niệm cho rằng bài làm văn miệng chỉ nhằm
chuẩn bị cho bài làm văn viết. Do đó tiết làm văn miệng nhất thiết phải bố trí
trước tiết làm văn viết. Quan niệm này quá nhấn mạnh đến mối quan hệ giữa bài
làm miệng và bài làm viết dựa trên quan hệ khẩu ngữ và bút ngữ. Song nó lại
không chú ý đến đặc điểm, hoàn cảnh giao tiếp có thể sử dụng từng dạng lời nói
trên. Vì thế không thấy đặc điểm, yêu cầu riêng mang tính chất độc lập tương đối
của bài làm miệng đối với bài làm viết và ngược lại.
Bài làm miệng không phải chỉ có nhiệm vụ chuẩn bị cho bài làm viết mà nó
còn có nhiệm vụ rèn luyện lời độc thoại cho học sinh theo yêu cầu của đề bài.
Cũng từ các hiểu biết về các dạng nói, chúng ta cần có sự suy nghĩ đến một số vấn
đề đang đặt ra trong dạy Tập làm văn hiện nay như: rèn luyện lời đối thoại, làm
sao có loại đề đưa học sinh vào các hoàn cảnh giao tiếp để rèn luyện lời đối thoại,
có phải tất cả các kiểu bài làm văn đều cần có bài làm miệng và bài làm viết? (Ví
dụ: Kiểu bài viết thư có nên có bài làm miệng không?).
1.2.2. Ngữ pháp văn bản và sự ứng dụng vào dạy Tập làm văn
Ngữ pháp văn bản mới được giới thiệu rộng rãi ở nước ta trong vòng hơn
một chục năm. ở đây, không nhắc lại những hiểu biết cơ bản của ngữ pháp văn bản
mà chú ý đến sự vận dụng các hiểu biết này vào dạy Tập làm văn. Để tạo nên một văn
bản cần tạo nên sự liên kết cả về hai mặt: liên kết nội dung và liên kết hình thức.
Sự liên kết nội dung, dù là liên kết chủ đề hay liên kết logic, tạo sự nhất quán
của văn bản về nội dung. Đây là một trong nhiều phẩm chất tạo nên giá trị của
văn bản, tạo nên sự tác động mạnh mẽ của văn bản đối với người nghe hoặc
người đọc. Dạy Tập làm văn, không thể không luyện tập kĩ năng này cho học sinh
nhằm bảo đảm bài viết hoặc nói của các em là một khối thống nhất.
Điều cần chú ý là gần đây, kĩ năng liên kết nội dung ít được các thầy cô giáo
đầu tư thời gian. Để luyện kĩ năng này, sự phân tích mối quan hệ giữa các đề mục
trong dàn bài, giữa các đoạn văn trong bài văn có ý nghĩa quan trọng. Sự phân
tích vừa nêu sẽ chỉ ra các đoạn văn trong bài, các mục trong dàn bài có sự liên kết
với nhau như thế nào. Công việc này có thể tiến hành trong tiết làm dàn bài hay
trong tiết trả bài. Hiện tại khi trả bài, việc chữa lỗi sai về từ, câu đôi khi lấn át việc
phân tích mối liên kết nội dung của bài văn. Điều đó cần được khắc phục.
Ngữ pháp văn bản còn chỉ ra cả một hệ thống các biện pháp liên kết hình
thức trong văn bản. Sự phong phú của các liên kết hình thức giúp ích cho giáo
viên. Có thể vận dụng các hiểu biết này trong tiết trả bài để chỉ ra những lỗi của
học sinh khi viết câu và đoạn.
6/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
Một ứng dụng khác của ngữ pháp văn bản là vận dụng lí luận về quá trình
sản sinh văn bản vào việc xác lập hệ thống kĩ năng làm văn. Theo ngữ pháp văn
bản, quy trình sản sinh một văn bản liên kết gồm bốn giai đoạn: định hướng, lập
chương trình biểu đạt, hiện thức hóa chương trình biểu đạt và kiểm tra. Vận dụng
vào nhà trường, mỗi giai đoạn được thực hiện nhờ một số kĩ năng. Giai đoạn định
hướng gồm kĩ năng phân tích đề, giai đoạn lập chương trình biểu đạt có kĩ năng
tìm ý, lập dàn ý, giai đoạn hiện thực hóa chương trình đòi hỏi vận dụng các kĩ
năng dùng từ, đặt câu, viết đoạn. Giai đoạn kiểm tra cần đến các kĩ năng phát hiện
lỗi và sửa lỗi. Từ đầu bài chung đến đầu bài riêng học sinh phải trải qua thao tác
cá thể hóa đầu bài. Các em phải trả lời câu hỏi: Bài văn viết ra nhằm mục đích gì?
Cho ai đọc? Trong hoàn cảnh giao tiếp nào? (theo nghi thức hay tự do, hoàn cảnh
không gian và thời gian...). Từ trước đến nay, nhà trường chưa đưa kĩ năng này
vào giảng dạy một cách triệt để. Đó là một thiếu sót. Đã đến lúc chúng ta phải
khắc phục thiếu sót này.
1.2.3. Các kiến thức về loại thể và tác phẩm văn học và sự ứng dụng vào
dạy Tập làm văn
Các kiến thức về loại thể và tác phẩm văn học đã được trang bị trong môn Lí
luận văn học. Để có thể dạy tốt các bài Tập làm văn ở tiểu học, giáo viên cần vận
dụng các tri thức về miêu tả, về kể chuyện, về ngôi trong một chuyện kể, về
truyện ngắn, truyện dài, về đề tài, chủ đề, tư tưởng, về kết cấu, về ngôn
ngữ...Chính các tri thức này góp phần chỉ ra nội dung luyện tập khác nhau của các
kĩ năng. Nói cách khác, dựa trên các hiểu biết về lí luận văn học, giáo viên mới
hiểu rõ tính đặc thù của từng kĩ năng trong từng kiểu bài văn. Dạy tìm ý cho văn
miêu tả là dạy cách quan sát và ghi chép các nhận xét hoặc hồi tưởng lại các nhận
xét đã có.Để làm được điều này, giáo viên phải hướng dẫn để học sinh biết cách
vận dụng các giác quan để quan sát, biết cách lựa chọn vị trí và thời gian quan sát,
biết cách liên tưởng hoặc tưởng tượng khi nhận xét sự vật...
Thời gian qua, khi xác định cơ sở của phương pháp dạy Tập làm văn ở tiểu
học, người ta ít chú ý đến cơ sở lí luận văn học. Đây thực sự là một thiếu sót vì ở
tiểu học, chủ yếu học các kiểu bài theo phong cách nghệ thuật.
1.3.Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học Tỉếng Việt trong dạy Tập làm văn
Tinh thần cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học Tiếng Việt: Đổi mới
phương pháp dạy học các môn học nói chung, ở môn Tiếng Việt nói riêng thực
chất là cách chuyển hóa những thành tựu mới nhất của khoa học kỹ thuật và khoa
học giáo dục vào thực tiễn dạy học. Một vấn đề như vậy đòi hỏi sự đổi mới đồng
bộ từ nội dung, phương pháp dạy học đến phương tiện hình thức tổ chức dạy học.
Trong dạy Tập làm văn, giáo viên không chỉ quan tâm đến sản phẩm là bài nói,
bài viết của học sinh mà còn quan tâm đến quá trình làm bài nói bài viết đó.
Nghĩa là chú ý hướng dẫn học sinh các thao tác thực hiện bài tập Tập làm văn.
7/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY VĂN MIÊU TẢ CÂY CỐI Ở
LỚP 4
2.1.Miêu tả trong văn học và miêu tả trong nhà trường
2.1.1. Thế nào là miêu tả?
Theo Đào Duy Anh trong Hán Việt tự điển, miêu tả là “ lấy nét vẽ hoặc câu
văn để biểu hiện cái chân tướng của sự vật ra”.Trong văn miêu tả, người ta không
đưa ra những lời nhận xét chung chung, những lời đánh giá trừu tượng về sự vật
như: cái cặp này cũ, cái bàn này hỏng....Văn miêu tả vẽ ra các sự việc, sự vật, hiên
tượng, con người,...bằng ngôn ngữ một cách sinh động cụ thể.Văn miêu tả giúp
người đọc nhìn rõ chúng, tưởng như mình đang xem tận mắt, bắt tận tay.Nó là sự
kết tinh của những nhận xét tinh tế, những rung động sâu sắc mà người viết đã thu
lượm khi quan sát cuộc sống.
2.1.2.Đặc điểm của văn miêu tả
a) Đặc điểm thứ nhất là văn miêu tả mang tính thông báo, thẩm mĩ, chứa
đựng tình cảm của người viết.
Dù là tả một con mèo, một con gà, một cây bàng thay lá mùa thu hay một
cánh đồng lúa chín, một cảnh nhà ga hay bến tàu... bao giờ người viết cũng đánh
giá chúng theo một quan điểm thẩm mĩ, cũng gửi vào bài viết ít nhiều tình cảm
hay ý kiến đánh giá, bình luận của mình. Do vậy từng chi tiết của bài văn miêu tả
đều mang ấn tượng cảm xúc, chủ quan.
b) Văn miêu tả có tính sinh động và tạo hình.
Một bài văn miêu tả được coi là sinh động, tạo hình khi các sự vật, đồ vật,
phong cảnh, con người,.. được miêu tả hiện lên qua từng câu, từng dòng như
trong cuộc sống thực, tưởng như có thể cầm nắm được, nhìn ngắm được.
c) Ngôn ngữ miêu tả giàu cảm xúc và hình ảnh.
Chỉ có như vậy ngôn ngữ miêu tả mới có khả năng diễn tả cảm xúc của
người viết, vẽ được sinh động, tạo hình đối tượng miê tả.Quan sát nhiều văn bản
miêu tả, người ta thấy ngôn ngữ miêu tả giàu các tính từ, động từ, thường hay sử
dụng phép nhân hóa, so sánh, ẩn dụ.Do sự phối hợp của các tính từ(màu sắc,
phẩm chất,..), của các động từ với các biện pháp tu từ, ngôn ngữ miêu tả luôn tỏa
sáng lung linh trong lòng người đọc, gợi lên trong lòng họ những cảm xúc, tình
cảm, ấn tượng, hình ảnh về sự vật miêu tả.
2.1.3. Văn miêu tả trong nhà trường tiểu học
Ngay từ lớp 2, khi tập qan sát để trả lời câu hỏi, các em đã bắt đầu làm
quen với văn miêu tả. Sở dĩ ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường các em đã phải
học văn miêu tả vì văn miêu tả phù hợp với đặc điểm tâm lí tuổi thơ, góp phần
nuôi dưỡng mối quan hệ và tạo nên sự quan tâm của các em với thế giới xung
quanh, trong đó quan trọng nhất là với thiên nhiên, góp phần giáo dục tình cảm
thẩm mĩ, lòng yêu cái đẹp, phát triển ngôn ngữ ở trẻ.
8/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
Đưa vào nhà trường, miêu tả được học thành một loại văn. Học sinh học và
làm những bài tập miêu tả hoàn chỉnh thành một bài văn. Do yêu cầu giảng dạy,
văn miêu tả được chia thành nhiều kiểu căn cứ vào đối tượng miêu tả như văn tả
đồ vật, văn tả người, văn tả loài vật.Cho đến gần đây người ta mới thêm văn tả
cây cối vào chương trình.Các kiểu bài dần được ổn định.
2.2. Cấu trúc nội dung dạy văn miêu tả cây cối ở Lớp 4
2.2.1.Cấu trúc
Nội dung dạy học kiểu bài tả cây cối được phân bố như sau:
Học kì I: 0 tiết
Học kì II: 11 tiết
Cả năm 11 tiết
2.2.2.Nội dung dạy học
Các kiến thức về văn tả cây cối bao gồm:
+ Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối
+ Quan sát cây cối
+ Đoạn văn trong bài văn miêu tả cây cối
2.2.3. Các kĩ năng làm văn miêu tả cây cối
- Kĩ năng quan sát lập dàn ý
- Kĩ năng xây dựng đoạn văn
- Kĩ năng xây dựng đoạn mở bài
- Kĩ năng xây dựng đoạn kết bài
- Kĩ năng liên kết các đoạn thành bài
3. ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG
3.1. Khảo sát các dạng bài Tập làm văn tả cây cối
Trước khi tiến hành đề tài tôi đã khảo sát đề văn sau với 2 lớp 4B, 4C
Đề 1: Hãy tả một loại cây mà em yêu thích.
Đề 2:Trăm hoa đua nở, ngàn hoa khoe sắc cùng với những lộc biếc chồi
non của cây cối,… là vẻ đẹp kì diệu của mùa xuân đã ban tặng cho cuộc sống.
Bằng sự quan sát tinh tế, em hãy tả cây hoa mà em thích nhất trong muôn ngàn
cây hoa đã tạo nên vẻ đẹp diệu kì của mùa xuân.
Kết quả thu được như sau:
Bài viết đủ
Bài viết đủ bố Bài viết đủ bố Bài viết
Tổng số học
sinh tham
bố cục, quan cục, nội dung cục, nội dung
chưa
đủ bố
cục
5
Lớp
sát tỉ mỉ, diễn
còn sơ sài,
còn sơ sài,
gia khảo sát
đạt tốt
diễn đạt tốt
diễn đạt kém
4B
4C
36
39
5
8
9
17
14
12
5
9/44
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối
3.2. Một số thuận lợi và khó khăn
3.2.1. Thuận lợi
Qua khảo sát khi dạy Tập làm văn kiểu bài Tả cây cối cho thấy giáo viên và
học sinh có nhiều thuận lợi như: Trước đó các em đã được học về văn miêu tả đồ
vật, đã nắm được cấu tạo cơ bản của bài văn miêu tả, đã biết được một số phương
pháp cũng như trình tự viết một bài văn miêu tả. Bên cạnh đó thể loại văn miêu tả
cây cối được dạy trong nhiều tiết, mỗi phần của một bài văn học sinh được học ở
một tiết riêng biệt. Thân bài được chia ra từng đoạn, học sinh được luyện tập viết
nhiều, cùng với đó ngữ liệu trong sách giáo khoa và bộ đồ dùng dạy Tập làm văn
được bố cục hợp lí đẹp mắt, màu sắc tự nhiên hấp dẫn học sinh.
Phần lớn những loại cây cối mà các em được yêu câu tả là gần gũi và thân
thuộc với các em. Các em được học hai buổi trên ngày nên các em có nhiều thời
gian để luyện tập quan sát và viết văn.
3.2.2. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi nôi dung dạy văn miêu tả nói chung và văn tả
cây cối ở lớp 4 nói riêng cũng có những khó khăn nhất định:
- Qua khảo sát thực tế, phần lớn học sinh được hỏi đều không thích học tập
làm văn điều này lí giải vì sao có tới 40-50% số bài văn miêu tả của học sinh chất
lượng kém, câu cú lủng củng, sa đà vào kể lể chứ không phải là tả bằng cảm nhận
và cảm xúc của bản thân.
- Thực tế cho thấy trẻ tiểu học khó học tập làm văn nói chung, các thể loại
văn nói riêng. Trong đó đặc biệt phải kể đến văn miêu tả, ở bậc học này lần đầu
tiên các em được học văn miêu tả. Các em gặp nhiều khó khăn cả về tri thức và
phương pháp, hiểu biết và cảm xúc với đối tượng miêu tả. Các em lấy đâu ra hiểu
biết về cây đang ra hoa, ra quả,... nếu không được quan sát? Hầu như các em
không có gì hồi tưởng về các đối tượng miêu tả nếu như trước tiết miêu tả các em
không được đến tận nơi xem xét, nhận xét.Yếu tố này thực tế không được các
thấy cô coi trọng khi dạy văn miêu tả. Hiếm khi các thầy cô dẫn các em đi quan
sát thực tế. Điều này khó khăn cho quá trình học văn của các em.
- Về nội dung dạy học, có những chỗ ngữ liệu chưa điển hình điều này làm
cho HS và giáo viên khi học và dạy. Ví dụ : Dạy bài "Cấu tạo bài văn miêu tả cây
cối" có sử dụng ngữ liệu viết về cây mai tứ quý, cây gạo. Hay bài " Luyện tập
miêu tả các bộ phận của cây cối " có bài lấy ngữ liệu là cây sồi già. Bài " Luyện
tập miêu tả các bộ phận của cây cối " Phần Nhận xét lấy ngữ liệu là cây hoa sầu
đâu. Thực tế đây là những loài cây mà còn rất ít ở nông thôn Việt Nam điều này
dẫn đến sự quan sát thực tế của các em bị giảm đi. Đối với các ngữ liệu đó các em
chỉ có cách là dựa vào ngữ liệu trong sách giáo khoa và tưởng tượng vì thực tế
10/44
Tải về để xem bản đầy đủ
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 4 học tốt kiểu bài văn miêu tả cây cối", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_giup_hoc_sinh_lop_4_hoc_tot_kieu_bai_v.doc