SKKN Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh Lớp 1
Ở Việt Nam, với Đề án đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, mục tiêu giáo dục đang chuyển hướng từ trang bị kiến thức nặng lý thuyết sang trang bị những năng lực cần thiết và phẩm chất cho người học. Điều đó cũng khẳng định thêm tầm quan trọng và yêu cầu thiết yếu đưa giáo dục Kỹ năng sống vào trường học cùng với các môn học và các hoạt động giáo dục. Rèn luyện kỹ năng sống là một quá trình lâu dài, bền bỉ. Do đó, không phải vì kỹ năng sống có tầm quan trọng rất lớn mà cố đưa vào chương trình giảng dạy cho học sinh, sinh viên nhiều chuyên đề mang tính lý thuyết. Điều cần thiết là làm cho mọi người ý thức được tầm quan trọng của kỹ năng sống và lồng nó vào các môn học. Những người đã đi làm thì cần bổ sung một vài chuyên đề cần thiết mà bản thân còn yếu để nâng cao năng lực và hiệu quả công việc.
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
TÊN ĐỀ TÀI:
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Nhà tâm lý học Ba Lan Krytyna Skarzyska đã từng nói: “Chất lượng cuộc
sống của chúng ta phụ thuộc khá lớn vào việc xung quanh chúng ta có nhiều
người thấu hiểu chúng ta hay không”.
Kinixti - Học giả Mỹ cho rằng: "Sự Thành công của mỗi người chỉ có
15% là dựa vào kỹ thuật chuyên ngành, còn 85% là dựa vào những quan hệ
giao tiếp và tài năng xử thế của người đó".
Tại Mỹ, từ những năm 1916, người Mỹ đã nhận ra rằng tri thức nhân loại
là rất lớn nhưng để thực hành thành thạo và áp dụng, ứng dụng vào cuộc sống
thì thường không như mong muốn. Cho nên mỗi người dân lao động tại Mỹ phải
đảm bảo thực hành và phải được các tổ chức công nhận là đã qua 13 kỹ năng bắt
buộc. Thành công chỉ thực sự đến với những người biết thích nghi để làm chủ
hoàn cảnh và có khả năng chinh phục hoàn cảnh. Vì vậy, kỹ năng sống sẽ là
hành trang không thể thiếu. Biết sống, làm việc, và thành đạt là ước mơ không
quá xa vời, là khát khao chính đáng của những ai biết trang bị cho mình những
KNS cần thiết và hữu ích.
Ở Việt Nam, với Đề án đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo,
mục tiêu giáo dục đang chuyển hướng từ trang bị kiến thức nặng lý thuyết sang
trang bị những năng lực cần thiết và phẩm chất cho người học. Điều đó cũng
khẳng định thêm tầm quan trọng và yêu cầu thiết yếu đưa giáo dục Kỹ năng
sống vào trường học cùng với các môn học và các hoạt động giáo dục. Rèn
luyện kỹ năng sống là một quá trình lâu dài, bền bỉ. Do đó, không phải vì kỹ
năng sống có tầm quan trọng rất lớn mà cố đưa vào chương trình giảng dạy cho
học sinh, sinh viên nhiều chuyên đề mang tính lý thuyết. Điều cần thiết là làm
cho mọi người ý thức được tầm quan trọng của kỹ năng sống và lồng nó vào các
môn học. Những người đã đi làm thì cần bổ sung một vài chuyên đề cần thiết mà
bản thân còn yếu để nâng cao năng lực và hiệu quả công việc.
Đối với bậc Tiểu học, các môn học vừa cung cấp cho học sinh những kiến
thức ban đầu về Toán học, Khoa học và Nhân văn, vừa cung cấp cho học sinh
những tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội chủ nghĩa gắn với
những kinh nghiệm đạo đức, để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống,
biết phân biệt đúng sai làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những
biểu hiện sai trái, xấu xa, thôi thúc các em hành động theo chuẩn mực đạo đức
và thói quen đạo đức chính vì vậy việc rèn kĩ năng sống ở bậc tiểu học là một
nhiệm vụ quan trọng mà người làm công tác giáo dục cần quan tâm.
Vậy làm thế nào để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để học
sinh biết cách vận dụng kĩ năng sống vào trong cuộc sống hằng ngày? Với mong
muốn góp phần vào việc luận giải những vấn đề nói trên, bản thân chọn đề tài:
1/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
“Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1”. Vấn đề mà chắc hẳn
không chỉ riêng bản thân mà rất nhiều đồng nghiệp khác quan tâm suy nghĩ là
làm sao học sinh của mình có những kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này, trở
thành những con người tốt, có ích cho xã hội. Đây cũng là một vấn đề mà phụ
huynh và xã hội hết sức quan tâm.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
- Với mong muốn tập hợp nhiều ý kiến, nhiều giải pháp và kinh nghiệm,
để chia sẽ, trao đổi nhằm thực hiện có chất lượng hơn công tác rèn kỹ năng
sống, kỹ năng ứng phó với những tác động tiêu cực, để xây dựng mục tiêu phấn
đấu cho tương lai.
- Hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực;
loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực.
- Giúp các em có đủ khả năng thích ứng với môi trường xung quanh, tự
chủ, độc lập, tự tin...
III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Tìm hiểu thực trạng và nguyên nhân dẫn đến học sinh thiếu kĩ năng sống.
Đưa ra một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua các
môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Rút ra kết luận và bài học kinh nghiệm sau khi áp dụng đề tài.
IV. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
- Thực trạng tại Lớp 1 trường Tiểu học nơi tôi đang công tác.
- Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
- Tìm đọc tài liệu có liên quan đến việc rèn kĩ năng sống cho học sinh.
- Khảo sát thực tế học sinh: Qua hai đợt ( đầu năm và cuối năm học)
- Phương pháp quan sát:
+ Quan sát hoạt động học tập. (Xem các em có tích cực tham gia vào các
hoạt động hay không? Có kĩ năng làm bài hay không?...)
+ Quan sát hoạt động vui chơi (Thích trò chơi nào, thái độ trung thực hay
gian lận khi tham gia trò chơi…).
+ Quan sát hoạt động giao tiếp với mọi người xung quanh (Thái độ khi nói
chuyện với bạn bè, cách xưng hô với thầy cô giáo, với người lớn tuổi, hành vi
tốt xấu với mọi người…).
- Sử dụng phương pháp thực hành: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
thông qua các hoạt động để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các
hành vi và từ đó hình thành các kĩ năng; thực hiện sự phối hợp trong và ngoài
nhà trường, làm tốt công tác xã hội hóa trong việc giáo dục kĩ năng sống.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục
- Phân tích các nguyên nhân dẫn đến học sinh thiếu kĩ năng sống.
- Phương pháp thực nghiệm giáo dục...
2/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
VI. PHẠM VI VÀ THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI:
Đề tài thực hiện tại: Trường Tiểu học nơi tôi công tác và được thực
nghiệm tại lớp tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy.
Thời gian: Trong năm học 2017- 2018 (từ tháng 9/2017 đến tháng
5/2018)
3/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
PHẦN II: NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
I .CƠ SỞ LÝ LUẬN:
1. Khái niệm Kỹ năng sống:
Có nhiều định nghĩa và quan niệm khác nhau về kỹ năng sống. Mỗi định
nghĩa được thể hiện dưới những cách thức tiếp cận khác nhau. Thông thường, kỹ
năng sống được hiểu là những kỹ năng thực hành mà con người cần để có được
sự an toàn, cuộc sống khỏe mạnh với chất lượng cao.
Theo UNICEFF, Kỹ năng sống là tập hợp rất nhiều kỹ năng tâm lý xã hội
và giao tiếp cá nhân giúp cho con người đưa ra những quyết định có cơ sở, giao
tiếp một cách có hiệu quả, phát triển các kỹ năng tự xử lý và quản lý bản thân
nhằm giúp họ có một cuộc sống lành mạnh và có hiệu quả. Kỹ năng sống được
thể hiện ở những hành động cá nhân và những hành động đó sẽ tác động đến
những hành động của những người khác cũng như dẫn đến những hành động
nhằm thay đổi môi trường xung quanh, giúp nó trở nên lành mạnh.
Theo tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO), kỹ
năng sống là năng lực cá nhânđể họ thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia
vào cuộc sống hàng ngày, những kỹ năng đó gắn vói 4 trụ cột của giáo dục:
Học để biết: gồm các kỹ năng tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết
định vấn đề, nhận thức được hậu quả của việc làm…;
Học để làm: gồm kỹ năng thực hiện công việcvà nhiệm vụ như kỹ năng
đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm..;
Học để làm người: gồm các kỹ năng cá nhân như ứng phó với căng thẳng,
kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin…;
Học để chung sống: gồm các kỹ năng như giao tiếp, thương lượng, khẳng
định hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông;
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kỹ năng sống là kỹ năng thiết thực mà
con người cần để có cuộc sống an toàn và khỏe mạnh, đó là những kỹ năng tâm
lý xã hội và giao tiếp mà mỗi cá nhân có thể có để tương tác với những người
khác một cách hiệu quả hoặc ứng phó với những vấn đề hay thách thức của cuộc
sống hằng ngày.
Tương đồng với quan niệm của WHO, còn có quan niệm kỹ năng sống là
những kỹ năng tâm lý xã hội liên quan đến những tri thức, những giá trị và
những thái độ, cuối cùng được thể hiện ra bằng những hành vi làm cho các cá
nhân có thể thích nghi và giải quyết có hiệu quả các yêu cầu và thách thức của
cuộc sống.
Theo PGS. TS Nguyễn Thanh Bình - Trường ĐHSP Hà Nội: Kĩ năng
sống là năng lực, khả năng tâm lý - xã hội của con người có thể ứng phó với
những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tình huống một cách tích cực
và giao tiếp có hiệu quả.
Vậy Kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng
ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực
trước các tình huống của cuộc sống.
4/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân
tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc
sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại... Kĩ năng sống
đơn giản là tất cả điều cần thiết mà chúng ta phải biết để có được khả năng
thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.
Rèn kỹ năng sống cho học sinh giúp cho học sinh thích ứng được với môi
trường xã hội, tự giải quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như
vấn đề sức khoẻ, môi trường, tệ nạn xã hội,...để các em có thể tự tin, chủ động
không bị quá phụ thuộc vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại
lợi ích chính đáng, điều kiện thuận lợi cho bản thân mình rèn luyện, học tập
phấn đấu vươn lên.
2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh:
2.1. KNS thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và xã hội.
- KNS chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái
độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh.
- GDKNS sẽ thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng
cao chất lượng cuộc sống, giải quyết nhu cầu và quyền con người, quyền công
dân được ghi trong pháp luật Việt Nam và quốc tế.
2.2. Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ:
- Vì các em là những chủ nhân tương lai của đất nước.
- Lứa tuổi Hs là lứa tuổi đang hình thành giá trị nhân cách, nếu không có
KNS các em sẽ không thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng
đồng và đất nước.
2.3. Giáo dục KNS nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông:
- Đảng ta xác định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát
triển xã hội.
- Giáo dục KNS cho học sinh với bản chất là hình thành và phát triển cho
các em khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người
khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực phù hợp trước các tình huống của
cuộc sống, rõ ràng là phù hợp với mục tiêu GD phổ thông và rất cần thiết để đáp
ứng yêu cầu đổi mới GD phổ thông.
2.4. Giáo dục KNS trong nhà trường là xu thế chung của nhiều nước trên thế
giới:
- Hiện nay đã có hơn 155 nước trên thế giới đã quan tâm đến việc đưa KNS
vào nhà trường, trong đó có 143 nước đã đưa vào chính khóa.
- Việc giáo dục KNS cho học sinh ở các nước được thực hiện theo 3 hình
thức
- KNS là một môn học riêng biệt.
- KNS được tích hợp vào một vài môn học chính.
- KNS được tích hợp vào nhiều hoặc tất cả các môn học trong chương
trình.
3. Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:
5/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
- Đặc điểm về thể chất của trẻ: Cơ thể trẻ em là nền tảng vật chất của trí tuệ
và tâm hồn. Nền tảng có vững thì trí tuệ và tình cảm mới có khả năng phát triển
tốt. “Thân thể khoẻ mạnh thì chứa đựng một tinh thần sáng suốt”, ngược lại
“tinh thần sáng suốt thì cơ thể có điều kiện phát triển”. Trong cuộc sống thực tế
cho thấy những trẻ có thể lực yếu thường hay ỷ lại, phụ thuộc nhiều vào những
người thân trong gia đình những việc làm tự phục vụ mà lẽ ra chính trẻ phải tự
làm, tự lập dần: rửa chân tay, mặc quần áo,...
- Một yếu tố nữa ảnh hưởng đến việc tự lập của HS là hệ thần kinh của trẻ.
Hệ thần kinh của trẻ tiểu học đang trong thời kì phát triển mạnh. Bộ óc của các
em phát triển về khối lượng, trọng lượng và cấu tạo. Đến 9, 10 tuổi hệ thần kinh
của trẻ căn bản được hoàn thiện và chất lượng của nó sẽ được giữ lại trong suốt
cuộc đời. Khả năng kìm hãm(khả năng ức chế) của hệ thần kinh còn yếu. Trong
khi đó bộ óc và hệ thần kinh của các em đang phát triển đi dần đến hoàn thiện
nên các em dễ bị kích thích. Thầy cô giáo và cha mẹ, người thân của các em cần
chú ý đến đặc điểm này để giúp trẻ hình thành tính tự chủ, lòng kiên trì, sự kìm
hãm của bản thân trước những kích thích của hoàn cảnh xung quanh, biết giữ
gìn trật tự nơi công cộng và trong lớp học. Mặt khác không được mắng, doạ
dẫm, đe nạt các em vì làm như thế không những bị tổn thương đến tình cảm mà
còn gây tác hại đến sự phát triển thần kinh và bộ óc của các em.
- Đặc điểm quá trình nhận thức của trẻ bao gồm quá trình tri giác, chú ý,trí
nhớ, tưởng tượng, tư duy. Đặc điểm nhân cách của trẻ tiểu học gồm có: tính
cách, nhu cầu nhận thức, tình cảm, sự phát triển của năng khiếu. Sự nhận thức
của trẻ ảnh hưởng rất lớn đến phát triển nhân cách, ảnh hưởng đến việc hình
thành và rèn luyện kĩ năng sống của trẻ. Sự nhận thức đúng đắn sẽ giúp trẻ có
được kiến thức vận dụng trong cuộc sống sinh hoạt, giao tiếp, ứng xử phù hợp
với yêu cầu chuẩn mực xã hội. Một đặc điểm quan trọng trong lứa tuổi tiểu học
là tính hay bắt chước. HS tiểu học thích bắt chước hành vi, cử chỉ, lời nói,... của
các nhân vật trong phim, của các thầy cô giáo, của những người thân trong gia
đình. tính bắt chước là con dao “hai lưỡi”, vì trẻ em bắt chước cái tốt cũng
nhiều, cái xấu cũng nhiều. Chính vì vậy những tính cách hành vi của những
người xung quanh là môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến tính cách, hành vi, ứng
xử của trẻ.
4. Nhận thức về việc dạy trẻ kĩ năng sống:
Hoạt động giáo dục kỹ năng sống là hoạt động được tổ chức theo mục
tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt
động này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt,
nhằm giúp người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm
tin, kiến thức thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình
hành động của tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh, tạo cơ hội cho học
sinh trải nghiệm tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong
môi trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục. Thông qua hoạt động
giáo dục kỹ năng sống có thể giúp học sinh sống một cách an toàn , khoẻ mạnh,
6/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày. Rèn luyện cho học
sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi như : kỹ năng giao tiếp ứng xử có
văn hoá; kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách
là chủ thể của hoạt động; kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn
luyện; củng cố, phát triển các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và
công tác xã hội. Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực tham gia các hoạt động tập
thể và hoạt động xã hội; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với
cuộc sống, với quê hương đất nước; có thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng
tự nhiên và xã hội. Như vậy, hoạt động giáo dục kỹ năng sống thực sự cần thiết.
Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh.
5. Đảm bảo thực hiện tốt các nguyên tắc Giáo dục kỹ năng sống:
Kỹ năng sống là những kỹ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn
tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống
có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Kỹ năng sống đơn
giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với
những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.
Vì thế giáo viên cần nắm rõ nắm rõ nguyên tắc về giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh. :
+ Tương tác: KNS không thể được hình thành qua việc nghe giảng & tự
đọc tài liệu. Cần tổ chức cho HS tham gia các hoạt động, tương tác với GV và
với nhau trong quá trình giáo dục.
+ Trải nghiệm: Người học cần được đặt vào các tình huống để trải nghiệm
& thực hành.
+ Nguyên tắc tiến trình và nguyên tắc thay đổi hành vi: Giáo viên không
thể giáo dục kỹ năng sống trong một lần mà kỹ năng sống là một quá trình từ
nhận thức- hình thành thái độ- thay đổi hành vi. Thay đổi hành vi của một con
người đặc biệt hành vi tốt là quá trình khó khăn. Do vậy giáo dục kỹ năng sống
không thể là ngày một ngày hai mà phải là một quá trình và cần duy trì nó không
thể là cú nhát, nửa vời được.
+ Thời gian và môi trường giáo dục: Giáo dục giáo dục kỹ năng sống được
thực hiện mọi lúc mọi nơi; giáo dục kỹ năng sống được giáo dục trong mọi môi
trường như gia đình, nhà trường, xã hội; cần phải tạo điều kiện tối đa cho HS
tham gia vào các tình huống thật trong cuốc sống.
Do đó trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa tăng
cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải đảm bảo thực hiện tốt các
nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống.
6. Những kĩ năng sống cơ bản cần dạy học sinh ở lứa tuổi Tiểu học:
Đối với tâm sinh lý trẻ em bậc Tiểu học thì có nhiều kĩ năng quan trọng
mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá đặc biệt là trẻ em độ
tuổi lớp1. Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kĩ năng quan
trọng nhất trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kĩ năng
7/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
sống như: sự hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu
và giao tiếp.
Việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo
viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ.
Kĩ năng hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, một vấn đề, một bài hát
giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không
nhỏ đối với các em học sinh lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp các em biết
cảm thông và cùng làm việc với các bạn.
Kĩ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong
những kĩ năng quan trọng nhất cần có ở các em vào giai đoạn này là sự khát
khao được học. Người giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau
để khơi gợi tính tò mò tự nhiên của các em. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các
câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khơi
gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được.
Kĩ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt
ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức
của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kĩ năng cơ bản và khá quan
trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kĩ năng khác như
đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu các em cảm thấy thoải mái khi
nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, các em sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ
sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp
học sinh sẳn sàng học mọi thứ.
Kĩ năng sống tự tin : Một trong những kĩ năng đầu tiên mà giáo viên cần
chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận
được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người
khác. Kĩ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi
nơi.
Kĩ năng tương tác: các kĩ năng thương lượng, kĩ năng giải quyết vấn đề …
được hình thành tốt trong quá trình HS tiếp súc với bạn bè và những người xung
quanh. Tạo điều kiện để các em có dịp thể hiện ý kiến của mình và xem xét ý
kiến của người khác... Do vậy GV cần tổ chức các hoạt động có tính chất tương
tác trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóađể giáo dục kỹ năng sống
cho các em.
Kĩ năng trải nghiệm: Cần phải có thiết kế và tổ chức hoạt động giáo dục
ngoài giờ chính khóacho HS được hoạt động thực, có cơ hội thể hiện ý tưởng, có
cơ hội xử lí các tình huống cũng như phản biện…Kỹ năng sống chỉ được hình
thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và nó có kĩ năng khi các em được
làm việc đó.
Ngoài ra, ở nhà trường giáo viên cần dạy học sinh nghi thức văn hóa
trong ăn uống qua đó dạy các em kĩ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập
như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử
dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn
8/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức
ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén,
thìa … hoặc biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, không làm ảnh hưởng
đến người xung quanh.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Ở Việt Nam, từ năm học 2008 - 2009, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát
động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực”, với
yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt
động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động
và ý thức sáng tạo. Trong năm nội dung thực hiện có nội dung tổ chức trò chơi
dân gian cho học sinh đó cũng chính là rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
Đối với giáo viên Tiểu học thường tập trung lo lắng cho những em có
những vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những lớp Tiểu học. Đơn
giản là vì những học sinh này thường không có khả năng chờ đến lượt, không
biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho học sinh không
thể tập trung lĩnh hội những điều giáo viên dạy. Vì vậy, giáo viên phải tốn rất
nhiều thời gian đầu tư để giúp học sinh có được những kĩ năng sống cơ bản ở
trường Tiểu học.
Trong thực tế 2 năm học 2016 - 2017, 2017 - 2018 ở lớp 1A5, 1A6 tại
trường nơi tôi công tác việc rèn kĩ năng sống cho trẻ tôi đã gặp những thuận lợi
và khó khăn sau:
1. Thuận lợi:
Bộ và Sở Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng
cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục KNS cho học sinh; hướng dẫn tích
hợp giáo dục KNS vào các địa chỉ qua một số môn học và hoạt động giáo dục ở
các cấp học. Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát động phong trào “Xây dựng trường
học thân thiện-học sinh tích cực” với những kế hoạch nhất quán từ trung ương
đến địa phương, Phòng giáo dục - Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học
với những biện pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho học sinh một cách chung
nhất cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiện
như: Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói
quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức
bảo vệ sức khỏe, kĩ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai
nạn thương tích khác; rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình,
phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.
Phòng Giáo dục đã chỉ đạo giảng dạy Kỹ năng sống cho học sinh được
lồng ghép vào các môn học chính khóa. Tổ chức nhiều Chuyên đề về Giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh. Tổ chức thi Giáo viên giỏi ở các hoạt động ngoài giờ
chính khóa để nâng cao chất lượng Giáo dục kỹ năng sống trong các trường học.
Đặc biệt chương trình Hoạt động trải nghiệm, Kỹ năng sống Poki, Nếp sống
Thanh lịch văn minh, ….. đã được áp dụng tại các trường trên địa bàn Huyện.
9/32
Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1
Nhà trường thường xuyên nghiên cứu, cải tiến nâng cao chất lượng giảng
dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, không ngừng đổi mới
phương pháp dạy học phù hợp với nội dung chương trình. Và đặc biệt chú trọng
đến việc "Giáo dục kỹ năng sống" cho học sinh. Nhà trường coi đây là một
trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục.
Chính vì thế ngay sau khi Bộ Giáo dục đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng
sống lồng ghép vào các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà
trường tiến hành triển khai đồng bộ đến toàn thể cán bộ giáo viên về việc tăng
cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi
đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Mỗi thầy cô giáo tâm
huyết, trách nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh.
Mỗi giáo viên trong nhà trường không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn
nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư tình cảm của
học sinh.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường, ngoài việc lồng
ghép vào các môn học hàng ngày, hoạt động ngoài giờ chính khóalà một trong
những con đường giáo dục có hiệu quả trong việc giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh. Chính vì thế ngoài việc xây dựng và hoàn thiện các quy tắc ứng xử văn
hóa trong nhà trường, bằng nhiều hình thức khác nhau nhà trường thường xuyên
tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa với các cuộc thi như "Kể chuyện về
Bác Hồ", "Chúng em với an toàn giao thông" “ Trang trí mâm ngũ quả” nhân
dịp tết trung thu, trò chơi dân gian, trò chơi vận động, tham quan,… tham gia
các hoạt động dọn vệ sinh bảo vệ môi trường, dọn vệ sinh khu tượng đài liệt sĩ,
tổ chức các hoạt động quyên góp ủng hộ bạn nghèo, bạn bị bệnh tật hiểm
nghèo...Thông qua những hoạt động này, nhà trường muốn rèn luyện cho các em
học sinh tính đoàn kết tập thể, khả năng làm việc theo nhóm. Đồng thời xây
dựng tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm cho các em.
Giáo dục KNS không chỉ từ nhà trường mà còn được phối hợp với các tổ
chức như: Đoàn, Đội, Hội chữ thập đỏ, ….. .qua các phương tiện thông tin đại
chúng nên đã thu hút được sự chú ý và hưởng ứng của xã hội, của phụ huynh
học sinh. Sự phối hợp chặt chẽ giáo dục KNS với các hoạt động giáo dục vốn đã
được lồng ghép vào chương trình giáo dục từ nhiều năm nay như giáo dục bảo
vệ môi trường, phòng chống ma tuý, giáo dục pháp luật, … tạo nhiều cơ hội và
điều kiện để triển khai giáo dục KNS.
2. Khó khăn
Trong thực tế, khi xây dựng chương trình dạy học, nội dung dạy học trên
lớp, giáo viên đều phải xây dựng 3 mục tiêu: cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ
năng, hình thành thái độ. Đây là yêu cầu mang tính nguyên tắc trong dạy học và
giáo viên đều nhận thức sâu sắc yêu cầu này. Tuy nhiên, có thể nói rằng do phải
chạy theo thời gian, phải chuyển tải nhiều nội dung trong khi thời gian có hạn,
giáo viên có khuynh hướng tập trung cung cấp kiến thức mà ít quan tâm rèn
luyện kỹ năng cho học sinh, nhất là kỹ năng ứng xử với xã hội, ứng phó và hòa
10/32
Tải về để xem bản đầy đủ
32 trang
25/10/2024
550
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh Lớp 1", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_ren_ky_nang_song_cho_hoc_sinh_lop_1.doc
