SKKN Một số giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học ở Trường Tiểu học
Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt của chính sách đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới PPDH làm thay đổi tận gốc nề nếp, nếp nghĩ, nếp làm của các thế hệ học trò - chủ nhân tương lai của đất nước. Đổi mới PPDH sẽ tác động vào mọi thành tố của quá trình giáo dục - đào tạo, nó tạo ra sự hiện đại của quá trình dạy và học.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
Lĩnh vực; Quản lý
Cấp học: Tiểu học
Tên tác giả: Nguyễn Thị Hồng Điệp
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Trung Tự
Chức vụ: Phó Hiệu trưởng
NĂM HỌC 2018 - 2019
MỤC LỤC
PHẦN I - MỞ ĐẦU.........................................................................................2
1. Lí do chọn đề tài.......................................................................................2
2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................3
3. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................3
4. Nội dung nghiên cứu................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................3
PHẦN II - NỘI DUNG ....................................................................................4
Chương I: Một số vấn đề chung về phương pháp dạy học và đổi mới phương
pháp dạy học......................................................................................................4
Chương II: Thực trạng công tác dạy học ở trường tiểu học..............................9
Chương III: Phương hướng và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường
tiểu học trong những năm học tiếp theo............................................................12
1. Phương hướng .........................................................................................12
2. Một số giải pháp......................................................................................12
2.1. Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức của đội ngũ giáo viên về đổi mới
phương pháp dạy học ..................................................................................12
2.2. Giải pháp 2: Tổ chức tốt các chuyên đề...............................................13
2.3. Giải pháp 3: Đổi mới hoạt động ở tổ chuyên môn...............................14
2.4. Giải pháp 4: Tăng cường chỉ đạo việc soạn giáo án đối với GV .........15
2.5. Giải pháp 5: Thường xuyên KT, giám sát hoạt động Dạy-học ............16
2.6. Giải pháp 6: Đổi mới hoạt động Dạy – Học.........................................17
2.7. Giải pháp 7: Đầu tư CSVC, ĐDDH, tích cực ứng dụng CNTT...........18
3.Kếtquả .....................................................................................................20
PHẦN III - KẾT LUẬN - KHUYẾN NGHỊ....................................................22
1. Kết luận ...................................................................................................22
2. Khuyến nghị:.............................................................................................22
HÌNH ẢNH MINH HỌA.................................................................................24
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................27
1/27
PHẦN I - MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, giáo dục tiểu học đã trở thành mối quan tâm
lớn của toàn xã hội. Bậc Tiểu học được coi là bậc học nền tảng của hệ thống
giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của
người lao động mới. Mục tiêu của giáo dục tiểu học được cụ thể hoá trong từng
bài, từng tiết học, môn học của nội dung chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 5.
Mục tiêu đó có thực hiện được hay không phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Trong đó,
việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng
dạy học và giáo dục. Vì vậy, việc đổi mới PPDH ở các cấp học nói chung, cấp
tiểu học nói riêng đã và đang trở thành yêu cầu cấp bách nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện.
Tuy nhiên, việc đổi mới PPDH ở trường tiểu học cũng còn một số tồn tại
và chưa đạt hiệu quả cao do nhiều nguyên nhân.
Thứ nhất, một số giáo viên (GV) lớn tuổi tiếp cận và thực hiện đổi mới
PPDH còn chậm trong khi đó GV trẻ mới ra trường còn thiếu kinh nghiệm và
lúng túng khi vận dụng đổi mới PPDH vào thực tế giảng dạy.
Thứ hai, do thói quen trong giảng dạy, một số GV vẫn sử dụng nhiều các
phương pháp truyền thống dưới dạng thông báo – thu nhận, cung cấp kiến thức
cho học sinh chứ chưa thực sự chú trọng tới việc tổ chức các hoạt động để chiếm
lĩnh tri thức.
Trong một số tiết học, GV còn làm thay HS trong khi các em có thể tự
mình phát hiện và giải quyết được vấn đề của bài học.
Thứ ba, một số HS còn rụt rè, chưa tích cực, chủ động trong học tập; kĩ
năng làm việc nhóm còn hạn chế do đó ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động
dạy học của giáo viên.
Thứ tư, công tác quản lý, bồi dưỡng trong GD còn nhiều bất cập dẫn đến
việc nghiên cứu và giới thiệu các phương pháp mới cho đội ngũ GV cũng mang
tính hình thức và chưa phát huy được hết tác dụng tích cực.
Do vậy là người quản lý trường tiểu học, người Phó Hiệu trưởng phụ
trách hoạt động Dạy và học có nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng đội ngũ GV, lực
lượng trụ cột sư phạm trong tập thể sư phạm trường học vững mạnh, để đảm bảo
thành công nhiệm vụ và thực hiện tốt mục tiêu của giáo dục phổ thông như quy
2/27
định của Luật giáo dục. Với lý do trên tôi chọn đề tài :“Một số giải pháp về đổi
mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học”.
2. Mục tiêu nghiên cứu:
Trên cơ sở thực trạng, đề xuất những giải pháp đổi mới PPDH nhằm
nâng cao năng lực của đội ngũ GV từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy
học ở trường Tiểu học.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
- HS và GV trường tiểu học
- Đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học
4. Nội dung nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về đổi mới PPDH của trường tiểu học.
- Khảo sát đánh giá thực trạng và kết quả việc triển khai và đổi mới PPDH
ở trường Tiểu học.
- Đề xuất và thử nghiệm đổi mới PPDH ở trường tiểu học.
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp chuyên gia.
- Phương pháp thử nghiệm sư phạm.
3/27
PHẦN II - NỘI DUNG
CHƯƠNG I
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC VÀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1. Phương pháp dạy học ở tiểu học
Khái niệm phương pháp dạy học
Phương pháp dạy học (PPDH) là cách thức hoạt động của GV trong việc
chỉ đạo, tổ chức các hoạt động học tập của HS nhằm giúp HS chủ động đạt
được mục tiêu dạy học .
PPDH bao gồm cả cách thức dạy của thầy và cách thức học của trò.
Trong quá trình dạy học có hai chủ thể: GV là chủ thể của hoạt động dạy, HS là
chủ thể của hoạt động học. Hai chủ thể này phải hợp tác với nhau tạo ra hiệu quả
của quá trình dạy học.
Trong quan hệ hợp tác này GV giữ vai trò chủ đạo vì dạy học là quá trình
có mục đích, có kế hoạch, được tiến hành dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của GV, còn
HS giữ vai trò chủ động. PPDH có quan hệ chặt chẽ với các thành tố của quá
trình dạy học.
Mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức, đánh giá. Các
thành tố này có mối quan hệ tương tác với nhau tạo thành một chỉnh thể.
2. Các đặc điểm của PPDH tiểu học
2.1. PPDH học phụ thuộc vào nội dung dạy học
Thế giới xung quanh chúng ta đang biến đổi không ngừng. Theo tính toán
của các nhà khoa học thì cứ 10 năm thì lượng thông tin của nhân loại lại tăng lên
gấp đôi.
Vì vậy, đòi hỏi chúng ta phải lựa chọn nội dung dạy học trong ngành
trường sao cho cập nhật hoá để theo kịp sự phát triển của thời đại.
Sự thay đổi của nội dung dạy học kéo theo sự biến đổi của PPDH theo xu
hướng kế thừa và phát huy ưu điểm của các PPDH truyền thống đồng thời tiếp
thu các PPDH hiện đại.
2.2 PPDH phụ thuộc vào đặc điểm tâm sinh lý riêng biệt của từng lứa tuổi
HS ở những độ tuổi khác nhau có những đặc điểm tâm sinh lý khác nhau.
Căn cứ vào đó, các nhà GD đã xây dựng hệ thống các PPDH đồng thời chia ra
cách sử dụng các phương pháp đó sao cho phù hợp để có thể phát huy tối đa ưu
điểm của các PPDH, nâng cao chất lượng dạy học.
4/27
2.3 PPDH phụ thuộc vào hình thức tổ chức và phương tiện dạy học
Tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng trường mà các GV có thể sử
dụng các PPDH khác nhau nhằm thực hiện mục đích dạy học đề ra. Ngày nay,
cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các thế hệ máy tính
mới đã ra đời, những quyển sách điện tử đang dần thay thế cho những loại sách
truyền thống, một số nhà trường ở nước ta cũng đã trang bị các phương tiện dạy
học hiện đại. Tất nhiên khi sử dụng các phương tiện này trong dạy học ( máy vi
tính, máy chiếu…) các GV phải thay đổi PPDH của mình cho phù hợp và có
hiệu quả.
Bên cạnh đó, việc sử dụng các PPDH còn phụ thuộc vào các hình thức tổ
chức dạy học. Nhìn chung, các PPDH chỉ phát huy tối đa ưu điểm của mình khi
được sử dụng phối hợp với nhau một cách hợp lý và phù hợp với điều kiện, hoàn
cảnh cụ thể.
PPDH phụ thuộc vào trình độ sư phạm của từng GV. Các nhà sư phạm
đều có thể dễ dàng mô tả PPDH vấn đáp song sử dụng phương pháp này sao cho
có hiệu quả là tuỳ thuộc vào khả năng của mỗi người. Vì vậy, mỗi GV cần phải
không ngừng nâng cao trình độ của mình để có thể phối hợp tối ưu các PPDH
trong giảng dạy.
3. Phương pháp dạy học tích cực.
3.1. Khái niệm:
Phương pháp dạy học tích cực (PPDHTC) là những PPDH theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Tích cực trong
PPDHTC được dùng với nghĩa là hoạt động, chủ động trái nghĩa với không hoạt
động, thụ động chứ không dùng theo nghĩa trái với tiêu cực.
3.2. Đặc trưng của PPDH tích cực:
+ Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của HS.
Có cơ hội tham gia vào các hoạt động học tập khác nhau sẽ giúp HS có
hứng thú hơn, Đạt hiệu quả cao hơn trong qúa trình học tập. Các dạng hoạt động
có thể là : nói, viết, đọc, thảo luận, tranh luận, thực hiện hành động, đóng vai hội
thảo, phỏng vấn sáng tạo...
+ Dạy và học chú trọng tới rèn luyện phương pháp tự học.
Có thể giúp học sinh có được phương pháp tự học thông qua việc thực
hiện chiến lược dạy cách học.
+ Tăng cường học tập cá thể với học tập hợp tác:
Người GV phải không ngừng sáng tạo và nỗ lực thúc đẩy, phát huy trí
thông minh của tất cả HS trong lớp.
5/27
+ Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò:
Trong PPTC, GV hướng dẫn HS khả năng tự đánh giá để tự điều chỉnh
cách học. GV cần tạo điều kiện để HS được tham gia đánh giá lẫn nhau.
3.3. Hệ thống các PPDH ở tiểu học hiện nay
* Nhóm các PPDH dùng lời và chữ
+ Phương pháp thuyết trình.
+ Phương pháp vấn đáp.
+ Phương pháp sử dụng tài liệu và sách giáo khoa.
* Nhóm các PPDH trực quan
+ Phương pháp minh họa.
+ Phương pháp biểu diễn thí nghiệm
+ Phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy
+ Phương pháp quan sát
* Nhóm các phương pháp dạy học thực hành
+ Phương pháp luyện tập
+ Phương pháp thực hành thí nghiệm
+ Phương pháp ôn tập
+ Phương pháp trò chơi
* Nhóm các phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
+ Phương pháp kiểm tra
+ Phương pháp đánh giá
* Một số phương pháp mới để cải tiến phương pháp dạy học truyền thống
+ PPDH nêu vấn đề
+ Dạy học chương trình hóa
+ Dạy học bằng máy tính, máy chiếu
4.Tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học
Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt của chính sách đổi mới
giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới PPDH làm thay đổi tận gốc nề nếp,
nếp nghĩ, nếp làm của các thế hệ học trò - chủ nhân tương lai của đất nước. Đổi
mới PPDH sẽ tác động vào mọi thành tố của quá trình giáo dục - đào tạo, nó tạo
ra sự hiện đại của quá trình dạy và học.
Đổi mới PPDH giúp cho hoạt động dạy - học đạt hiệu quả cao, dạy học
theo phương pháp đổi mới giúp cho học sinh phát huy được tính chủ động sáng
tạo của mình trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Đổi mới phương pháp dạy học ở
tiểu học còn giúp cho các giờ học được nhẹ nhàng, sinh động, hấp dẫn, gần gũi
với thực tế, tăng sự chủ động hợp tác của học sinh với thầy cô giáo, với bạn bè.
6/27
Đổi mới phương pháp dạy học nhằm giáo dục học sinh trở thành những con
người phát triển toàn diện đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
5. Quan điểm, xu thế và định hướng về đổi mới PPDH hiện nay.
5.1. Quan điểm và xu thế đổi mới PPDH hiện nay
Đổi mới PPDH hiện nay là Dạy học theo định hướng phát triển năng lực
học sinh. Dạy học theo quan điểm: “Lấy HS làm trung tâm”. Đây là quá trình
GV thực hiện tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập nhằm:
- Huy động mọi khả năng của từng HS để HS tự tìm tòi, khám phá ra
những nội dung mới của bài học .
- Giúp HS có các điều kiện để HS tự phát hiện ra các tình huống có vấn đề
trong học tập và cuộc sống, tự mình hoặc cùng với các bạn trong nhóm lập kế
hoạch và biết chọn kế hoạch hợp lí nhất để giải quyết vấn đề.
- Tập trung mọi cố gắng để phát triển năng lực, sở trường của mỗi HS,
tạo cho HS có niềm tin và niềm vui trong học tập.
Với quan điểm và xu hướng đổi mới PPDH trên giúp GV chủ động, sáng
tạo trong giảng dạy. Ở đây, vai trò GV trong đổi mới phương pháp không bị hạ
thấp mà đề cao hơn bởi GV là người tổ chức, điều khiển quá trình dạy học để
HS tích cực, chủ động, sáng tạo chiếm lĩnh tri thức.
5.2. Định hướng đổi mới PPDH hiện nay
Luật Giáo dục sửa đổi, điều 28 khoản 2 đã chỉ rõ : “Phương pháp GD phổ
thông phải phát huy tính tích cực tự giác, chủ động, sáng tạo của HS, phù hợp
với đặc điểm từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện
kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú học tập cho HS”.
5.3. Đổi mới PPDH theo hướng phát huy cao độ tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của HS trong quá trình học tập.
Có nghĩa là đặt HS vào vị trí trung tâm của quá trình dạy học, hình thành
kiểu PPDH "tập trung vào người học" nhằm phát huy cao độ vai trò cá nhân,
thức tỉnh tiềm năng sáng tạo của HS, kích thích nhu cầu, hứng thú học tập, độc
lập suy nghĩ, tranh luận cùng nhau hợp tác giải quyết vấn đề.
5.4. Đổi mới PPDH theo hướng kế thừa phát huy những yếu tố tích cực của
PPDH truyền thống, kết hợp áp dụng có chọn lọc và sáng tạo các PPDH hiện
đại cho phù hợp với thực tiễn dạy học ở trường Tiểu học Việt Nam.
Tận dụng, phát huy ưu điểm, lợi thế của PPDH truyền thống, khắc phục
những nhược điểm vốn có của PPDH truyền thống bằng cách tăng cường tính
tích cực huy động sự tham gia của của HS để nâng cao hiệu quả dạy học.
7/27
Chú trọng phổ biến hay huấn luyện chuyển giao PPDH hiện đại và
khuyến khích GV sự tìm tòi, sáng tạo để áp dụng PPDH hiện đại hay cải tiến
PPDH truyền thống.
5.5. Đổi mới PPDH theo hướng phát triển năng lực tự học của bản thân.
- Dạy học phải lấy mục tiêu làm động lực.
- Phát triển năng lực tự học của HS theo các huớng:
+ Huy động sự tham gia tích cực của HS trong quá trình học tập trên lớp.
+ Tăng cường các hoạt động học tập của HS ngoài lớp học.
+ Tăng cường các hoạt động học tập độc lập tìm kiếm tri thức: làm việc với
SGK, tài liệu, mạng Internet ….
+ Khuyến khích các hoạt động ứng dụng tri thức vào thực tiễn tìm tòi, sáng tạo.
+ Tăng cường các hoạt động học tập của HS theo nhóm.
+ Khuyến khích tự đánh giá kết quả học tập và đánh giá lẫn nhau.
5.6. Đổi mới PPDH theo hướng cá biệt hóa học sinh, làm cho HS có thể học,
làm việc, giải quyết vấn đề theo cách riêng, theo nhịp độ riêng và huy động
được sáng kiến của cá nhân HS.
5.7. Đổi mới PPDH theo hướng tăng cường phát triển kĩ năng thực hành. Tạo
điều kiện cho HS học tập qua hành động, học qua hành, hành mà học, học để
hành.
5.8. Đổi mới PPDH theo hướng tăng cường ứng dụng phương tiện kĩ thuật
dạy học hiện đại.
5.9. Đổi mới phương pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của HS theo
hướng điều khiển quá trình dạy học nhằm đảm bảo tính chân thực, khách quan
và phát huy tốt chức năng của đánh giá trong dạy học
5.10. Áp dụng một số PPDH hiện đại:
- Phương pháp "động não"
- Phương pháp thảo luận nhóm
- Phương pháp đóng vai
- Phương pháp tình huống
- Phương pháp giải quyết vấn đề
*Vai trò của cán bộ quản lí trong việc đổi mới PPDH:
Quản lí đổi mới PPDH là vấn đề cốt lõi của quản lí quá trình dạy học, là
đòn bẩy trực tiếp để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học trong nhà trường.
Bởi vậy, cán bộ quản lí ở các cơ sở giáo dục là người chịu trách nhiệm đổi mới
PPDH ở trường mình.
8/27
Cán bộ quản lí là người đi đầu, tiên phong về đổi mới PPDH, kiên trì tổ
chức, hướng dẫn GV thực hiện đổi mới, chăm lo các điều kiện, phương tiện
phục vụ GV đổi mới PPDH.
Tổ chức lấy ý kiến của GV, HS về PPDH, chất lượng giảng dạy của thầy
cô giáo trong trường với tinh thần xây dựng.
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1. Tình hình dạy học ở trường tiểu học
Trường tiểu học của tôi là một trong những trường có nhiều thành tích về
hoạt động Dạy - Học của thành phố Hà Nội. Các thầy cô giáo là những người
tâm huyết với nghề nghiệp, có kinh nghiệm và và luôn tích cực học hỏi, trau dồi
kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ. Trường có bề dày thành tích và luôn quan tâm
đến chất lượng giáo dục. Công tác đổi mới PPDH luôn được lãnh đạo nhà
trường quan tâm và quyết tâm thực hiện. Trường luôn tạo điều kiện cho CBGV
tham gia các lớp tập huấn bồi dưỡng về chuyên môn, về CNTT để 100% GV
làm được và sử dụng thành thạo giáo án điện tử. CSVC luôn được nhà trường
mua sắm, trang bị đầy đủ đáp ứng yêu cầu của GV. Hệ thống máy chiếu
Projecter, máy chiếu đa vật thể có đầy đủ ở 100% số lớp.
2. Thực trạng của công tác đổi mới phương pháp dạy học ở trường Tiểu
học nơi tôi công tác
2.1. Nhận thức về đổi mới PPDH
2.1.1. Nhận thức của cán bộ quản lí nhà trường
- Trong những năm học qua, đặc biệt là khi chỉ đạo dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh: Quản lí đổi mới PPDH là vấn đề cốt lõi của
quản lí quá trình dạy học, là đòn bẩy trực tiếp để nâng cao chất lượng, hiệu quả
dạy học trong nhà trường. Đổi mới PPDH là quy luật phát triển tất yếu của dạy
học, là xu thế tất yếu hiện nay theo hướng: Cải tiến PPDH truyền thống, thử
nghiệm các PPDH hiện đại, tìm kiếm các PPDH mới.Từ nhận thức trên, bản
thân tôi đã luôn tìm tòi, nghiên cứu hệ thống các PPDH và chịu trách nhiệm đổi
mới PPDH ở trường mình; có những biện pháp tổ chức và quản lí phù hợp để
khuyến khích tạo điều kiện giúp đỡ GV trong đổi mới PPDH.
- Trong quá trình chỉ đạo, tôi đã xây dựng kế hoạch cụ thể, triển khai đồng
bộ trong tập thể GV về đổi mới PPDH .
- Thực hiện nghiêm túc hướng dẫn của Bộ, Sở, Phòng GD về công tác tập
huấn, triển khai vận dụng PPDH mới. Triển khai đầy đủ, kịp thời các văn bản
chỉ đạo chuyên môn, đặc biệt về đổi mới PPDH, đánh giá …tới 100% GV
9/27
Tải về để xem bản đầy đủ
28 trang
08/01/2025
180
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học ở Trường Tiểu học", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_giai_phap_ve_doi_moi_phuong_phap_day_hoc_o_truon.doc
