SKKN Phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong giờ học nội khóa bộ môn giáo dục thể chất ở trường THCS
Nếu trong dạy học môn Giáo dục thể chất, giáo viên xây dựng được hệ thống trò chơi dân gian theo một quy trình hợp lý thì sẽ phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo trong học tập của học sinh, qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn học này; giúp các em yêu thích môn học hơn, tăng cường các hoạt động thể chất nhằm duy trì và nâng cao sức khoẻ, từ đó hỗ trợ cho việc học văn hoá tốt hơn.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang trong thời kỳ đổi mới kinh tế, xã hội một cách toàn
diện. Ngành giáo dục và đào tạo cũng không nằm ngoài dòng chảy đó. Nhằm
đáp ứng cho nhu cầu phát triển của xã hội, giáo dục và đào tạo trong những
năm gần đây đã có những chuyển biến mạnh mẽ.
Đổi mới giáo dục cần đi từ tổng kết thực tiễn để phát huy ưu điểm, khắc
phục các biểu hiện hạn chế, lạc hậu, yếu kém, trên cơ sở đó tiếp thu vận dụng
các thành tựu hiện đại của khoa học giáo dục trong nước và quốc tế vào thực
tiễn nước ta. Có thể nói, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá là
hai mặt thống nhất hữu cơ của quá trình dạy học, đổi mới phương pháp dạy học
phải dựa trên kết quả đổi mới kiểm tra đánh giá và ngược lại đổi mới kiểm tra
đánh giá để thúc đẩy và phát huy hiệu quả khi thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học.
Thể dục là môn học yêu cầu về vận động rất lớn. Trong quá trình học
tập, thông qua các hoạt động, học sinh được rèn luyện thân thể, nâng cao sức
khoẻ. Nhiều năm qua, nội dung giảng dạy môn Thể dục ở cấp THCS còn nặng
về bài tập đơn điệu, ít đổi mới, cộng thêm điều kiện cơ sở vật chất của các
trường còn khó khăn nên việc thực hiện các phương pháp dạy học mới còn
nhiều hạn chế. Mặc dù sách giáo viên của bộ môn Thể dục đã có nhiều cải tiến,
nhiều trò chơi được đưa vào hướng dẫn tiết dạy với mục đích làm phong phú
thêm hình thức tổ chức dạy học. Tuy nhiên, việc thực hiện thường xuyên còn
chưa được chú trọng. Nhiều giáo viên còn e ngại với việc thay đổi phương
pháp đã ăn sâu vào nếp nghĩ, cách làm, cũng như sự chuẩn bị cần rất chu đáo
của các hoạt động dưới hình thức trò chơi này. Điều này càng cần phải có một
hệ thống các trò chơi giúp các thầy, cô dễ dàng tham khảo và ứng dụng trong
công việc, đồng thời học sinh cũng có sự chuyển biến khi tham gia tiết học,
tăng hiệu quả của bộ môn.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, với mong muốn góp phần vào việc
đổi mới và hoàn thiện phương pháp giảng dạy cũng như nhằm củng cố và giúp
các em học sinh khắc sâu kiến thức, kĩ năng môn học, giúp các em yêu thích
môn học hơn. Tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu của mình là: “Phương
pháp tổ chức trò chơi dân gian trong giờ học nội khóa bộ môn giáo dục thể
chất ở trường THCS”.
1/20
2. Mục đích nghiên cứu
Tôi chọn đề tài nghiên cứu này nhằm góp phần vào việc xây dựng hệ
thống trò chơi trong giờ học nội khoá nhằm củng cố kỹ năng vận động cho học
sinh THCS, tạo hứng thú trong các tiết học thể dục, giúp các em yêu thích môn
học hơn, tăng cường các hoạt động thể chất nhằm duy trì và nâng cao sức khoẻ,
từ đó hỗ trợ cho việc học văn hoá tốt hơn.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu.
- Điều tra thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong quá trình dạy học nội
khoá của giáo viên THCS trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
- Đề xuất và thực nghiệm một số trò chơi dân gian cho học sinh các khối
lớp.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu đề tài này của tôi là: phương pháp tổ chức trò chơi
dân gian trong giờ học nội khóa bộ môn giáo dục thể chất ở trường THCS.
- Phạm vi nghiên cứu đề tài: Đề tài tập trung nghiên cứu tại trường THCS.
- Thời gian nghiên cứu đề tài: Năm học 2018 - 2019.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Các phương pháp nghiên cứu lý luận:
+ Gồm các phương pháp phân tích, khái quát, tổng kết các tài liệu liên
quan đến đề tài nghiên cứu để xác lập cơ sở lý luận cho đề tài.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp Ankét: Sử dụng các mẫu phiếu điều tra để thu thập
thông tin về thực trạng sử dụng các trò chơi dân gian trong kiểm tra đánh giá,
chất lượng dạy học bộ môn Giáo dục thể chất, mức độ yêu thích môn học của
học sinh.
+ Phương pháp thực nghiệm: Thực nghiệm tác động trên 2 lớp 8 với 99
học sinh của một trường THCS trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
+ Phương pháp trò chuyện, phỏng vấn giáo viên và học sinh để thu thập
những thông tin cần thiết cho quá trình nghiên cứu.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu trong dạy học môn Giáo dục thể chất, giáo viên xây dựng được hệ
thống trò chơi dân gian theo một quy trình hợp lý thì sẽ phát huy tính tích cực,
độc lập, sáng tạo trong học tập của học sinh, qua đó góp phần nâng cao chất
lượng dạy học môn học này; giúp các em yêu thích môn học hơn, tăng cường
các hoạt động thể chất nhằm duy trì và nâng cao sức khoẻ, từ đó hỗ trợ cho việc
học văn hoá tốt hơn.
2/20
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN TRONG GIỜ HỌC NỘI KHÓA
BỘ MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT Ở TRƯỜNG THCS
1.1. Cơ sở lý luận.
Trò chơi là hoạt động không thể thiếu trong đời sống con người. Mọi lứa
tuổi đều có nhu cầu vui chơi giải trí. Tuỳ thuộc các độ tuổi, nhu cầu này không
giống nhau cả về nội dung và hình thức. Đặc biệt đối với học sinh THCS, trò
chơi được coi như một món ăn không thể thiếu để thỏa mãn nhu cầu của các em.
Thông qua trò chơi các em thể hiện được khả năng của mình, khám phá hiểu
biết thêm cuộc sống, được lĩnh hội kiến thức trong không gian đầy ắp tiếng cười,
tiếng vỗ tay đồng thời tạo ra được bầu không khí vui vẻ, đoàn kết, thân ái giúp
đỡ nhau trong học tập, rèn luyện. Vì vậy việc tổ chức các trò chơi cho học sinh
có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong giờ GDTC.
PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho
rằng: “Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân
gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả một nền
văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ
nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo
léo mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước.
Trẻ em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng
trống để chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm
quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước - đang ngày càng
bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố mà còn ở cả các vùng nông
thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hóa mạnh mẽ. Vì thế giúp các em hiểu và tìm về
cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Trong chương trình môn Thể dục ở trường THCS, trò chơi chiếm một vị
trí quan trọng, nó phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi góp phần tích cực
vào việc đẩy mạnh sự phát triển toàn diện của cơ thể học sinh. Trò chơi được sử
dụng rộng rãi trong các giờ thể dục, trong hoạt động nội khóa và hoạt động
ngoại khóa. Trò chơi có thể được giáo viên đưa vào phần khởi động, phần cơ
bản, cũng có khi là phần kết thúc. Các nội dung trò chơi hầu như tiết nào cũng
có nhất là ở khối lớp 6, 7 có tiết không chỉ có một trò chơi mà có thể đưa 2 – 3
trò chơi vào tiết dạy.
1.2. Cơ sở thực tiễn.
Trò chơi là nhu cầu tự nhiên của con người có ý nghĩa giáo dục toàn diện,
là phương tiện nhằm thu hút và giáo dục học sinh nhanh nhất trong thời gian
ngắn nhất và đạt hiệu quả cao nhất. Trò chơi góp phần điều hòa và cân bằng
nguồn năng lượng dư thừa trong quá trình trao đổi chất, đảm bảo sự hoạt động
bình thường trong cơ thể học sinh và luôn tạo ra không khí vui vẻ, đoàn kết thân
ái. Ngoài nâng cao sức khỏe, phát triển thể lực, khả năng hoạt bát, phản xạ trong
các tình huống khác nhau trò chơi còn giáo dục phẩm chất, ý chí, sự nỗ lực cố
gắng, trí thông minh dũng cảm quên mình, đức tính khiêm tốn thật thà, khả năng
vận dụng những bài học vào thực tế cuộc sống. Đối với học sinh trò chơi được
3/20
sử dụng tích cực để giảng dạy những động tác, kỹ năng vận động cơ bản: đi,
chạy, nhảy, ném, vượt chướng ngại vật… Nội dung trò chơi ở các lứa tuổi có sự
khác nhau. Ở các lớp bậc THCS trò chơi còn có đặc điểm mang nhiều tác dụng
đến phát triển các tố chất thể lực, khối lượng vận động tăng, thời gian kéo dài
cần huy động nhiều nhóm cơ toàn thân tham gia.
Muốn dạy tốt nội dung trò chơi và đưa trò chơi dân gian vào tiết học tôi
phải nhận thức rõ vai trò trách nhiệm của mình trong việc giáo dục thể chất ở
trường THCS là giáo dục nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh giúp
các em không những phát triển về tri thức mà còn phát triển về thẩm mỹ, đạo
đức và sức khỏe.
Cá nhân tôi đưa ra một số biện pháp như sau:
- Bản thân giáo viên phải chuẩn bị cho mình những kiến thức cơ bản nhất,
liệt kê được các trò chơi chính trong chương trình môn Thể dục THCS đặc biệt
hơn tìm được những trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với nội dung bài
dạy. Những trò chơi được đưa vào chương trình cần phải chọn lọc, có mục đích,
có kế hoạch mà người xây dựng kịch bản và người điều khiển trước hết là giáo
viên, người tham gia chơi là học sinh. Học sinh cũng cần phải được sắm vai là
người điều khiển trò chơi, tham gia đánh giá đảm bảo công bằng tự tin trước tập
thể lớp. Người tổ chức điều khiển trò chơi có vai trò rất quan trọng, phải chủ
động, biết tạo tình huống, biết tận dụng sự ngạc nhiên của người chơi thì trò
chơi sẽ trở nên hấp dẫn.
- Luôn quan tâm theo dõi sát sao quá trình chơi của học sinh.
- Phải biết lựa chọn trò chơi phù hợp với đối tượng, với nội dung bài học.
- Phải đảm bảo mục đích giáo dục đạo đức, tư tưởng, kiến thức, kỹ năng
và rèn luyện thể lực cho học sinh.
- Phải nắm bắt được sở thích, yếu tố tâm lý của học sinh.
- Phải nắm chắc hiểu rõ luật chơi.
- Chuẩn bị các phương tiện cần thiết phục vụ cho trò chơi, nhưng tuyệt
đối phải an toàn.
- Giới thiệu tên trò chơi mục đích, ý nghĩa, yêu cầu trò chơi, hướng dẫn
luật chơi, cách chơi và cách đánh giá phải ngắn gọn cuốn hút bằng giọng nói
điệu bộ gây được hứng thú, tính tò mò.
- Ổn định tổ chức bố trí đội hình phù hợp.
- Biết cách động viên khích lệ và xử lý hợp lý.
- Khi học trò chơi mới nên chọn nhóm học sinh làm mẫu, sắp xếp đội hình
sau đó cho chơi thử, khi các em hiểu rõ mới cho chơi thật. Với những trò thường
xuyên chơi chỉ cần nêu tên và đạt ra yêu cầu mới.
- Không nên quá thô bạo, nghiêm nghị điều hành cuộc chơi. Đánh giá kết
quả chơi phải công bằng chính xác, có thưởng phạt hợp lý.
- Không nên chơi quá nhiều, quá sức dễ làm cho học sinh nhàm chán ảnh
hưởng đến sức khỏe.
- Không nên phức tạp làm khó quá trò chơi mà phải đơn giản dễ hiểu, dễ
chơi.
4/20
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN
TRONG GIỜ HỌC NỘI KHÓA BỘ MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT
Ở TRƯỜNG THCS
2.1. Vài nét về tình hình nhà trường
Trường THCS mà tôi thực hiện nghiên cứu đề tài này, được thành lập từ
năm 1974, trường nằm tại trung tâm của một Quận trên địa bàn TP Hà Nội. Kết
quả học tập của học sinh ngày một tiến bộ, trong những năm gần đây số lượng
học sinh thi vào cấp ba luôn đứng vào tốp đầu của Quận. Công tác bồi dưỡng
học sinh giỏi, học sinh năng khiếu cũng được nhà trường quan tâm đúng mức,
hàng năm nhà trường có nhiều học sinh dự thi học sinh giỏi và đạt nhiều giải cấp
Quận, Thành phố ở các môn học (trong đó có Giáo dục thể chất).
Tuy nhiên bên cạnh những thành tích đã đạt được vẫn còn một số tồn tại
như: nhiều em học sinh còn chưa thực sự yêu thích, học lệch, học yếu một số
môn khoa học; riêng bộ môn Giáo dục thể chất nhiều học sinh còn lười tập
luyện, thể chất yếu, không duy trì được trạng thái vận động lâu.
2.2. Thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong giờ học nội khóa bộ môn
giáo dục thể chất
Đứng trước tình hình trên, là một giáo viên dạy bộ môn GDTC, tôi đã tiến
hành khảo sát thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong giờ học nội khoá của
giáo viên môn Thể dục trong nhà trường và sự yêu thích bộ môn, kết quả học tập
bộ môn Thể dục của các em học sinh lớp 6.
* Mục đích khảo sát: Nhằm đánh giá thực trạng sử dụng trò chơi dân gian
của giáo viên môn Thể dục, từ đó xác lập cơ sở thực tiễn cho việc vận dụng trò
chơi dân gian trong kiểm tra đánh giá môn Thể dục THCS.
* Đối tượng khảo sát: 3 giáo viên giảng dạy bộ môn Thể dục và 95 học
sinh lớp 6A4, 6A6 của trường THCS mà tôi chọn nghiên cứu.
* Nội dung khảo sát:
- Điều tra thực trạng sử dụng trò chơi dân gian môn Thể dục.
- Kết quả học tập giữa học kì I của học sinh lớp 6A4, 6A6.
- Đánh giá mức độ yêu thích của học sinh khi học tập môn Thể dục.
* Kết quả khảo sát:
Bảng 1: Tổ chức trò chơi dân gian trong quá trình dạy học bộ môn Thể dục
TT
1
2
Tần suất sử dụng trò chơi dân gian
Có sử dụng, tần suất ít.
Có sử dụng, tần suất nhiều.
Không sử dụng.
Số ý kiến
Tỷ lệ (%)
2
1
0
75
25
0
3
Qua bảng 1 ta thấy: Các giáo viên đều sử dụng trò chơi dân gian, tuy nhiên
tần suất có khác nhau. 2/3 giáo viên không mấy khi sử dụng vì nhiều lý do như
học sinh ít chủ động, hoặc ngại thay đổi hình thức dạy học đã thành nếp quen.
Điều này khiến cho việc dạy và học bộ môn còn nhiều bất cập, được thể hiện
một phần qua bảng khảo sát thứ 2 và thứ 3 về kết quả học tập và mức độ yêu
thích môn học của học sinh.
5/20
Bảng 2: Kết quả học tập giữa kì I môn Thể dục
của học sinh các lớp 6A4, 6A6
Lớp
6A4
6A6
Tổng
(%)
Sĩ số
48
47
95
100%
Đạt
48
47
95
100%
Chưa đạt
0
0
0
0%
Nhìn chung, kết quả học tập bộ môn Thể dục của 2 lớp là tốt. Qua việc trao
đổi với các em về kiến thức bộ môn, tôi thấy kiến thức, kĩ năng các em nắm
được tương đối sâu, thực hành được, tuy còn nhiều học sinh lúng túng. Nhưng
quan trọng hơn, hứng thú với môn học của các em chưa thật nhiều, nhiều học
sinh chỉ cố gắng ở mức tối thiểu để đạt trình độ môn học.
Bảng 3: Kết quả đánh giá mức độ yêu thích của học sinh
khi học tập bộ môn Thể dục
Lớp
6A4
6A6
Tổng
(%)
Sĩ số
48
47
95
100%
Rất thích học
Không thích học
Không có ý kiến
34
37
71
12
10
22
2
0
2
74,7%
23,2%
2,1%
Qua bảng 3 cho thấy tỉ lệ học sinh không thích học bộ môn Thể dục
(23,2%) ít hơn tỉ lệ học sinh yêu thích (74,7%) môn này khi học tập, số còn lại
(2,1%) là không có ý kiến. Tuy nhiên, số học sinh không yêu thích còn lớn (gần
1/4). Để tìm nguyên nhân cho kết quả đó, tôi tiến hành phỏng vấn các em học
sinh và đại đa số các em cho biết lí do không thích học môn này là thời gian rèn
luyện ở nhà còn quá ít, thậm chí một số em không bao giờ có thói quen tập
luyện; số khác do tư chất yếu nên ngại tập luyện; một số do thời gian học tập
văn hoá chiếm quá lớn nên cũng ít rèn luyện. Đặc biệt, có một số học sinh do
thấy môn học chỉ toàn vận động đơn thuận, ít có hoạt động gắn kết tập thể, ít
tiếng cười nên không hứng thú với môn học.
2.3. Đánh giá chung về thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong
giảng dạy Thể dục.
Nhìn chung các thầy cô giảng dạy bộ môn Thể dục trường THCS mà tôi
chọn để nghiên cứu đề tài này, đã tích cực đổi mới phương pháp dạy học và
kiểm tra đánh giá và đã đạt được những thành tích đáng kể. Tuy nhiên bên cạnh
những thành tích đó vẫn còn một số tồn tại như học sinh chưa chủ động, tích cực
tham gia; giáo viên ngại thay đổi, còn tư tưởng “đi theo lối mòn”… Đứng trước
những vấn đề đó, là một giáo viên giảng dạy bộ môn Thể dục THCS, tôi mạnh
dạn nghiên cứu các loại trò chơi dân gian sử dụng trong giờ nội khoá bộ môn
Thể dục để từ vận dụng loại bài tập này vào quá trình dạy học, kiểm tra đánh giá
học sinh khi học tập bộ môn Thể dục, nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ
môn này và khơi dậy niềm đam mê, yêu thích môn học cho các em học sinh.
6/20
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH XÂY DỰNG CÁC TRÒ CHƠI DÂN
GIAN TRONG GIỜ HỌC NỘI KHÓA BỘ MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT
Ở TRƯỜNG THCS
3.1. Nội dung kiến thức
Muốn thực hiện dạy tốt được nội dung trò chơi trước hết cần phải hiểu rõ
trò chơi là gì? Phân loại trò chơi từ đó lựa chọn trò chơi sao cho phù hợp với đối
tượng nội dung bài dạy, địa điểm, sân bãi, dụng cụ, hoàn cảnh chơi.
3.1.1. Trò chơi là gì?
- Trò chơi là một hoạt động tự do, tự nguyện không hề bị gò ép bắt buộc
vì thế tạo nên sự hấp dẫn lôi cuốn thu hút học sinh bởi lẽ các em hoàn toàn chủ
động trong suy nghĩ, sự lựa chọn và hành động. Từ đó các em có thể phát huy
cao nhất khả năng sáng tạo của mình để giành thế có lợi, phần thắng về phía
mình mà không phụ thuộc và bị người khác chi phối. Trong không khí náo nức,
phấn khởi được tự do tham gia, sự cổ vũ của tập thể giúp các em phát huy cao
nhất năng lực, sở trường của mình.
- Trò chơi được giới hạn bởi không gian và thời gian: Mục đích và nội
dung của mỗi trò chơi phụ thuộc vào người tổ chức trò chơi vì thế phải có không
gian đáp ứng cho từng trò chơi. Mặt khác, dù bất kỳ quy mô chơi như thế nào thì
trò chơi có một thời gian nhất định: thời gian chuẩn bị, thời gian nghe, nhìn, thời
gian chơi thử và chơi thật. Do vậy người tổ chức chơi hướng dẫn chơi phải tính
toán và hình dung được: Chơi trò chơi này ở đâu, thời gian là bao nhiêu cho hợp
lý và hiệu quả nhất, để vừa đáp ứng được mục đích, yêu cầu đề ra, vừa đảm bảo
được kế hoạch chung của hoạt động.
- Trò chơi là một hoạt động sáng tạo: Đây chính là đặc trưng quan trọng
tạo nên sự hấp dẫn, thu hút người tham gia trò chơi cho đến kết quả cuối cùng
luôn là một ẩn số và đầy những yếu tố bất ngờ mà không ai biết được. Đó cũng
chính là thời gian dành cho sự sáng tạo của người tham gia trò chơi.
- Trò chơi là một hoạt động có quy tắc: Trò chơi nào cũng vậy, dù đơn
giản hay phức tạp, thì những người tham gia chơi đều phải tuân thủ những quy
tắc nhất định. Điều đó làm hấp dẫn thêm trò chơi vì người chơi đều bình đẳng
với nhau và cùng tuân theo những quy định mới mà không bị ràng buộc, chi
phối bởi bất kỳ điều kiện khách quan, chủ quan nào.
- Trò chơi là một hành động giả định: Dù rằng trò chơi đó có nguồn gốc
từ đâu nhưng bao giờ trò chơi cũng tạo ra cuộc sống khác hẳn với cuộc sống
bình thường đang diễn ra, do đó trò chơi luôn tạo nên cho người chơi một nhận
thức, một cảm giác với thực tại.
3.1.2. Phân loại trò chơi
Do tính phong phú, đa dạng của trò chơi, việc phân loại trở nên khó khăn.
Có nhiều cách phân loại khác nhau, năm 1969 nhà nghiên cứu Roger Gaillois
tìm ra một cách phân loại mà cho đến nay được nhiều người đồng tình đó là:
- Trò chơi thi đấu: Loại này bao gồm những trò chơi diễn ra giữa 2 người
hay 2 phe, giữa nhiều người hay nhiều phe mà kết quả bao giờ cũng có người
thắng, kẻ thua. Loại trò chơi này thường thu hút được rất nhiều người tham gia.
7/20
Bởi lẽ, quyền lợi của người chơi và người cổ vũ gắn chặt với nhau. Ví dụ: kéo
co, đánh cờ, đấu bóng.....
- Trò chơi mô phỏng: Loại trò chơi này nhằm tái hiện những hoạt động
lao động sản xuất, sinh hoạt hàng ngày của con người hay sự vận hành của vũ
trụ. Trò chơi mô phỏng những hoạt động sống của con người giúp cho học sinh
chuẩn bị gia nhập thế giới người lớn. Ví dụ: kéo co; nhảy dây....
- Trò chơi cầu may: Loại này bao gồm những trò chơi chỉ để nhằm thoả
mãn nhu cầu của cá nhân nhưng thu hút nhiều người tham gia. Ví dụ: Xổ số; cá
ngựa…
- Trò chơi tạo cảm giác: Loại trò chơi này nhằm đáp ứng và thỏa mãn
những nhu cầu đặc biệt của con người để thoát khỏi thực tại bằng sự xuất thần
tạo nên một cảm giác mới lạ choáng ngợp. Ví dụ: nhào lộn; nhảy dù; đánh đu…
* Cũng có thể phân loại trò chơi theo nhóm:
- Nhóm trò chơi trí tuệ. Ví dụ: trò chơi tìm người chỉ huy; đoàn kết; rán
mỡ; trốn tìm (trò chơi dân gian)…
- Nhóm trò chơi thẩm mỹ. Ví dụ: thả đỉa ba ba; rồng rắn lên mây (trò chơi
dân gian)…
- Nhóm trò chơi thể lực. Ví dụ: Chạy tiếp sức; Nhảy ô tiếp sức; Kéo co;
Nhảy dây…
* Đối với học sinh trường THCS giáo viên nên chia thành hai nhóm trò
chơi:
- Nhóm trò chơi hồi tĩnh: thường được sử dụng vào phần kết thúc. Ví dụ:
tìm người chỉ huy; súng, hổ và người đi săn…
- Nhóm trò chơi vận động: thường được sử dụng vào phần khởi động,
phần cơ bản. Ví dụ: Bắt vịt; Nhảy bao bố; Thả đỉa bà ba; Chạy tiếp sức
chuyển vật; ….
3.1.3. Cách chọn trò chơi
Trò chơi có nhiều loại cần nghiên cứu sắp xếp và sử dụng trò chơi phù
hợp với đối tượng, thời gian, địa điểm hoàn cảnh chơi.
a) Những căn cứ lựa chọn trò chơi:
- Căn cứ vào mục đích, yêu cầu nhiệm vụ giáo dục: Để phát triển thể lực
thì chọn trò chơi nhằm phát triển những tố chất như nhanh nhẹn, bền bỉ hay sức
mạnh… Trò chơi còn có tác dụng hoạt động bổ trợ hoặc rèn luyện kỹ năng về
động tác chạy, nhảy, ném, chống đỡ... Chọn trò chơi cần chú ý đến yêu cầu giáo
dục đạo đức, tư tưởng, kiến thức, kỹ năng và rèn luyện thể lực cho học sinh.
- Căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của học sinh: Ở lứa tuổi bậc THCS, cơ
thể học sinh chưa phát triển hoàn chỉnh, thể lực các em còn yếu, nên không thể
chọn các trò chơi đòi hỏi phải dựng nhiều sức mạnh hoặc hoạt động trong một
thời gian dài như ở bậc THPT. Các em còn hiếu động nên cần chọn những trò
chơi vui, hấp dẫn. Khả năng nhận thức và tư duy của học sinh còn có hạn nên
không thể áp dụng những trò chơi có quy tắc quá phức tạp. Cần căn cứ vào lứa
tuổi mà đề ra quy tắc, yêu cầu khối lượng vận động, thời gian chơi cho phù hợp
với từng đối tượng học sinh.
8/20
- Căn cứ vào địa điểm, sân bãi, dụng cụ: Chọn trò chơi tùy thuộc vào địa
điểm, dụng cụ, sân bãi. Địa điểm chơi phụ thuộc vào số người tham gia. Cấu
trúc nội dụng, hình thức tổ chức trò chơi có liên quan trực tiếp đến điều kiện,
dụng cụ, sân bãi.
- Căn cứ vào thời gian và hoàn cảnh: Tổ chức trò chơi có liên quan đến
quỹ thời gian thực hiện. Thời gian chơi quyết định tới chọn trò chơi. Mặt khác,
trò chơi chịu ảnh hưởng trực tiếp vào điệu kiện, hoàn cảnh (nắng, mưa…) cụ thể
để lựa chọn các hình thức tổ chức và loại trò chơi cần thiết.
Việc lựa chọn trò chơi rất quan trọng, có tính chất quyết định đến tác
dụng giáo dục và kết quả của trò chơi, đòi hỏi tổ chức cần hợp lý về nội dung,
điều kiện cho phù hợp.
b) Lựa chọn trò chơi:
Để tiến hành tổ chức - hướng dẫn một trò chơi cho học sinh công việc rất
quan trọng mang tính quyết định là phải biết chọn trò chơi. Để chọn trò chơi
đúng mong muốn, phải nắm vững những yêu cầu sau đây:
- Xác định được mục đính, yêu cầu của trò chơi định lựa chọn.
- Đối tượng chơi ở lứa tuổi nào? Nam hay nữ?
- Số lượng các em tham gia và tình trạng sức khỏe của các em?
- Người tổ chức và hướng dẫn phải hiểu thấu đáo từ luật chơi đến diễn
biến, kết quả, thời gian vật chất của trò chơi.
- Trò chơi đáp ứng nhu cầu nguyện vọng của các em nhưng nhất thiết phải
đảm bảo sự an toàn tuyệt đối về tính mạng, về tài sản của cá nhân và tập thể.
c) Chuẩn bị địa điểm và phương tiện:
Sau khi đã chọn được trò chơi theo yêu cầu đề ra, người tổ chức và hướng
dẫn phải nghiên cứu thật kỹ cách chơi (luật, cách thức chơi) và phương pháp tổ
chức trò chơi. Đồng thời phải hình dung và sớm có phương án lựa chọn địa
điểm, phương tiện để chơi, cụ thể là:
- Địa điểm vừa đủ cho số người chơi và đáp ứng được nội dung của trò
chơi.
- Địa điểm phải thoáng, mát, sạch sẽ không có các chướng ngại vật, đá
sỏi...không gây nguy hiểm và làm mất vệ sinh cho người chơi.
- Phương tiện được xếp đặt đúng vị trí, các dấu quy ước phải làm cho rõ
để mọi người đều dễ dàng sử dụng.
Nếu chuẩn bị tốt địa điểm và phương tiện chơi thì kết quả tổ chức trò chơi
sẽ cao và an toàn cho người chơi.
9/20
3.2 . Hướng dẫn trò chơi cho học sinh
3.2.1. Ổn định tổ chức, bố trí đội hình.
Để bắt đầu một trò chơi phải tập hợp tất cả các em tham gia trò chơi.
Trong nhà hay ngoài sân cũng cần có sự sắp xếp có trật tự. Tuỳ theo tính chất
của trò chơi mà người tổ chức bố trí các đội hình khác nhau như: đội hình hàng
dọc, hàng ngang, chữ V, hình vuông, hình chữ nhật hay một hoặc nhiều vòng
tròn ... Có thể quy định số người chơi hoặc bố trí chơi theo lớp, tổ, nhóm v.v...
Bố trí đội hình chơi phải phù hợp với vị trí trung tâm của người hướng
dẫn sao cho tất cả các em tham gia cuộc chơi có thể nghe thấy, quan sát thấy
người hướng dẫn nói gì, làm gì và thực hiện các động tác mà không bị người
khác cản trở.
3.2.2. Giới thiệu và giải thích trò chơi.
Giới thiệu và giải thích trò chơi có thể tiến hành bằng nhiều các khác nhau
phụ thuộc vào thực tiễn sự hiểu biết của các em bằng năng lực của người hướng
dẫn. Nếu các em chưa biết trò chơi đó thì cần giới thiệu, giải thích, làm mẫu tỉ
mỉ, cụ thể sao cho tất cả các em đều nắm được cách chơi và ngược lại nếu trò
chơi đó các em đã biết thì giới thiệu và giải thích ngắn gọn hơn.
Giới thiệu và giải thích trò chơi là một nghệ thuật để có thể thu hút và dẫn
dắt các em phấn khởi, tập trung, chú ý. Vì vậy người hướng dẫn phải biết lựa
chọn cách vào đề vừa vui vẻ vừa hài hước , ngắn gọn, rõ ràng để các em tiếp thu
nhanh và có thể thực hiện được ngay. Đồng thời phải nói rõ mục đích, yêu cầu
của trò chơi, cách chơi và luật chơi mà mọi người phải nghiêm túc, tự giác thực
hiện. Ngoài ra cần nói và thống nhất với các em cách đánh giá thắng, thua và
một số vấn đề khác do đặc thù của trò chơi quy định.
3.2.3. Điều khiển trò chơi và đánh giá kết quả.
Người điều khiển trò chơi phải đảm đương vai trò của trọng tài do đó phải
theo dõi chặt chẽ tiến trình từ lúc bắt đầu đến kết quả cuối cùng; nắm chắc mọi
chi tiết của cuộc chơi; phải khách quan, công bằng trong điều khiển và đánh giá,
nhận xét.
- Tổ chức cho các em chơi thử một vài lần
- Nhắc nhở, động viên chuẩn bị chơi thật (trước khi chơi thật cần nhắc lại
một số yêu cầu và có thể rút kinh nghiệm ngay một số vấn đề có thể xảy ra tiếp
theo)
- Lệnh cho bắt đầu cuộc chơi.
- Theo dõi để nắm vững hoạt động của từng cá nhân và tập thể.
- Động viên bằng lời, tiếng vỗ tay, kèn, trống, hò reo,... để tăng hoặc giảm
nhịp điệu, cường độ của cuộc chơi.
Trong quá trình diễn ra trò chơi cần uốn nắn, nhắc nhở và kịp thời tăng
giảm thời gian, phạm vi hoạt động, thay đổi số người cũng như các truờng hợp
phạm quy, “ăn gian” khi thực hiện trò chơi
- Đánh giá kết quả, nhận xét, xếp loại người thắng cuộc, thua cuộc là
“phần kết quả” của trò chơi. Vì vậy phải rất bình tĩnh, đánh giá đúng thực chất
cuộc chơi, bao gồm:
+ Ưu điểm, khuyết điểm của cá nhân và tập thể .
10/20
Tải về để xem bản đầy đủ
20 trang
25/12/2024
250
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Phương pháp tổ chức trò chơi dân gian trong giờ học nội khóa bộ môn giáo dục thể chất ở trường THCS", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_phuong_phap_to_chuc_tro_choi_dan_gian_trong_gio_hoc_noi.pdf
