SKKN Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
TBDH là một trong những phương tiện dạy học, một nhân tố đầu vào có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học. Đổi mới PPDH luôn gắn liền với việc tăng cường các phương tiện dạy học cả về số lượng và chất lượng. TBDH là một trong những thành tố không thể thiếu để hỗ trợ GV thực hiện đổi mới PPDH nhằm nâng cao hiệu quả quá trình dạy học với tất cả cac môn học, đặc biệt là các môn khoa học thực nghiệm.
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
MÃ SKKN
(Dùng cho HĐ chấm của Sở)
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
VAI TRÒ CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ TRONG VIỆC THÚC ĐẨY PHONG
TRÀO TỰ LÀM THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
Lĩnh vực: Quản lý
NĂM HỌC 2014 - 2015
1/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số
29-NQ/TW) tiếp tục khẳng định Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự
nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát
triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội. Trong đó, xác định rõ “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi
mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục
tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi
mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của
các cơ sở giáo dục - đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và
bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học”. Phát triển giáo dục
và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh
quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực
và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục
nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.
Để thực hiện được Nghị quyết TW 8, một trong những nội dung cần tiếp tục thực
hiện là Nghị quyết 40/2000/QH 10 (Quốc hội khoá X) về đổi mới giáo dục là: “Đổi
mới nội dung chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy và học phải được
thực hiện đồng bộ với việc nâng cấp và đổi mới trang thiết bị dạy học (TBDH).
TBDH là một trong những phương tiện dạy học, một nhân tố đầu vào có ảnh
hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học. Đổi mới PPDH luôn gắn liền với việc
tăng cường các phương tiện dạy học cả về số lượng và chất lượng. TBDH là một
trong những thành tố không thể thiếu để hỗ trợ GV thực hiện đổi mới PPDH nhằm
nâng cao hiệu quả quá trình dạy học với tất cả cac môn học, đặc biệt là các môn
khoa học thực nghiệm.
Thiết bị dạy học nói chung và thiết bị dạy học tự làm (TBDHTL) nói riêng
tác động tích cực đến quá trình dạy học. Thiết bị dạy học tự làm được giáo viên
(GV) và học sinh (HS) tìm tòi thu thập, tự thiết kế do vậy mà còn kích thích sự tìm
tòi, từ đó hiểu sâu hơn về kiến thức cho GV và HS.
Với bộ môn khoa học tự nhiên, môn khoa học gắn với thực nghiệm, từ thực
nghiệm học sinh trải nghiệm và tìm tòi hệ thống hình thành kiến thức của mình.
Bởi thế ngoài các thiết bị đã được trang bị việc tự làm thiết bị dạy học của GV và
HS cũng chính là một cách thức học tập.
Nhà nước đã đầu tư ngân sách trang bị một số lượng lớn TBDH theo Danh
mục TBDH tối thiểu cho tất cả các môn học ở trường phổ thông. TBDH được
nghiên cứu, sản xuất và cung ứng trong những năm vừa qua đã đáp ứng được cơ
2/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
bản yêu cầu của việc tổ chức hoạt động dạy – học các môn khoa học tự nhiên ở
trường phổ thông. Tuy nhiên qua nhiều năm sử dụng, thực tế một phần TBDH đã bị
hao mòn hư hỏng, một số TBDH chưa thực sự phù hợp. Mặt khác TBDH được
trang bị là tối thiểu nên vẫn chưa đáp ứng hết nhu cầu của giáo viên và học sinh.
Trong thời gian qua nhiều giáo viên và học sinh đã tự làm thiết bị dạy học. TBDH
tự làm góp phần khắc phục kịp thời những thiết bị còn thiếu, bổ sung các thiết bị
chưa có điều kiện mua sắm, thay thế các thiết bị hư hỏng mất mát, lại phù hợp với
tình hình, đặc điểm của đơn vị. TBDH tự làm tiết kiệm được ngân sách nhà nước,
góp phần khắc phục tình trạng dạy chay, thực hiện chủ trương đổi mới phương
pháp dạy học mà toàn ngành đang triển khai thực hiện.
Hiện tác giả đang công tác ở một trường THCS có quy mô nhỏ nằm trong
một trong bốn quận nội thành cũ, một thực tế chung là hạn chế về số lượng cũng
như chất lượng TBDH được trang bị và thêm khó khăn riêng là một trường ít giáo
viên nên hạn chế về sức mạnh tập thể trong sinh hoạt chuyên môn, ít học sinh nên
nguồn ngân sách cấp eo hẹp. Từ đó có nhiều khó khăn về sửa chữa, mua sắm bổ
sung TBDH – mà đó lại là một trong những yếu tố quan trọng làm nên thành công
của các giờ dạy, đáp ứng yêu cầu của đổi mới căn bản toàn diện giáo dục ở trường
phổ thông.
Nhận thức rõ về điều đó trong nhiều năm qua tập thể cán bộ quản lý, giáo
viên, nhân viên của nhà trường đã quan tâm thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy
học và đã có những thành công đáng kể. Nhiều thiết bị, đồ dùng được mô phỏng
trong các tài liệu chính thống phục vụ giảng dạy và học tập của học sinh như sách
giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy đã được giáo viên của nhà trường tự làm và
mang lại hiệu quả cao trong giảng dạy nhằm khắc phục sự thiếu thốn về thiết bị dạy
học của cả nguyên nhân TBDH chưa đáp ứng hết nhu cầu của giáo viên, TBDH
chưa phù hợp, TBDH hao mòn hư hỏng và việc trang bị thêm, trang bị lại còn khó
khăn.
Đặc biệt việc để thực hiện chỉ đạo về đổi mới căn bản toàn diện về giáo dục
sau 2015 sắp tới mục tiêu phát triển năng lực cho người học, đòi hỏi tính sáng tạo ở
học sinh điều đó những thiết bị dạy học phải được xây dựng hệ thống phong phú
hơn, nhiều loại hình, nhiều dạng với các góc cạnh khai thác cũng như thiết kế, với
những việc đã làm của bản thân trên cương vị người quản lý ở một trường THCS
đối với công tác lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo đẩy mạnh phong trào tự làm Đồ
dùng dạy học tôi xin chia sẻ kinh nghiệm với đề tài ”Vai trò của người quản lý
trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS”
2. Mục đích nghiên cứu
Tìm ra biện pháp thúc đẩy việc tự làm TBDH đảm bảo hiệu quả và được đông
đảo cán bộ giáo viên hưởng ứng thực hiện một cách bài bản, thực chất.
3/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
Có hướng đi cho hoạt động tự làm TBDH ở đơn vị công tác của tác giả và có thể
chia sẻ với đồng nghiệp.
3. Đối tượng nghiên cứu
TBDH, TBDH tự làm phục vụ cho việc dạy và học các môn ở trường THCS
4. Đối tượng thực hiện, khảo sát
Cán bộ (cán bộ quản lý trường THCS, nhân viên thiết bị) và giáo viên của
trường THCS nơi tác giả công tác.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lý luận: thu thập tư liệu, phân tích, tổng hợp thông tin.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: khảo sát thực tế về thực trạng và nhu cầu
sử dụng TBDH của chương trình.
- Phương pháp chuyên gia: thẩm định chất lượng TBDH tự làm và xin ý kiến
về định hướng phát triển việc tự làm TBDH trong giai đoạn tiếp theo.
6. Thời gian thực hiện
Đề tài trên đã được thực hiện tại trường nơi tác giả công tác, đối tượng thực hiện
là giáo viên của tổ Tự nhiên 1 (Toán Lý Công nghệ) và tổ Tự nhiên 2 (Hóa Sinh
Địa) trong ba năm học liền nhau 2011-2012; 2012-2013; 2013-2014.
4/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
PHẦN THỨ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Một số vấn đề lý luận về TBDH và TBDH tự làm
1.1. Thiết bị dạy học
Tác giả Vũ Trọng Rỹ quan niệm: Thiết bị dạy học hay phương tiện dạy học,
đồ dùng dạy học là thuật ngữ chỉ một đối tượng vật chất hoặc một tập hợp đối
tượng vật chất mà người giáo viên sử dụng với tư cách là phương tiện điều khiển
hoạt động nhận thức của học sinh, còn đối với học sinh thì đó là nguồn tri thức, là
phương tiện giúp học sinh lĩnh hội các khái niệm, định luật, thuyết khoa học, hình
thành ở họ các kỹ năng, kỹ xảo đảm bảo việc thực hiện mục tiêu dạy họ.
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành danh mục TBDH tối thiểu cho các môn
học ở trường phổ thông, trong danh mục có các loại hình tranh ảnh, mô hình, dụng
cụ, băng đĩa hình, phần mềm dạy học…
1.2. Thiết bị dạy học tự làm
Thiết bị dạy học tự làm(TBDHTL) gồm tranh ảnh, bản đồ, mẫu vật, mô hình,
dụng cụ thí nghiệm, phần mềm, học liệu… do giáo viên và học sinh sưu tầm tìm
kiếm, chế tạo mới hoặc cải tiến từ một TBDH đã có trong quá trình dạy học. Tự
làm TBDH là một hoạt động có tính nghiệp vụ, phục vụ kịp thời yêu cầu dạy và
học của nhà trường, đảm bảo trong một thời gian ngắn, giáo viên có thể tự làm
những TBDH mới phù hợp với yêu cầu bài dạy, cũng có thể sáng tạo ra những chi
tiết TBDH mới hoặc cải tiến một vài bộ phận của TBDH mà không phải chờ sự
cung ứng từ sản xuất công nghiệp. Bằng cách đó mà TBDH tự làm góp phần tăng
cường cơ sở vật chất – thiết bị cho nhà trường trong khi nguồn cung cấp chính quy
theo ngân sách nhà nước chưa thoả mãn nhu cầu dạy và học. Đẩy mạnh hoạt động
tự làm TBDH ở mỗi nhà trường không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn góp phần đổi
mới phương pháp dạy học (PPDH).
1.3. Vai trò của TBDH và thiết bị dạy học tự làm
Trong những năm qua, cùng với đổi mới Chương trình giáo dục phổ
thông, thiết bị dạy học đã đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc đổi
mới phương pháp dạy học. Từ năm 2005 đến 2009, tất cả các trường phổ thông
đã được trang bị đầy đủ các TBDH đảm bảo nhu cầu tối thiểu theo danh mục
TBDH đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Tuy nhiên việc mua sắm bổ
sung, thay thế hàng năm các TBDH này hiện gặp một số khó khăn về nguồn
cung cấp các thiết bị, các chi tiết lẻ, nguồn kinh phí mua sắm bổ sung và sửa
chữa, phương pháp sửa chữa khắc phục các thiết bị hư hỏng trong quá trình sử
dụng... Trong điều kiện đó thì giải pháp tự làm, tự sửa chữa, tự cải tiến TBDH
đã góp phần khắc phục kịp thời những thiết bị còn thiếu, bổ sung các thiết bị
5/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
chưa có điều kiện mua sắm, thay thế hoặc cải tiến các thiết bị hư hỏng, mất mát
và phù hợp với tình hình, đặc điểm của các địa phương, cơ sở giáo dục.
Thiết bị dạy học tự làm (TBDHTL) là loại TBDH do giáo viên và HS sưu
tầm tìm kiếm, chế tạo mới hoặc cải tiến từ một TBDH đã có.
TBDHTL có nguyên lý cấu tạo và cách sử dụng phù hợp với ý tưởng
thực hiện bài dạy của giáo viên làm ra, do đó khi được sử dụng thường cho
hiệu quả cao và thiết thực. Trong thực tế, một số giáo viên đã sáng tạo cả các
phần mềm mô phỏng các thí nghiệm hoá học, các băng đĩa thí nghiệm rất có ý
nghĩa và đạt hiệu quả sử dụng cao trong việc dạy bộ môn Hóa học ở trường phổ
thông.
Trong nhiều trường hợp, TBDHTL thường được chế tạo bằng những
nguyên vật liệu được tận dụng ở gia đình, không tốn nhiều tiền mua do vậy mà
được gọi là TBDH giá thành hạ. Tuy nhiên có một số ít trường hợp TBDHTL
lại có giá thành khá cao vì nó được chế tạo đơn chiếc theo một mẫu mới hoặc
được chế tạo bởi nguyên liệu đắt tiền cùng với sự đầu tư nhiều công sức vào
đó. Ở đây, tác giả và tập thể giáo viên nhân viên của nhà trường quan tâm tới
tính “vừa sức” trong việc chế tạo và sử dụng.
Nhiều năm qua đã phát triển phong trào tự làm TBDH, tạo thành một
hoạt động sư phạm trong các trường học. Phong trào tự làm TBDH đã khơi dậy
sự sáng tạo, lòng yêu nghề của đội ngũ giáo viên. Thông qua phong trào, một
số lượng lớn các TBDHTL đã được ứng dụng trong quá trình dạy và học.
Kết quả của phong trào này đã tạo ra được số lượng lớn các TBDH do
đội ngũ giáo viên và học sinh tự làm góp phần vào quá trình đổi mới phương
pháp, nâng cao chất lượng dạy học đồng thời mang lại niềm say mê, sáng tạo,
lòng yêu nghề cho các thầy cô giáo, góp phần vào việc xây dựng môi trường sư
phạm thân thiện, tích cực, sáng tạo.
1.4. Căn cứ để nghiên cứu TBDH và thiết bị dạy học tự làm
1.4.1. Chương trình giáo dục và chuẩn kiến thức kĩ năng, thái độ: trong đó
thể hiện các yếu tố liên quan đến phân tích nhu cầu học liệu như các loại và cấp độ
mục tiêu dạy học, nội dung dạy học, phương pháp đánh giá kết quả học tập, tính
liên thông của các chương trình dạy học môn học.
Hình thức PPDH bộ môn, trong đó đề cập đến cách thức tổ chức các hoạt
động dạy học phù hợp với mục tiêu, nội dung dạy học, các hình thức tổ chức các
hoạt động dạy học phù hợp với mục tiêu, nội dung dạy học; Các hình thức tổ chức
hoạt động chủ yếu như cả lớp, nhóm nhỏ, nghiên cứu cá nhân, tham quan thực
hành, thí nghiệm….
1.4.2. Các đặc điểm sư phạm và đặc điểm kĩ thuật của các loại học TBDHTL
cụ thể. Mỗi loại TBDHTL thể có một hoặc một vài chức năng nổi trội, các ưu điểm
6/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
và hạn chế, khả năng ứng dụng của các loại TBDHTL trong các tình huống sư
phạm khác nhau.
1.4.3.Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh phổ thông. Các năng lực tri giác, trí
nhớ, tư duy phát triển ngày càng cao theo lứa tuổi học sinh. Những đặc điểm này
chi phối quá trình lựa chọn thể loại TBDHTL.
1.4.4.Các điều kiện kinh tế, văn hoá xã hội của giáo viên và học sinh của nhà
trường. Khả năng đầu tư nguồn vốn cho phát triển TBDHTL có ảnh hưởng rất lớn
đến sự lựa chọn TBDHTL.
2. Thực trạng TBDH và việc tự làm TBDH ở nhà trường
2.1. Đối với thiết bị dạy học nói chung
Việc đổi mới sách giáo khoa đang hiện hành được thực hiện theo hình thức
cuốn chiếu, do chưa có một chương trình chuẩn từ ban đầu cũng như một bộ sách
giáo khoa hoàn chỉnh nên việc nghiên cứu hoàn thiện danh mục TBDH và mẫu gặp
nhiều khó khăn. Danh mục và mẫu chỉ được hoàn thiện sau khi sách giáo khoa
hoàn thiện. Như vậy Bộ Giáo dục & Đào tạo không ban hành được một bản danh
mục và bộ mẫu theo cấp học mà theo lớp học. Mặt khác do điều kiện kinh phí hạn
chế nên chưa ban hành được danh mục đầy đủ và mở mà chỉ ban hành “Danh mục
TBDH tối thiểu”. Ở cấp THCS có 04 bản danh mục cho 4 lớp (lớp 6; 7; 8; 9)
Mặt khác do cấu trúc chương trình, ở một cấp học các phân môn có thể lặp
lại theo mô hình xoáy trôn ốc. Nhận thấy được những hạn chế trên năm 2009 Bộ
GD&ĐT đã cho rà soát danh mục và mẫu, ban hành Danh mục TBDH theo cấp
học. Năm 2009 ban hành Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS theo thông tư Số
19/2009/TT-BGDĐT và năm 2010 ban hành Danh mục TBDH tối thiểu cấp THCS
theo thông tư Số 01/2010/TT-BGDĐT.
Danh mục TBDH đã đáp ứng cơ bản yêu cầu của việc dạy – học ở trường
THCS góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. Qua một thời gian thực hiện dạy và
học cho thấy mẫu thiết bị dạy học đi kèm danh mục được sản xuất đại trà và đưa
vào giảng dạy còn nhiều bất cập. Một số mẫu quá đơn giản có thể tự làm, một số
mẫu không còn phù hợp với dạy và học. Đồng thời, cũng có một số mẫu nếu cải
tiến hoặc thiết kế mới bằng một loại hình khác thì cho hiệu quả dạy và học cao hơn.
Trong quá trình triển khai trang bị và sử dụng vẫn còn bộc lộ một số hạn chế:
- Thiết bị được xây dựng theo lớp do vậy tính lắp lẫn còn hạn chế
- Còn có cùng loại thiết bị nhưng các đơn vị khác nhau sản xuất khác nhau: về
hình thức, màu sắc, kích thước. Vì vậy nhà trường muốn bổ sung thay thế rất khó
khi thiết bị đó không sản xuất nữa hoặc nhà cung cấp đã giải thể.
- Chất lượng một số thiết bị cung cấp còn hạn chế, một số kém chất lượng:
nhiệt kế, đồng hồ đo điện, dụng cụ từ phổ - đường sức,...
- Một số thiết bị còn khó sử dụng: máy Atuts, dụng cụ thí nghiệm trộn mầu
ánh sáng, bình nhiệt lượng kế,..
7/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
- Thiết bị bị phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa, chưa mang tính mở.
Cá biệt đối với những trường nhỏ, kinh phí hạn chế thì không cấp phát hay
yêu cầu mua đồng loạt mà nhà trường tự chủ động chiểu theo “danh mục tối thiểu”
để tự trang bị từ nguồn ngân sách được “khoán”, tự lựa chọn nhiều nhà cung cấp
khác nhau lại là một khó khăn khác, dẫn đến bộ Thiết bị dạy học của nhà trường
không đầy đủ.
2.2. Đối với thiết bị dạy học tự làm
Đặc thù là một trường THCS có quy mô nhỏ, có nhiều môn như Lý, Hóa,
Sinh, Công nghệ chỉ có một giáo viên mỗi môn nên việc sinh hoạt trao đổi chuyên
môn giảng dạy gặp nhiều khó khăn. Trong đó có việc bàn bạc xây dựng mẫu mã
cũng như chế tạo các TBDHTL vì ý kiến của mỗi cá nhân chưa đủ thôi thúc quyết
tâm sáng tạo để làm ra sản phẩm.
Trong thời gian trước, TBDHTL chưa được giáo viên của nhà trường quan
tâm – thường là có tham gia một cách khiên cưỡng, mang tính đối phó đối với kế
hoạch chung nên sản phẩm dừng lại hết sức hạn chế: sản phẩm giản đơn, tính hiệu
quả không cao. tập trung chủ yếu là tranh ảnh, mô hình lắp ghép đơn giản hoặc sử
dụng hình vẽ để mô phỏng lại các thiết bị, sơ đồ sẵn có từ TBDH có trong danh
mục sẵn có của nhà trường.
Qua quan tâm, sâu sát tìm hiểu thực tế và lắng nghe tâm tư của cán bộ, giáo
viên, nhân viên về TBDHTL còn hạn chế và giáo viên chưa thực sự đầu tư tác giả
nhận thấy do một số nguyên nhân sau đây:
- Ban giám hiệu chưa quan tâm thực sự để có hướng chỉ đạo, thúc đẩy phong
trào làm TBDH của giáo viên.
- Kinh phí chi cho chuyên môn nghiệp vụ chưa dành phần thích đáng cho việc
giáo viên tự làm TBDH.
- Giáo viên chưa nắm được nguyên tắc, quy trình thiết kế các thiết bị dạy học
tự làm.
- Còn có giáo viên chưa mạnh dạn, mang nặng tâm lý e ngại trước những ý
tưởng sáng tạo của bản thân.
- TBDHTL chưa có hình thức giới thiệu, phổ biến để nhiều người cùng sử
dụng, mở rộng tính năng để sử dụng được cho nhiều bài.
Từ kết quả tìm hiểu đó, tác giả cùng tập thể ban giám hiệu và giáo viên cốt
cán bàn bạc, xây dựng kế hoạch đẩy mạnh phong trào tự làm TBDH trong nhà
trường thực sự hiệu quả, cả về bề rộng và chiều sâu.
3. Các biện pháp thực hiện để đẩy mạnh phong trào tự làm Thiết bị dạy
học ở trường THCS
3.1. Xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện đẩy mạnh phong trào tự làm
Thiết bị dạy học:
- Xây dựng kế hoạch chỉ đạo đối với hoạt động tự làm TBDH bám sát thực tế
nhà trường xuất phát từ nhận thức về tính cấp thiết, quan trọng của hoạt động và
8/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
tâm huyết thực sự của số đông cán bộ giáo viên. Trong kế hoạch cần rõ nội dung
kiểm tra đánh giá và quy chế khen thưởng rõ ràng.
- Bám sát yêu cầu đạt được của từng môn học trong chương trình bằng cách
bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng (thái độ, kĩ năng...) được quy định tại tài liệu chính
thức Chuẩn kiến thức kĩ năng đối với các môn học cấp THCS để nắm chắc đối với
từng bài học thì giáo viên phải dẫn dắt học sinh nắm bắt được những nội dung gì
bằng phương tiện nào cho hợp lý và sử dụng cụ thể loại TBDH nào?
- Rà soát lại toàn bộ TBDH ở các môn, khối, lớp hàng năm học vào thời điểm
trước ngày tựu trường của học sinh một tháng nhằm thống kê lại các TBDH cần bổ
sung. Nếu không thể sửa chữa, mua mới được thì các tổ nhóm chuyên môn có trách
nhiệm dự kiến phương án thiết kế, dự toán chi phí cho việc tự làm TBDH đảm bảo
đủ phương tiện dạy học, giờ học đạt chất lượng tốt.
- Bộ phận tài vụ nhà trường công khai số kinh phí tối đa có thể chi cho việc
thiết kế, tự làm TBDH của giáo viên, nhân viên trong nhà trường để cán bộ giáo
viên chủ động kinh phí được hỗ trợ hay tự đảm bảo.
- Mời chuyên gia về tập huấn quy trình thiết kế thiết bị dạy học tự làm.
- Thành lập hội đồng thẩm định của trường đối với tất cả các sản phẩm trước
khi đưa vào sử dụng, có ý kiến của hội đồng tư vấn (là đại diện của Trung tâm
Thiết bị - viện khoa học giáo dục Việt Nam) đối với các TBDHTL có tính phức tạp,
nhiều chi tiết đòi hỏi tính chính xác cao.
- Công bố sản phẩm, giới thiệu công năng, cách sử dụng và bài học kinh
nghiệm, nhân điển hình tiên tiến.
3.2. Nội dung tập huấn Qui trình thiết kế thiết bị dạy học và thiết bị dạy học
tự làm các môn khoa học tự nhiên ở trường phổ thông
Trên cơ sở các nguyên tắc nghiên cứu thiết kế TBDH việc thiết kế TBDH và
TBDHTL các môn khoa học tự nhiên cùng theo một qui trình thiết kế gồm các
bước như sau:
Bước 1: Lựa chọn nội dung tự làm TBDH
Đây là công việc cần làm đầu tiên của người thiết kế TBDH. Phải trả lời
được câu hỏi ở đây là mục tiêu của bài học là gì? Mục tiêu của chương hay
chủ đề là gì? Sau khi học xong bài này người học cần đạt được điều gì?... Dạy
học hướng đến hình thành kĩ năng hành động hay cung cấp tri thức hoặc
hướng đến sự phát triển nhân cách gì? Để quyết định việc lựa chọn TBDH cho
phù hợp.
Cần nghiên cứu kỹ bài qua SGK, sách GV, chuẩn kiến thức, kĩ năng để xác
định được: Những yêu cầu về mặt kiến thức và kỹ năng cần đạt được qua tiết
dạy hoặc chủ đề, chương; trọng tâm của bài hoặc chủ đề, chương.
9/23
Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS
Tài liệu tham khảo của GV, HS: xác định và thu thập những tài liệu có
liên quan đến nội dung bài giảng, nhằm bổ sung, mở rộng kiến thức, nâng cao
hiệu quả của tiết dạy và phù hợp với trình độ nhận thức của HS.
Xác định các thiết bị dạy học cần thiết để dạy - học nhằm đạt được các
yêu cầu về chuẩn kiến thức, kĩ năng và phương pháp dạy học.
Rà soát TBDH của nhà trường đánh giá thực trạng thiết bị dạy học hiện
có để từ đó đưa ra phương án:
Cải tiến TBDH có sẵn bị khiếm khuyết cho phù hợp
Thiết kế bổ sung những thiết bị dạy học còn thiếu bằng cách thiết kế
mẫu thiết bị đại trà mới
Giáo viên và học sinh tự thiết kế thiết bị dạy học tự làm.
Bước 2: Thiết kế TBDH
Đây là một bước rất quan trọng trong việc thiết kế TBDH. Người thiết
kế TBDH phải hình dung được toàn bộ nội dung cũng như những hoạt động sư
phạm trên lớp sẽ cần tới sự hỗ trợ của TBDH.
TBDH đó sẽ hỗ trợ dạy học phần nào trong bài, nó là giá mang tri thức
giúp người học tự chiếm lĩnh kiến thức hay chỉ để minh hoạ kiến thức,…
Dự kiến tính khả thi trong việc thiết kế và sử dụng TBDH đó; sử dụng vật
liệu nào, thiết kế trên vật thật hay trên máy vi tính sử dụng như thế nào trên
lớp học; điều kiện của lớp học có đảm bảo cho việc sử dụng TBDHTL này hay
không?…
Nếu là TBDH như mô hình, dụng cụ phải thiết kế phức tạp thì có thể vẽ
mẫu, có số liệu chính xác về vật liệu, kích thước,… và thiết kế thử mẫu để có
thể đưa ra dạy thử hoặc tham khảo ý kiến của đồng nghiệp để sửa chữa, bổ
sung.
Nếu là TBDH điện tử thì có thể viết ý tưởng, nêu kịch bản các hoạt cảnh
cần phải thể hiện trên PMDH. Cần phải dự kiến các hoạt động do HS sử dụng
máy tính cho hợp lí, chọn lọc các PMDH phù hợp với mục đích giảng dạy…
và phần mềm công cụ để thiết kế và sử dụng TBDH điện tử đó đã được cài đặt
vào máy tính chưa, là phần mềm có bản quyền hay không,…
Bước 3: Chế tạo TBDH.
Sau khi đã thực hiện các bước trên thì tiến hành chế tạo TBDH, với
TBDH phức tạp thì có thể sản xuất thử, làm thử trước khi thực hiện trên vật
liệu tốt hơn. Với TBDH đơn giản thì sau khi có ý tưởng như ở bước 2 là có thể
thực hiện việc chế tạo luôn.
10/23
Tải về để xem bản đầy đủ
25 trang
07/01/2025
70
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Vai trò của người quản lý trong việc thúc đẩy phong trào tự làm thiết bị dạy học ở trường THCS", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_vai_tro_cua_nguoi_quan_ly_trong_viec_thuc_day_phong_tra.doc
