SKKN Sử dụng bài văn mẫu trong việc dạy tập làm văn ở trường THCS

ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN ĐỐNG ĐA

PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO QUẬN ĐỐNG ĐA

---***---

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Đề tài:

Sử dụng bài văn mẫu trong

việc dạy tập làm văn ở trường THCS

Lĩnh vực : Văn học

n¨m häc 2014 - 2015

PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO QUẬN ĐỐNG ĐA

TRƯỜNG THCS THÁI THỊNH

---***---

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Đề tài:

Sử dụng bài văn mẫu trong

việc dạy tập làm văn ở trường THCS

Lĩnh vực

: Văn học

Người thực hiện : Đặng Bích Ngọc

Tổ : Văn trường THCS Thái Thịnh

N¨m häc 2014 - 2015

Trường THCS Thái Thịnh

Quận Đống Đa- TP Hà Nội

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm

Đề tài:

Sử dụng bài văn mẫu trong

việc dạy tập làm văn ở trường THCS

Đề 1: Phát biểu cảm nghĩ về một người th©n.

Đề 2; Thuyết minh một di tích lịch sử hoặc một danh lam thắng cảnh

mà em biết.

Đề 3: “ Nước Đại Việt ta (Trích: “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi)

là áng văn tràn đầy lòng tự hào dân tộc”.

Hãy chứng minh.

Hà Nội, 2015

Môc lôc

Ch ¬ng I: Më ®Çu

I.

II.

Lý do chän ®Ò tµi

LÞch sö vÊn ®Ò

III. Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi

IV. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu

Ch ¬ng II: Néi dung

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi

A. V¨n BiÓu c¶m

I.

II.

Kh¸i niÖm

§Æc ®iÓm

III. §Ò v¨n biÓu c¶m- C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m

IV. Ph©n lo¹i bµi v¨n biÓu c¶m

B. V¨n thuyÕt minh

I. Kh¸i niÖm

II.

III. Ph ¬ng lµm bµi v¨n thuyÕt minh

§Æc ®iÓm

IV. §Ò v¨n thuyÕt minh vµ c¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh

Ph©n lo¹i kiÓu bµi v¨n thuyÕt minh.

V.

C. V¨n nghÞ luËn:

I.

II.

Kh¸i niÖm

§Æc ®iÓm

III. C¸c yÕu tè t¹o nªn néi dung cña bµi v¨n nghÞ luËn

IV. Ph ¬ng ph¸p lµm bµi v¨n nghÞ luËn

V. §Ò v¨n nghÞ luËn vµ c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn

VI. C¸c kiÓu bµi v¨n nghÞ luËn trong ch ¬ng tr×nh THCS.

Ch ¬ng III: Sö dông nh÷ng bµi v¨n mÉu ®Ó d¹y tËp lµm v¨n

A. V¨n biÓu c¶m

Bµi viÕt sè 1

Bµi viÕt sè 2

B. V¨n thuyÕt minh

Bµi viÕt sè 1

Bµi viÕt sè 2

C. V¨n nghÞ luËn

Bµi viÕt sè 1

Bµi viÕt sè 2

KÕt luËn

Tµi liÖu tham kh¶o

Ch ¬ng I: Më ®Çu

Lý do chän ®Ò tµi

I.

Nh chóng ta ®· biÕt ng«n ng÷ lµ sù s¸ng t¹o kú diÖu cña loµi ng êi,

lµ ph ¬ng tiÖn phæ biÕn vµ thuËn tiÖn nhÊt trong giao tiÕp, gióp chóng ta bµy

tá ý kiÕn, th¸i ®é ®¸nh gi¸ riªng cña m×nh. Nh ng kh«ng ph¶i cø cã ng«n

ng÷, cã c«ng cô giao tiÕp lµ chóng ta cã thÓ bµy tá ® îc ý kiÕn, th¸i ®é nhËn

xÐt cña m×nh cho ng êi kh¸c hiÓu ® îc mét c¸ch chÝnh x¸c, khoa häc. V×

vËy chóng ta ph¶i biÕt sö dông ng«n ng÷ nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ® îc môc ®Ých

giao tiÕp bµy tá th¸i ®é ý kiÕn cña m×nh sao cho ng êi kh¸c hiÓu ® îc.

Ng«n ng÷ lµ c«ng cô cho qu¸ tr×nh t duy, gióp cho t duy ph¸t triÓn,

gióp cho giao tiÕp thµnh c«ng nÕu ng êi ta biÕt sö dông nã. NhiÖm vô, môc

tiªu cña nhµ tr êng hiÖn nay lµ gióp häc sinh biÕt sö dông ng«n ng÷, ®Ó ®¹t

® îc môc ®Ých giao tiÕp trong cuéc sèng. Cïng víi c¸c bé m«n, m«n ng÷

v¨n trong nhµ tr êng THCS víi c¸c ph©n m«n, ®Æc biÖt lµ m«n tiÕng ViÖt cã

mét vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t duy cho häc

sinh, trang bÞ cho häc sinh c«ng cô giao tiÕp ®Ó tiÕp nhËn, diÔn ®¹t nh÷ng

kiÕn thøc khoa häc n¾m b¾t ® îc tõ nhµ tr êng, ngoµi x· héi vµ cuéc sèng.

“Nãi c¸ch kh¸c häc sinh muèn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô häc tËp, tr íc hÕt

®Ó nghiªn cøu vµ rÌn luyÖn kü n¨ng tiÕng ViÖt- ch×a kho¸ cña nhËn thøc, cña

häc vÊn cña sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ. ThiÕu quan t©m ®óng møc tíi viÖc rÌn luyÖn

n¨ng lùc tiÕng ViÖt, häc sinh kh«ng thÓ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô häc tËp cña

bÊt cø bé m«n khoa häc nµo trong nhµ tr êng” (Lª A- NguyÔn Quang Ninh-

Bïi Minh To¸n “Ph ¬ng ph¸p d¹y tiÕng ViÖt”- NXB Gi¸o dôc- 1999). Do

vËy nhµ tr êng cÇn coi träng viÖc d¹y häc v¨n b¶n vµ t¹o lËp v¨n b¶n. Bëi lÏ

v¨n b¶n lµ s¶n phÈm tæng hîp nhÊt, lµ tÊm g ¬ng ph¶n ¸nh n¨ng lùc cña häc

sinh. §ã lµ n¨ng lùc t duy, giao tiÕp, lµ vèn sèng, vèn v¨n häc, v¨n ho¸, lµ

viÖc thµnh th¹o trong viÖc sö dông ng«n ng÷, sù s¸ng t¹o c¸ nh©n. V× thÕ,

viÖc d¹y tiÕng ViÖt kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn t duy, h×nh thµnh kü n¨ng c¬

b¶n ®Ó tËp viÕt ®o¹n v¨n- v¨n b¶n cÇn ph¶i ®i tõ dÔ ®Õn khã. B¾t ®Çu lµ c¸c

lo¹i v¨n s¸ng t¸c ( trÇn thuËt, miªu t¶, kÓ truyÖn tiÕp ®Õn lµ v¨n biÓu c¶m

(béc lé trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp nh÷ng t×nh c¶m ®Ñp nh t×nh yªu gia ®×nh,

yªu quª h ¬ng ®Êt n íc, lßng th ¬ng ng êi, yªu thiªn nhiªn, th¸i ®é c¨m

ghÐt khinh bØ ®èi víi mäi xÊu xa, ¸c ®é ë ®êi). Hay mét v¨n b¶n kh¸c nh

thuyÕt minh (tr×nh bÇy giíi thiÖu, gi¶i thÝch ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n

cña c¸c hiÖn t îng trong tù nhiªn, x· héi. Cao h¬n lµ v¨n nghÞ luËn (nghÞ

luËn mét vÊn ®Ò x· héi- khoa häc- v¨n häc ®Ó thÓ hiÖn mét quan ®iÓm, mét

c¸ch nh×n, mét c¸ch nghÜ). NghÞ luËn lµ thÓ v¨n häc sinh ® îc lµm quen ë

cÊp THCS vµ sÏ ph¸t triÓn ë cÊp THPT, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sau nµy häc sinh trë

thµnh nh÷ng nhµ nghiªn cøu khoa häc, nhÊt lµ khoc häc v¨n häc.

Nãi chung v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn ®Òu cã vai trß quan

träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy v¨n häc cho häc

sinh. mçi mét thÓ lo¹i l¹i cã nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau ®èi víi kü n¨ng

viÕt cña c¸c em.

Tr íc hÕt lµ v¨n biÓu c¶m d¹ng v¨n b¶n nµy ®· ® îc häc ë ch ¬ng

tr×nh cò ( ch a thay s¸ch) d íi nhan ®Ò “Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n

häc vµ nh©n vËt v¨n häc” (líp 6 vµ líp 7). C¸c kiÓu bµi ®ã ®· thu hÑp ph¹m

vi ph¸t biÓu c¶m nghÜ vµo ph¹m vi v¨n häc- mét ph¹m vi qu¸ hÑp, t¸ch rêi

mäi lÜnh vùc kh¸c cña cuéc sèng. Bµi v¨n biÓu c¶m trong ch ¬ng tr×nh míi

(®· thay s¸ch) th× ph¹m vi biÓu c¶m réng h¬n c¶m nghÜ chØ thuéc mét d¹ng

cña v¨n biÓu c¶m- ®ã lµ c¶m nghÜ kÕt hîp víi nghÞ luËn. Cßn biÓu c¶m lµ

mét lÜnh vùc réng lín, g¾n víi toµn bé ®êi sèng t×nh c¶m, c¶m xóc, ®¸nh gi¸

cña con ng êi vµ nhu cÇu biÓu c¶m cña nã. Tõ c¶m xóc ®èi víi ng êi th©n

®Õn c¶m xóc ®èi víi b¹n bÌ, thÇy gi¸o, c« gi¸o; tõ t×nh c¶m ®èi víi phong

c¶nh lµng quª, ®å vËt ®Õn t×nh yªu quª h ¬ng ®Êt n íc; tõ t×nh c¶m ®èi víi

c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc ®Õn v¨n häc nghÖ thuËt. Nãi biÓu c¶m lµ tr÷ t×nh, lµ béc lé

c¶m xóc chñ quan cña con ng êi. Nh ng kh«ng ph¶i c¶m xóc thÕ nµo biÓu

hiÖn thÕ Êy (vui s íng th× hÐt hß Çm Ü, ®au ®ín th× kªu gµo th¶m thiÕt) bëi

nÕu biÓu hiÖn nh vËy th× kh«ng ®óng víi kh¸i niÖm biÓu c¶m. BiÓu c¶m lµ

béc lé nh÷ng t×nh c¶m, c¶m xóc dÊy lªn ë trong lßng, nh÷ng Ên t îng thÇm

kÝn vÒ con ng êi, sù vËt, nh÷ng håi øc, gîi nhí ®Õn ng êi, ®Õn viÖc béc lé

t×nh c¶m yªu ghÐt, mÕn th©n ®èi víi cuéc ®êi. BiÓu c¶m th êng g¾n víi gîi

c¶m. Do ®ã viÖc gióp häc sinh trau dåi kü n¨ng biÓu ®¹t mäi c¶m xóc, t×nh

c¶m trong cuéc sèng vµ lµm v¨n biÓu c¶m sao cho ng êi ®äc thËt sù rung

®éng, ®ång c¶m vµ c¶m nhËn ® îc c¶m xóc bµi viÕt lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n.

ChÝnh v× thÕ nhiÖm vô cña ng êi gi¸o viªn lµ dËy v¨n biÓu c¶m nh thÕ nµo

®Ó ®¹t hiÖu qu¶ lµ ®iÒu cÇn ph¶i quan t©m.

TiÕp ®Õn lµ v¨n b¶n thuyÕt minh. §©y lµ kiÓu v¨n b¶n lÇn ®Çu tiªn

® îc ® a vµo ch ¬ng tr×nh tËp lµm v¨n ë bËc THCS. §©y lµ lo¹i v¨n b¶n

th«ng dông, cã ph¹m vi sö dông rÊt phæ biÕn trong ®êi sèng. Tõ l©u trªn thÕ

giíi ë mét sè n íc nh Trung Quèc, NhËt B¶n ®· ® a vµo ch ¬ng tr×nh häc

cho häc sinh n íc hä v¨n b¶n thuyÕt minh lµ v¨n b¶n tr×nh bµy tÝnh chÊt, cÊu

t¹o, c¸ch dïng, cïng lý do ph¸t sinh, quy luËt ph¸t triÓn, biÕn ho¸ cña sù vËt,

nh»m cung cÊp tri thøc, h íng dÉn cho con ng êi. V¨n b¶n thuyÕt minh ® îc

sö dông rÊt réng r·i, ngµnh nghÒ nµo còng cÇn ®Õn. Khi mua mét ®å dïng

nh ti vi, qu¹t...®Òu ph¶i kÌm theo b¶n thuyÕt minh. Hay mua mét hép b¸nh

kÑo trªn bao b× còng ghi ngµy s¶n xuÊt, h¹n sö dông, träng l îng, thµnh phÇn

c¸c chÊt lµm nªn s¶n phÈm...®Õn mét danh lam th¾ng c¶nh ®Òu cã ghi lêi giíi

thiÖu lai lÞch th¾ng c¶nh. CÇm mét quyÓn s¸ch b×a cã ghi lêi giíi thiÖu. TÊt

c¶ ®Òu lµ v¨n b¶n thuyÕt minh. ThuyÕt minh cã nghÜa lµ gii¶i thÝch, tr×nh bÇy,

giíi thiÖu cho ng êi ®äc, ng êi nghe hiÓu râ. Kh¸c víi c¸c v¨n b¶n nghÞ

luËn, tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, hµnh chÝnh c«ng vô, v¨n b¶n thuyÕt minh chñ

yÕu tr×nh bÇy tri thøc mét c¸ch kh¸ch quan, gióp con ng êi hiÓu biÕt ® îc

®Æc tr ng, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t îng vµ biÕt c¸ch sö dông chóng vµo

môc ®Ých cã lîi cho con ng êi. V¨n b¶n thuyÕt minh g¾n víi t duy khoa

häc. Nãi ®ßi hái tÝnh chÝnh x¸c r¹ch rßi. Muèn lµm ® îc v¨n b¶n thuyÕt

minh ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, nghiªn cøu, häc hái ®Ó cã kiÕn thøc th× míi lµm

® îc. § a v¨n b¶n nµy vµo nhµ tr êng lµ cung cÊp cho häc sinh mét kiÓu

v¨n b¶n th«ng dông, rÌn luyÖn kü n¨ng tr×nh bµy c¸c tri thøc cã tÝnh kh¸ch

quan, khoa häc, n©ng cao n¨ng lùc biÓu ®¹t vµ t duy cho häc sinh, gióp c¸c

em lµm quen víi lèi lµm v¨n cã t duy, mang tÝnh kh¸ch quan, khoa häc,

chÝnh x¸c. MÆc dï ®©y lµ lo¹i v¨n kh«ng xa l¹ víi häc sinh vµ c¸c em còng

dÔ tiÕp nhËn vµ cã thÓ hiÓu ® îc. Song ®Ó c¸c em biÕt vËn dông ph ¬ng ph¸p

thuyÕt minh nh thÕ nµo trong khi lµm bµi thuyÕt minh sao cho bµi viÕt b¶o

®¶m tÝnh kh¸ch quan x¸c thùc vµ h÷u Ých cho con ng êi l¹i lµ nhiÖm vô cña

ng êi gi¸o viªn.

NÕu häc sinh viÕt bµi v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh sao cho hay, ®óng ®·

rÊt khã th× häc bµi v¨n nghÞ luËn ®èi víi häc sinh THCS cµng bì ngì, míi

mÎ vµ khã kh¨n h¬n nhiÒu. Bëi lÏ c¸c em míi ® îc lµm quen víi lo¹i v¨n

b¶n nµy. MÆt kh¸c nh÷ng vÊn ®Ò yªu cÇu cÇn cã ®Ó viÕt tèt bµi v¨n nghÞ luËn

víi häc sinh THCS lµ v« cïng h¹n chÕ (ph ¬ng ph¸p, c¸ch thøc lµm bµi, vèn

sèng thùc tÕ nghÌo nµn, vèn hiÓu biÕt v¨n ho¸, phong tôc, tËp qu¸n trong x·

héi, vèn lËp luËn non nít, c¸c em Ýt quan t©m ®Õn tÝnh chÆt chÏ, l«gÝch trong

lµm v¨n nghÞ luËn). Thªm n÷a viÖc gi¶ng dËy ph ¬ng ph¸p lµm v¨n nghÞ luËn

®èi víi gi¸o viªn còng khã h¬n so víi c¸c bµi lµm v¨n s¸ng t¸c. NhiÒu b¨n

kho¨n tr¨n trë ®Æt ra: Gi¸o viªn cÇn d¹y nh thÕ nµo ®Ó häc sinh lµm ® îc

bµi v¨n nghÞ luËn tèt? Häc sinh häc c¸ch nµo ®Ó viÕt bµi v¨n nghÞ luËn ®óng

vµ hay. Bao nhiªu c©u hái ®Æt ra víi thÇy vµ trß xung quanh vÊn ®Ò ph ¬ng

ph¸p lµm v¨n nghÞ luËn.

Tõ nh÷ng yªu cÇu vÒ ph ¬ng ph¸p gi¶ng dËy vµ häc c¸c lo¹i v¨n biÓu

c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn sao cho ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt cho nªn viÖc gi¶ng

d¹y vµ häc tËp ph ¬ng ph¸p lµm v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn lµ vÊn

®Ò quan träng ®èi víi gi¸o viªn vµ häc sinh THCS.

§ã lµ lý do khiÕn chóng t«i chän ®Ò tµi nµy.

II. LÞch sö vÊn ®Ò

V¨n nghÞ luËn lµ mét thÓ v¨n ra ®êi tõ rÊt l©u. Trung Hoa v¨n nghÞ

luËn cã tõ thêi Khæng Tö (551-479 tr íc CN). n íc ta v¨n nghÞ luËn còng

lµ mét thÓ lo¹i cã truyÒn thèng l©u ®êi cã gi¸ trÞ vµ t¸c dông to lín trong

tr êng kú lÞch sö, trong c«ng cuéc dung n íc vµ gi÷ n íc, ChiÕu dêi d« cña

Lý C«ng UÈn; HÞch t íng sü cña TrÇn Quèc TuÊn. Vµ ®Æc biÖt ®Õn thÕ kû

XX, v¨n nghÞ luËn ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt. Hµng lo¹t

tªn tuæi cña c¸c nhµ chÝnh luËn, v¨n luËn xuÊt s¾c víi nh÷ng ¸ng nghÞ luËn

bÊt hñ mµ tiªu biÓu nhÊt lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi b¶n Tuyªn ng«n ®éc

lËp...Sau nµy cã nh÷ng nhµ viÕt v¨n nghÞ luËn næi tiÕng nh H¶i TriÒu, §Æng

Thai Mai, Hoµi Thanh, Xu©n DiÖu...

Cã thÓ nãi viÖc nghiªn cøu vÒ v¨n nghÞ luËn ® îc rÊt nhiÒu ng êi ®Ò

cËp tíi. GÇn ®©y nhÊt lµ bµi viÕt cña TiÕn sü §ç Ngäc Thèng nãi vÒ vÎ ®Ñp

cña v¨n nghÞ luËn, nh vËy v¨n nghÞ luËn cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi

sèng x· héi ViÖt Nam nãi riªng vµ trªn toµn thÕ giíi nãi chung. ViÖc d¹y,

häc v¨n nghÞ luËn trªn thÕ giíi nãi chung v¨n nghÞ luËn vµ ViÖt Nam nãi

riªng ®Òu cã giai ®o¹n chuyÓn tiÕp, cã tÝnh chÊt thêi gian nh»m chuÈn bÞ cho

häc sinh, thanh niªn trùc tiÕp b íc vµo ®êi.

Nh ng ë n íc ta tr íc kia viÖc d¹y häc v¨n nghÞ luËn cßn tån t¹i hai

vÊn ®Ò chÝnh sau:

Mét lµ, ch a cung cÊp ® îc cho häc sinh cã tr×nh ®é lµm bµi v¨n nghÞ

luËn mét c¸ch hoµn h¶o, chÊt l îng.

Hai lµ, häc sinh tõ ®ã dÉn ®Õn ng¹i häc v¨n nghÞ luËn kh«ng høng thó

tiÕp thu bµi gi¶ng trªn líp mét c¸ch thùc sù nhÊt.

X· héi hiÖn ®¹i ®ang thay ®æi nhanh chãng theo Jeanmelte, Vos vµ

Gorden §ryden trong s¸ch c¶i c¸ch häc tËp (1998) ®· nªu ra mét sè biÓu

hiÖn cña x· héi hiÖn t¹i vµ t ¬ng lai (1) th«ng tin nhanh chãng tøc thêi (2)

thÕ giíi kinh tÕ kh«ng cã biªn giíi vµ nhÊt thÓ ho¸ (3) x· héi dÞch vô kiÓu

míi (4) thêi ®¹i nhµ h¹ kiÓu míi (5) thêi ®¹i lu«n thay ®æi vÒ c¸ch lµm viÖc

®×nh c¸c tÇng líp (9) thêi ®¹i hîp t¸c (10) thêi ®¹i th¾ng lîi cña c¸c c¸

b¸ch cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam.

III. Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi:

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc vÒ ph ¬ng ph¸p lµm bµi v¨n biÓu c¶m, thuyÕt

minh, nghÞ luËn trong s¸ch gi¸o khoa líp 7,8,9 ®· cã hÖ thèng c¸c bµi v¨n

nhiÖm vô khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng bµi v¨n mÉu nµy mµ rót ra ph ¬ng ph¸p

lµm v¨n nghÞ luËn cho häc sinh THCS. Tuy nhiªn, gi¸o viªn còng nªn giíi

thiÖu thªm ®Ó cho häc sinh tham kh¶o nh÷ng bµi v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh,

nghÞ luËn ngoµi ch ¬ng tr×nh SGK sao cho phï hîp víi tõng vïng, tõng

miÒn, tõng ®èi t îng häc sinh. Nh÷ng bµi v¨n mÉu ®ã sÏ gióp cho giê gi¶ng

phong phó, sinh ®éng. Trªn c¬ së ®ã kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh,

nghÞ luËn cña häc sinh ® îc më réng h¬n, c¸c em cã thÓ nhanh nh¹y, chñ

®éng s¸ng t¹o trong viÖc tiÕp thu ph ¬ng ph¸p lµm c¸c kiÓu v¨n b¶n nµy.

Trong khu«n khæ giíi h¹n cña ®Ò tµi, c«ng viÖc ®Çu tiªn lµ t«i ®äc nghiªn

cøu toµn bé nh÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt liªn quan ®Õn c¸c kiÓu v¨n b¶n nµy tõ

c¸c s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o hiÖn hµnh, t«i s u tÇm c¸c ®o¹n v¨n, bµi

v¨n hay qua c¸c kú thi häc sinh giái, kú thi tèt nghiÖp, thi chÊt l îng, kú thi

®Þnh kú; c¸c bµi nghiªn cøu phª b×nh v¨n häc, b×nh gi¶ng v¨n häc trªn s¸ch,

b¸o...Sau ®ã, t«i giíi thiÖu cho häc sinh ë nh÷ng thêi ®iÓm thÝch hîp nh

trong giê häc, giê ngo¹i kho¸. Trªn c¬ së ®ã t«i h íng dÉn häc sinh t×m hiÓu

ph ¬ng ph¸p biÓu c¶m, lËp luËn, thuyÕt minh diÔn ®¹t cña c¸c häc sinh vµ

t¸c gi¶ ®ã. Qua ®ã, t«i rÌn luyÖn cho häc sinh ph ¬ng ph¸p kü n¨ng lµm c¸c

bµi v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn.

IV. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu:

§Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy chóng t«i sö dông ph ¬ng ph¸p chñ yÕu:

1. Thèng kª nh÷ng ®o¹n v¨n, bµi v¨n hay, c¸c c¸ch më bµi, kÕt bµi

hay.

2. Dïng phiÕu th¨m dß t×nh h×nh ham ®äc s¸ch, ®äc v¨n biÓu c¶m,

thuyÕt minh, nghÞ luËn.

3. Dïng ph ¬ng ph¸p kh¶o s¸t: kiÓm tra häc sinh vÒ viÖc tiÕp nhËn

ph ¬ng ph¸p lµm v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn.

häc sinh rót ra nh÷ng ph ¬ng ph¸p lµm v¨n biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn

®Ó viÕt ® îc nh÷ng bµi v¨n hay, cã søc thuyÕt phôc ®èi víi ng êi ®äc.

luËn ®Ó gióp häc sinh nhËn d¹ng mét sè kiÓu bµi biÓu c¶m: ph¸t biÓu c¶m

nghÜ vÒ ®å vËt, con ng êi...ThuyÕt minh vÒ danh lam, th¾ng c¶nh, nÐt ®Ñp

Ch ¬ng II: Néi dung

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi

A. V¨n biÓu c¶m:

I- Kh¸i niÖm vÒ v¨n biÓu c¶m

V¨n biÓu c¶m lµ lo¹i v¨n thÓ hiÖn nh÷ng t×nh c¶m, c¶m xóc, nãi lªn

nh÷ng rung ®éng, nh÷ng ý nghÜ tr íc c¶nh vËt, con ng êi vµ sù viÖc mµ t¸c

gi¶ h íng tíi. V¨n biÓu c¶m lµ v¨n b¶n viÕt ra nh»m biÓu ®¹t t×nh c¶m, c¶m

xóc, sù ®¸nh gi¸ cña con ng êi ®èi víi thÕ giíi xung quanh vµ khªu gîi lßng

®ång c¶m ®èi víi ng êi ®äc. V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh; bao gåm

c¸c thÓ lo¹i v¨n häc nh th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót...

T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m th êng lµ nh÷ng t×nh c¶m ®Ñp thÊm

nhiªn, yªu Tæ quèc, ghÐt nh÷ng thãi Ých kû, tÇm th êng, ®éc ¸c...).

V¨n biÓu c¶m cã lóc c¶m xóc, t×nh c¶m ® îc biÓu lé mét c¸ch trùc

tiÕp, rÊt s«i næi, nång nµn nh nh÷ng tiÕng kªu, lêi than, cã lóc ® îc diÔn t¶

mét c¸ch gi¸n tiÕp qua tù sù, miªu t¶...

II-§Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m

1. Trong ph¹m vi tr êng THPT, mçi bµi v¨n biÓu c¶m tËp trung biÓu

®¹t mét t×nh c¶m chñ yÕu nh yªu thiªn nhªn, yªu loµi vËt, yªu tr êng líp,

b¹n bÌ, gia ®×nh, quª h ¬ng, ®Êt n íc...

2. §Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m Êy ng êi viÕt cã thÓ chän mét h×nh ¶nh cã ý

c¶nh, hay mét hiÖn t îng nµo ®ã) ®Ó göi g¾m c¶m xóc, ý nghÜ cña m×nh,

trang tr¶i nçi lßng m×nh mét c¸ch thÇm kÝn hoÆc nång hËu, m·nh liÖt thiÕt

tha.

3. Còng nh nh÷ng bµi v¨n kh¸c, bµi v¨n biÓu c¶m còng cã bè côc ba

phÇn:

+ Më bµi: Cã thÓ giíi thiÖu sù vËt, c¶nh vËt trong thêi gian vµ kh«ng

gian. C¶m xóc ban ®Çu cña m×nh.

4. Bµi v¨n biÓu c¶m chØ thùc sù cã gi¸ trÞ khi t×nh c¶m vµ t t ëng hoµ

III- §Ò v¨n biÓu c¶m- C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m.

1-§Ò v¨n biÓu c¶m

HiÖn thùc cuéc sèng v« cïng phong phó mu«n mÇu, mu«n vÎ nªn v¨n

biÓu c¶m, ®Ò v¨n biÓu c¶m còng rÊt ®a d¹ng vÒ ®èi t îng biÓu c¶m vµ t×nh

c¶m cÇn thÓ hiÖn. Nh ng tÝnh møc ®é lµ mét trong nguyªn t¾c quan träng