SKKN Một số kinh nghiệm Nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học và khám phá xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
Về ngôn ngữ, vốn từ vựng của trẻ sẽ phát triển khi được hỗ trợ bởi sự tích luỹ kinh nghiệm, bởi các hoạt động quan sát và thực tiễn. Ngôn ngữ nghe - hiểu được phát triển khi lắng nghe giáo viên đọc, kể về các khám phá khoa học. Tham gia vào các cuộc thảo luận, lắng nghe là cơ sở cho các cuộc đối thoại của trẻ với người lớn và bạn bè. Việc bộc lộ ý kiến, quan điểm của bản thân trong các hoạt động khám phá và nói lên những kết quả thu được sẽ phát triển ở trẻ ngôn ngữ biểu đạt và sự tự tin, cởi mở trong giao tiếp với những người xung quanh. Không chỉ thể hiện kết quả khám phá bằng ngôn ngữ nói, trẻ mầm non còn thể hiện ý tưởng kết quả “nghiên cứu” của mình bằng hình vẽ và chữ viết. Trẻ có thể tạo ra các biểu đồ, tạo ra những cuốn sách, thậm chí đóng kịch biểu lộ ý tưởng. Điều đó giúp trẻ làm quen với chữ viết một cách hiệu quả và hình thành ở trẻ ngôn ngữ tiền đọc, viết.
UBND QUẬN HOÀN KIẾM
TRƯỜNG MẪU GIÁO HOA HỒNG
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số kinh nghiệm
Nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học và khám
phá xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
Lĩnh vực/ Môn: Giáo dục mẫu giáo/ Khám phá
Cấp học: Mầm non
Họ và tên tác giả: Ngô Bích Ngọc
Chức vụ: Giáo viên
ĐT: 0389449566
Email: ngochin89@gmail.com
Đơn vị công tác: Trường Mẫu giáo Hoa Hồng -
Quận Hoàn Kiếm - Hà Nội
Hoàn Kiếm,tháng2năm 2020
PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
2. Mục đích của đề tài
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phạm vi nghiên cứu
PHẦN B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Một số vấn đề lý luận
2. Thực trạng của vấn đề tổ chức cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi khám
phá khoa học và khám phá xã hội
3. Những biện pháp tiến hành
4. Hiệu quả của SKKN
PHẦN C: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
PHẦN D: TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta đã từng nói:
“Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người”
Trồng cây đã khó, công việc trồng người lại càng khó biết bao
nhiêu! Làm thế nào để những cây non kia mạnh khỏe, lớn lên cho những
bông hoa đẹp, có ích và tỏa hương thơm ngát cho đời? Câu hỏi đặt ra đối
với mỗi người làm công tác giáo dục chúng ta, khiến chúng ta phải đi tìm
lời giải đáp.
Trong xu thế đổi mới mạnh mẽ của giáo dục mầm non hiện nay,
với mục tiêu chủ yếu là phát triển năng lực chung cho trẻ, các hoạt động
giáo dục ở trường mầm non phải hướng tới việc dạy cho trẻ biết cách học
như thế nào, phát huy tối đa tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ
trong tất cả các hoạt động.
Hoạt động khám phá khoa học và khám phá xã hội là một trong
những hoạt động học có chủ đích trong chương trình giáo dục trẻ mẫu
giáo. Hoạt động này có vị trí và ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát
triển của trẻ. Khám phá khoa học và xã hội giúp trẻ phát triển toàn diện
về các mặt: trí tuệ, ngôn ngữ, thẩm mĩ, đạo đức và thể lực.
Về trí tuệ, khám phá khoa học và khám phá xã hội là hoạt động
thật sự hấp dẫn, làm thoả mãn nhu cầu nhận thức của trẻ, mở cho trẻ cánh
cửa vào thế giới rộng lớn hơn. Hoạt động này nhằm thể hiện sự thích thú
và đam mê khám phá, sẽ nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ
không chỉ là những kiến thức khoa học mà trẻ thu được. Trong các hoạt
động khám phá, trẻ được tích cực sử dụng các giác quan (thị giác, thính
giác, vị giác, xúc giác, khứu giác). Chính vì vậy mà cơ quan cảm giác của
trẻ phát triển, khả năng cảm nhận của trẻ cũng nhanh nhạy và chính xác
hơn. Trong quá trình khám phá, trẻ phải tiến hành các thao tác trí tuệ như:
quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, phán đoán, nhận xét, giải
thích…Vì vậy tư duy và ngôn ngữ của trẻ phát triển. Đặc biệt, việc tổ
chức các hoạt động trải nghiệm, khám phá môi trường xung quanh còn
góp phần phát triển ở trẻ các phẩm chất trí tuệ như: tính ham hiểu biết,
khả năng chú ý, ghi nhớ có chủ định, tính tích cực nhận thức, làm nền cho
sự phát triển các năng lực hoạt động trí tuệ. Thông qua các hoạt động
khám phá, trẻ thu được kinh nghiệm thực tiễn, những kiến thức đơn giản
về đặc điểm, tính chất, các mối quan hệ, liên hệ, sự phát triển của các sự
vật hiện tượng trong thiên nhiên và trong xã hội. Đây chính là cơ sở cho
những kiến thức khoa học sau này trẻ sẽ tiếp thu ở trường phổ thông.
Những kiến thức mà trẻ thu được trong các hoạt động khám phá cũng
giúp trẻ ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày ở trường và ở gia đình.
Trong quá trình phát hiện, chiếm lĩnh tri thức mới, ở trẻ còn hình thành kĩ
năng chủ động, phát huy kinh nghiệm và sử dụng nó vào việc nhận thức
cái mới. Hệ thống kiến thức làm mở rộng một cách đáng kể khả năng
hoạt động nhận thức của trẻ và tạo điều kiện cho trẻ hiểu biết các mối
quan hệ phức tạp của hiện thực xung quanh. Hệ thống kiến thức đúng đắn
về môi trường xung quanh giúp trẻ hoạt động có hiệu quả trong các trò
chơi, các hoạt động tạo hình, trong việc lĩnh hội những biểu tượng toán sơ
đẳng và phát triển ngôn ngữ.
Về ngôn ngữ, vốn từ vựng của trẻ sẽ phát triển khi được hỗ trợ bởi
sự tích luỹ kinh nghiệm, bởi các hoạt động quan sát và thực tiễn. Ngôn
ngữ nghe - hiểu được phát triển khi lắng nghe giáo viên đọc, kể về các
khám phá khoa học. Tham gia vào các cuộc thảo luận, lắng nghe là cơ sở
cho các cuộc đối thoại của trẻ với người lớn và bạn bè. Việc bộc lộ ý
kiến, quan điểm của bản thân trong các hoạt động khám phá và nói lên
những kết quả thu được sẽ phát triển ở trẻ ngôn ngữ biểu đạt và sự tự tin,
cởi mở trong giao tiếp với những người xung quanh. Không chỉ thể hiện
kết quả khám phá bằng ngôn ngữ nói, trẻ mầm non còn thể hiện ý tưởng
kết quả “nghiên cứu” của mình bằng hình vẽ và chữ viết. Trẻ có thể tạo ra
các biểu đồ, tạo ra những cuốn sách, thậm chí đóng kịch biểu lộ ý tưởng.
Điều đó giúp trẻ làm quen với chữ viết một cách hiệu quả và hình thành ở
trẻ ngôn ngữ tiền đọc, viết.
Về thẩm mĩ, môi trường xung quanh, đặc biệt là thiên nhiên, là
phương tiện quan trọng để giáo dục thẩm mĩ cho trẻ. Khám phá môi
trường xung quanh, trẻ phát hiện thấy sự cân đối, hài hoà - cơ sở của cái
đẹp. Thông qua việc khám phá môi trường xung quanh, trẻ cảm nhận
được màu sắc, hình dạng, mùi vị, âm thanh ... của cỏ cây, hoa, lá, của các
sản phẩm mà con người làm ra, trẻ biết rung động trước cái đẹp, trước sự
phong phú đa dạng của thiên nhiên và cuộc sống. Từ đó, trẻ có tình yêu
với cái đẹp, biết tôn trọng, giữ gìn cái đẹp và có mong muốn tạo ra cái
đẹp thông qua các hoạt động tạo ra sản phẩm.
Về đạo đức, môi trường xung quanh còn được coi là phương tiện
giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo. Thiên nhiên phong phú xung quanh
có thể làm cho trẻ trở nên rất tình cảm. Việc khám phá môi trường xung
quanh khơi gợi ở trẻ tình cảm nhân ái, mong muốn quan tâm đến những
đối tượng yếu ớt hơn mình, những đối tượng cần giúp đỡ và bảo vệ, tạo
điều kiện cho việc hình thành tính tự tin vào bản thân. Khám phá thiên
nhiên và xã hội giúp trẻ có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, cởi mở, có
lòng nhân ái, tình yêu đối với những người thân, với bạn bè, cỏ cây, hoa
lá, có lòng kính trọng đối với người lao động, biết yêu lao động, biết trân
trọng và giữ gìn sản phẩm lao động, yêu quý, bảo vệ thiên nhiên. Bước
đầu hình thành cho trẻ có lối sống văn minh trong giao tiếp và sinh hoạt,
chấp hành nghiêm chỉnh các quy định trong xã hội.
Về thể chất, tham gia vào các hoạt động khám phá giúp cho sức
khỏe của trẻ được tăng cường, nâng cao khả năng đề kháng, miễn dịch
của cơ thể, khả năng thích ứng với môi trường xung quanh; giúp các giác
quan của trẻ phát triển và nhạy cảm; phát triển và hoàn thiện các vận
động cho trẻ. Các hoạt động của trẻ như đi dạo, tham quan và tiếp xúc với
môi trường xung quanh góp phần rèn luyện sức khoẻ, tạo sức đề kháng
cho cơ thể trước những thay đổi của thiên nhiên và cuộc sống.
Như vậy, việc tổ chức cho trẻ khám phá khoa học và khám phá xã
hội là phương tiện không thể thiếu nhằm giải quyết mục đích phát triển
toàn diện cho trẻ ở trường mầm non.
Ở nhiều nước trên thế giới (Mĩ, Úc, Singapore…), khám phá khoa
học từ lâu đã là một lĩnh vực hoạt động quan trọng của trẻ ở trường mầm
non. Ở Việt Nam, tổ chức cho trẻ mầm non khám phá khoa học và khám
phá xã hội đã được thực hiện, nhưng các hoạt động khám phá cho trẻ còn
nhiều hạn chế, thể hiện rõ nhất là việc ôm đồm quá nhiều nội dung khám
phá trong một hình thức tổ chức. Điều này làm cho các hoạt động khám
phá trở nên nặng nề, quá tải, trẻ không được tham gia những trải nghiệm
phù hợp với khả năng, vì vậy không có cơ hội phát triển ở trẻ các kỹ năng
nhận thức, khám phá. Quy trình khám phá mỗi nội dung thường chỉ bắt
đầu bằng câu hỏi của cô và câu trả lời của trẻ, hoặc chính cô lại là người
nói, còn trẻ chỉ nghe một cách thụ động. Trên thực tế, ở các trường mầm
non, trong các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học và khám phá xã hội,
nhiều giáo viên thường chú trọng cho trẻ tìm hiểu bề ngoài (Các bộ phận
cấu tạo, màu sắc, hình dáng, kích thước, công dụng…) của sự vật hiện
tượng. Một số giáo viên còn chưa chú trọng đến việc cho trẻ sử dụng các
giác quan trong quá trình quan sát và tìm hiểu sự thay đổi của sự vật hiện
tượng; tạo môi trường cho trẻ hoạt động, khám phá; đổi mới hình thức,
phương pháp và vận dụng phối hợp linh hoạt các phương pháp cho trẻ
khám phá; chưa biết cách đặt câu hỏi để khuyến khích trẻ trả lời; tạo các
tình huống có vấn đề cho trẻ giải quyết; chưa biết tận dụng, sử dụng các
đồ vật, đồ dùng đồ chơi trực quan thực tế cho trẻ khám phá…Giáo viên
nói, trẻ chủ yếu được nhìn, nghe và trả lời, ít được tri giác các đồ vật và
làm thí nghiệm. Chính vì vậy mà trẻ ít có những trải nghiệm, ít có những
điều kiện để giải quyết vấn đề và dự đoán những điều có thể xảy ra trong
quá trình tìm hiểu, khám phá. Các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học
và khám phá xã hội còn rất tẻ nhạt, đơn điệu, chưa gây được hứng thú và
hiệu quả. Cách dạy đổi mới yêu cầu giáo viên phải thay đổi vai trò của
mình: Trở thành người hướng dẫn và tạo điều kiện cho trẻ được hoạt
động.
Chính vì những lý do trên mà tôi chọn nghiên cứu đề tài “Một số
biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học và
khám phá xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi”.
2. Mục đích của đề tài
- Nhằm giúp trẻ có kỹ năng cơ bản đầu tiên trong các hoạt động
khám phá khoa học và khám phá xã hội.
- Cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng, đơn giản nhất về thế
giới xung quanh.
- Phát triển ở trẻ các năng lực nhận thức, các thao tác và phẩm chất
trí tuệ, những tình cảm tốt đẹp, sự hồn nhiên trong sang, biết yêu, giữ gìn
và bảo vệ cái đẹp, góp phần rèn luyện sức khoẻ cho trẻ…
- Tạo cho trẻ hứng thú khi tham gia các hoạt động khám phá khoa
học và khám phá xã hội ở trường mầm non.
- Nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học và khám phá
xã hội cho trẻ mẫu giáo.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Trẻ 5 - 6 tuổi.
- Số lượng trẻ: 23 cháu: 9 cháu nam
14 cháu nữ.
4. Phạm vi nghiên cứu
Theo yêu cầu đổi mới hiện nay, đáp ứng điều kiện phát triển của
trẻ: năng động, linh hoạt, tự tin, sáng tạo, trẻ phải có điều kiện tìm tòi
khám phá, tiếp cận nhiều hơn với thế giới xung quanh, đưa trẻ lại gần với
thiên nhiên, mà trong đó trẻ là người được làm chủ chính môi trường của
mình, cô giáo chỉ là người cung cấp hỗ trợ kiến thức cho trẻ. Hơn thế nữa
trẻ ngày nay được tiếp cận với công nghệ thông tin hiện đại nhiều, trẻ
được tiếp nhận kiến thức thông qua tranh ảnh, sách báo, ti vi, mạng
internet…nên sự tri giác và kiến thức về các biểu tượng xung quanh trẻ
rất phong phú và đa dạng.
Bản thân tôi là giáo viên được phân công phụ trách lớp mẫu giáo
lớn, lứa tuổi luôn thích tìm hiểu, khám phá những điều mới lạ từ thế giới
thiên nhiên xung trẻ. Vì vậy từ những băn khoăn nêu trên tôi đã nghiên
cứu và thực hiện đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt
động khám phá khoa học và khám phá xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6
tuổi”
PHẦN B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Những vấn đề lý luận:
Môi trường xung quanh bao gồm tất cả các yếu tố của tự nhiên và
xã hội bao quanh trẻ em, có quan hệ mật thiết với nhau và ảnh hưởng trực
tiếp đến đời sống, sự tồn tại và phát triển của trẻ em. Môi trường xung
quanh bao gồm môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội. Môi trường
xung quanh như một phương tiện giáo dục trẻ em và từ lâu nó đã được
các nhà giáo dục học trên thế giới quan tâm. Các nhà giáo dục học lớn
trên thế giới như: J.A.Coomenxki (1592-1670), J.J.Ruxo (1712-1778),
I.G.Pextalozi (1746-1827), P.H.Phrebel (1782-1852) v.v…đã nhấn mạnh
vai trò của quan sát, tiếp xúc với thiên nhiên, xã hội đối với việc lĩnh hội
kiến thức và phát triển trí tuệ trẻ em.
Hoạt động khám phá là nội dung giáo dục mới trong chương trình
giáo dục mầm non (ban hành tháng 7 năm 2009) thay cho nội dung “Làm
quen với môi trường xung quanh” trong các chương trình trước đó. Khám
phá môi trường xung quanh chính là cho trẻ khám phá những hiện tượng
thiên nhiên và xã hội gần gũi xung quanh trẻ, là một quá trình tiếp xúc,
tìm tòi tích cực từ phía trẻ nhằm phát hiện những cái mới, những cái ẩn
giấu trong các sự vật, hiện tượng xung quanh. Cho trẻ khám phá môi
trường xung quanh nhằm giúp trẻ có những hiểu biết đơn giản, chính xác,
cần thiết về các sự vật, hiện tượng xung quanh; phát triển các kỹ năng
nhận thức, kỹ năng xã hội và hình thành cho trẻ thái độ sống tích cực
trong môi trường.
Khoa học là một thuật ngữ được sử dụng tương đối phổ biến trong
cuộc sống hàng ngày. Ở tuổi mầm non, khoa học là những hiểu biết về
thế giới khách quan mà trẻ phát hiện, tích luỹ được trong các hoạt động
tìm kiếm, khám phá các sự vật, hiện tượng xung quanh. Đây có thể chưa
phải là những kiến thức chính xác ở mức độ cao, song chúng rất phong
phú, thoả mãn trí tò mò của trẻ, góp phần làm giàu vốn kinh nghiệm của
trẻ để trẻ có thể giải quyết các tình huống đơn giản xảy ra trong cuộc
sống. Bản thân khoa học không phải là một hoạt động mà là cách thức để
thực hiện hoạt động và là kết quả của hoạt động. Đó chính là cách thức
tìm hiểu thế giới xung quanh thông qua khám phá, thử nghiệm, phát hiện,
giải thích, lập luận…. Kết quả của các hoạt động khám phá khoa học và
khám phá xã hội là trẻ thu được một lượng kiến thức khoa học đơn giản
và quan trọng hơn là ở trẻ phát triển các năng lực cơ bản như: quan sát, tư
duy logic, giải quyết vấn đề, hợp tác…
Khả năng nhận thức của trẻ mầm non phát triển thông qua việc tiếp
xúc, tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh (cây cối, các con vật, hiện
tượng tự nhiên như mặt trăng, mặt trời, đất, nước, không khí, gió…).
Điều đó tạo nên sự tò mò, ham hiểu biết tự nhiên của trẻ. Thông qua
những câu hỏi về môi trường xung quanh, trẻ lĩnh hội được các kỹ năng
tư duy như quan sát, so sánh, phân tích, phân loại , dự đoán…), từ đó
hình thành các khái niệm và biết cách giải quyết vấn đề.
Thiên nhiên, đặc biệt là các loại thực vật, động vật luôn cung cấp
cho trẻ những cơ hội để học tập. Ngay từ khi mới mở mắt chào đời, trẻ đã
bắt đầu học cách tìm hiểu về thế giới rộng lớn xung quanh trẻ. Trẻ luôn
cố gắng để cảm nhận tất cả những gì mà chúng nhìn thấy, sờ được, nếm
được, nghe thấy, cầm nắm và bóp chặt trong tay. Khi nắm một trái chuối
chín, trẻ sẽ bóp nó một cách từ từ và quan sát với một sự ngạc nhiên khi
thấy cả quả màu vàng mềm trượt giữa các ngón tay của mình. Trẻ rất
thích khám phá thế giới rộng lớn bên ngoài cửa sổ ngôi nhà mình. Ở
công viên hay trong vườn , trẻ luôn muốn sờ vào một con giun đất hoặc
quan sát kỹ lưỡng một ngọn cỏ từ ngọn cho đến gốc. Rất nhiều trẻ thích
thú khi thấy một con sâu bò trên tay của mình. Một đứa trẻ đôi lúc muốn
thò ngón tay của mình vào ổ cắm điện hoặc thử nếm một ngọn cỏ hay
một cái lá sáng bóng…
Tổ chức cho trẻ khám phá khoa học và khám phá xã hội nhằm giúp
trẻ tiếp xúc với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, qua đó hình
thành biểu tượng về thế giới xung quanh. Cho trẻ khám phá khoa học,
khám phá xã hội nhằm tạo sự hứng thú, kích thích tính tính tò mò tự
nhiên của trẻ về thế giới xung quanh; giúp trẻ biết quan sát, xem xét, đặt
câu hỏi, thử nghiệm, phán đoán và giải quyết vấn đề với các sự vật hiện
tượng; giúp trẻ nhận thức được rằng mọi sự vật luôn có sự thay đổi và
những thay đổi này liên quan đến nhau; khuyến khích trẻ suy nghĩ độc
lập, tưởng tượng và sáng tạo; phát triển ở trẻ cảm xúc và có thái độ thân
thiện, gần gũi với môi trường xung quanh, có mong muốn tham gia cải
tạo môi trường xung quanh; phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua việc
trẻ miêu tả và giải thích những gì khám phá được; giúp trẻ biết liên hệ
những gì đã biết với những điều mới lạ.
2. Thực trạng của vấn đề tổ chức cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi khám
phá khoa học và khám phá xã hội.
*Thực trạng của giáo viên:
- Theo thời gian biểu mỗi tuần có một hoạt động khám phá khoa học hoặc
khám phá xã hội cho trẻ. Giáo viên đều đã tổ chức các hoạt động khám
phá khoa học và khám phá xã hội cho trẻ theo đúng thời gian biểu, đúng
nội dung chương trình. Có một số hoạt động đã biết vận dụng đổi mới
phương pháp và hình thức tổ chức, biết ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy. Tuy nhiên, trong quá trính tổ chức các hoạt động khám phá
khoa học, khám phá xã hội cho trẻ, giáo viên vẫn còn rất nhiều hạn chế
như:
- Đa số giáo viên đều lựa chọn các nội dung cho trẻ khám phá là những
nội dung phổ biến, gần gũi, trẻ đã biết. Ít có giáo viên mạnh dạn đưa các
nội dung mới để tổ chức cho trẻ khám phá, tìm hiểu.
- Trong một hoạt động, giáo viên thường ôm đồm quá nhiều nội dung nên
trẻ chỉ khám phá được những cái bên ngoài của sự vật, hiện tượng (màu
sắc, hình dạng, kích thước, công dụng…)
- Khi tổ chức các hoạt động khám phá cho trẻ, giáo viên thường hay sử
dụng tranh ảnh, hình ảnh, ít có những đồ dùng trực quan. Vì thế, trẻ chỉ
được nhìn, ít được sử dụng các giác quan khác nhau vào quá trình khám
phá.
- Giáo viên ít tạo cơ hội cho trẻ được trao đổi, thảo luận, chia sẻ và
khuyến khích trẻ diễn đạt những gì trẻ biết về đối tượng. Hầu như các cô
chỉ hỏi và trẻ là người trả lời. Các câu hỏi đưa ra ít có câu hỏi mở khuyến
khích trẻ tư duy tích cực, một số câu hỏi chưa rõ ràng. Khi đưa ra một câu
hỏi, giáo viên ít tạo cơ hội khuyến khích nhiều trẻ được trả lời, được đưa
ra ý kiến,
- Các hoạt động cho trẻ trải nghiệm chưa phong phú, vì thế chưa phát huy
được tính tích cực chủ động của trẻ.
*Thực trạng của trẻ:
Trẻ thích khám phá thiên nhiên và xã hội. Khi tổ chức các hoạt
động khám phá khoa học, khám phá xã hội cho trẻ, các cháu đều rất thích,
nhất là những hoạt động tìm hiểu, khám phá về các con vật, hoa quả hay
một số hiện tượng tự nhiên.
Tuy nhiên, tôi nhận thấy vốn biểu tượng về thế giới xung quanh của
trẻ còn ít, đặc biệt trẻ rất dễ nhầm lẫn khi gọi tên các con vật. Ví dụ: tất cả
các con vật biết bay trẻ đều gọi là chim mà không gọi được đó là: chim
sâu, chim sẻ, chim bồ câu… Mặt khác, kỹ năng quan sát, so sánh, phân
loại của trẻ còn rất hạn chế. Trẻ chỉ quan sát thấy một số đặc điểm bên
ngoài của sự vật, con vật, hiện tượng…
Từ những thực trạng trên khi thực hiện nghiên cứu đề tài này tại đơn
vị, tôi thấy có những thuận lợi và khó khăn như sau:
2.1.Thuận lợi:
- Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Hoàn Kiếm thường xuyên tổ chức các
buổi kiến tập nhằm bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non.
- Ban giám hiệu nhà trường đã đầu tư các trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi
phục vụ cho các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.
- Là giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi có đầy đủ những hiểu biết, những
kiến thức chuyên môn và nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lớp
mình phụ trách.
- Bản thân luôn yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi để nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ, tìm tòi và làm một số đồ dùng đồ chơi để phục vụ
các hoạt động cho trẻ.
2.2. Khó khăn:
- Đồ dùng phục vụ cho các hoạt động khám phá khoa học, khám phá xã
hội còn nhiều hạn chế, thiếu thốn, chưa phong phú, sinh động.
- Diện tích lớp còn chật hẹp nên tổ chức các hoạt động còn khó khăn.
- Vốn hiểu biết về môi trường xung quanh của một số trẻ còn hạn chế,
một số trẻ nhút nhát, ít nói…
- Trình độ nhận thức của phụ huynh trong lớp không đồng đều, nhiều phụ
huynh chưa có điều kiện quan tâm đến con cái.
3.Những biện pháp tiến hành
3.1. Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được tiếp xúc với các sự vật
hiện tượng xung quanh giúp mở rộng, làm giàu vốn hiểu biết về môi
trường xung quanh cho trẻ:
Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên tiếp xúc với các sự vật, hiện
tượng chính là cho trẻ thường xuyên hoạt động với các sự vật, hiện tượng
xung quanh một cách trực tiếp như: nhìn, sờ, nắm, ngửi, nếm,
nghe…nhằm hình thành ở trẻ sự hiểu biết về đặc điểm, thuộc tính của các
sự vật, hiện tượng, mối quan hệ và sự phụ thuộc lẫn nhau, sự thay đổi và
phát triển của chúng; mở rộng, nâng cao hiểu biết của trẻ về các cách
thức khám phá khoa học đa dạng. Khi tiếp xúc với các sự vật, hiện tượng
xung quanh, trẻ còn được lĩnh hội những kinh nghiệm xã hội của loài
người chứa trong các sự vật, hiện tượng, các mối quan hệ của con người.
Xuất phát từ đặc điểm trên, trong quá trình tổ chức các hoạt động hàng
ngày cho trẻ ở trường mầm non, tôi luôn chú ý tạo cho trẻ các cơ hội để
trẻ được tiếp xúc với các sự vật, hiện tượng một cách tốt nhất thông qua
giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ dạo chơi thăm quan, hoạt động ngoài trời và các
hoạt động khác.
Hoạt động ngoài trời là cơ hội trẻ được tiếp xúc với các sự vật, hiện
tượng và được trải nghiệm nhiều nhất. Khi tổ chức cho trẻ hoạt động
ngoài trời, giáo viên có thể tận dụng mọi hoàn cảnh của tự nhiên và xã
hội đang diễn ra để cho trẻ trực tiếp tiếp xúc, khám phá. Thông qua hoạt
động ngoài trời, hình thành những biểu tượng ban đầu về thế giới khách
quan, hình thành và phát triển năng lực, hứng thú nhận thức cho trẻ, hình
thành và phát triển xúc cảm thẩm mĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên và xã
hội.
Ví dụ: Tôi tạo cơ hội cho trẻ được quan sát và tri giác các loại cây,
hoa, trong trường. Trẻ phát hiện được sự thay đổi của cây cối: cây rụng
lá (vào mùa thu), hay cây có nhiều lá non, chồi non (mùa xuân)…Tôi đặt
ra cho trẻ các nhiệm vụ, yêu cầu trẻ gọi tên, nêu được đặc điểm, sự giống
và khác nhau của các cây, hoa. Sau khi giao nhiệm vụ, tôi thấy các cháu
nhìn, sờ, ngửi…, sau đó trả lời các câu hỏi một cách tích cực và hứng thú.
Tôi luôn tận dụng các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể diễn ra hàng ngày cho
trẻ quan sát và nhận biết các hiện tượng thời tiết và một số hiện tượng tự
nhiên như: gió (gió thổi mạnh, gió nhẹ), mưa (mưa to, mưa nhỏ), nắng,
bầu trời…
Thông qua hoạt động dã ngoại, hoạt động ngoại khóa tôi chủ động
yêu cầu trẻ quan sát để tìm ra kiến thức về tự nhiên xung quanh cuộc
sống của trẻ. Điều này giúp trẻ hứng thú tìm hiểu về sự phát triển của cây
cối, con vật xung quanh trẻ. Từ đó khơi dậy ở trẻ tính tò mò, ham hiểu
biết cũng như tích lũy thêm kinh nghiệm sống cho trẻ.
Thông qua hoạt động ở các góc, trẻ không chỉ được thỏa mãn nhu
cầu chơi, nhu cầu khám phá thế giới xung quanh, nhu cầu được hoạt động
của trẻ mà còn cung cấp, củng cố kiến thức, tạo cơ hội cho trẻ vận dụng
kiến thức, kinh nghiệm trong các hoạt động; rèn luyện, phát triển các kỹ
năng nhận thức, kỹ năng xã hội cho trẻ. Trong các buổi chơi, trẻ được
tiếp xúc, quan sát, tri giác rất nhiều các sự vật, các công việc, mối quan
hệ của con người trong xã hội. Ví dụ: Trò chơi phân vai (Gia đình, Bệnh
viện, Cô giáo…) củng cố những kiến thức về cuộc sống xã hội, về các sự
vật của môi trường xung quanh cho trẻ.
Ngoài ra, trong các giờ đón và trả trẻ, ăn trưa, ngủ trưa, vệ sinh, ăn
phụ… Tôi cũng luôn chú ý tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với các sự
vật, hiện tượng trong môi trường xung quanh. Ví dụ: Giờ đón, trả trẻ, tôi
trò chuyện với trẻ về bản thân trẻ, về những sự kiện đang xảy ra xung
quanh. Giờ vệ sinh, ăn trưa, tôi trò chuyện với trẻ về những nội dung liên
quan đến nước (lợi ích của nước, sự cần thiết phải tiết kiệm nước, về việc
sử dụng nước ở gia đình trẻ, về cách giữ nước sạch…); trò chuyện về
những đồ dùng ăn uống, những đồ dùng trong gia đình trẻ, giới thiệu
những đồ dùng mới và cách sử dụng, giới thiệu về các món ăn…
Qua việc tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với các sự vật, hiện tượng
trong môi trường xung quanh, tôi thấy nhận thức của trẻ được mở rộng;
khả năng quan sát, tri giác của trẻ rất tốt. Đa số trẻ thể hiện được tính tích
cực, chủ động khi quan sát đối tượng. Trong quá trình quan sát, trẻ tỏ ra
nhanh nhẹn, linh hoạt, phát triển nhiều vốn kinh nghiệm, vốn từ của trẻ
trở nên phong phú hơn, khả năng diễn đạt tốt hơn…
3.2. Phát triển và rèn luyện cho trẻ năng lực nhận thức và năng lực
khám phá:
Để có thể thực hiện thành công các hoạt động khám phá khoa học
và khám phá xã hội cho trẻ, tôi đặc điệt chú trọng tới vấn đề phát triển và
Tải về để xem bản đầy đủ
19 trang
25/11/2024
170
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số kinh nghiệm Nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học và khám phá xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_kinh_nghiem_nang_cao_chat_luong_hoat_dong_kham_p.pdf
