SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi
Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở trường phổ thông, thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Làm quen với chữ cái còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực cho trẻ vào trường tiểu học. Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, nên là một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy sao cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi tích hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện trường mình đang công tác. Đối với trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm - đọc chuẩn chữ, tiếng mẹ đẻ, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho trẻ.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Như Bác Hồ đã từng nói:
“ Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan”
Hiện nay, bậc học mầm non đang được Đảng và nhà nước ta quan tâm đặc
biệt hàng đầu. Bởi đây là giai đoạn bắt đầu hình thành và phát triển nhân cách
con người. Và chính cô giáo, gia đình là những người phải có trách nhiệm giúp
trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, phát triển đồng bộ
về các mặt. Để thực hiện được tốt mục tiêu đó thì người giáo viên phải linh hoạt
chủ động lựa chọn các nội dung có sự sắp xếp một cách nhẹ nhàng. Việc dạy trẻ
mầm non cũng như trồng cây cây non, trồng cây non tốt thì sau này cây sẽ tốt do
đặc điểm của tuổi mầm non là vui chơi, nhưng vui chơi ở đây cũng chính là hình
thức cơ bản giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ, giao tiếp tích cực. Trong
chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, hoạt động làm quen chữ cái ở
lớp mẫu giáo lớn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp những kiến thức
ban đầu trước khi cho trẻ vào lớp một. Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo lớn
“làm quen chữ cái” là cơ hội tốt để giúp trẻ phát triển vốn từ, phát triển ngôn
ngữ, khả năng phát âm-đọc chuẩn chữ, tiếng mẹ đẻ, phát triển các giác quan.
Qua đó giáo dục tình cảm, phát triển tư duy và mở rộng vốn hiểu biết, góp phẩn
vào việc phát triển toàn diện nhân cách của trẻ, chuẩn bị cho trẻ một hành trang
“Tiếng Việt” vững chắc để trẻ bước vào lớp một. Chúng ta cũng biết trẻ mẫu trẻ
mẫu giáo khi bước vào trường phổ thông là một bước ngoặt lớn và việc quan
trọng nhất là ai sẽ giúp trẻ vượt qua những khó khăn đó? Không ai khác chính là
cô giáo, phụ huynh và bản thân trẻ.
Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, là một giáo viên mầm non tôi
luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy sao cho lượng kiến thức trẻ
tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi tích hợp được nhiều nội dung
vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp
với điều kiện trường mình đang công tác. Vì thế tôi chọn đề tài nghiên cứu "Một
số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi” để đưa ra
những biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh hội một
cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh được sự gò bó.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Cơ sở lý luận:
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo 5 tuổi khi bước vào trường tiểu học là
một bước ngoặt lớn và khó khăn đối với trẻ. Bởi vì ở mẫu giáo trẻ đang quen
với vui chơi là hoạt động chủ đạo, nhưng khi trẻ vào tiểu học thì học tập lại là
vai trò chủ đạo nên việc cho trẻ làm quen với chữ cái ở trẻ mẫu giáo không phải
là đưa chương trình tiếng việt của lớp 1 vào dạy mà ở đây trẻ mẫu giáo 5 tuổi
được sử dụng các yếu tố vui chơi và các nhiệm vụ học tập sáng tạo thông qua
các hoạt động học tập. Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công
công tác giảng dạy trẻ ở độ tuổi 5- 6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy
tôi nhận thấy rằng trẻ làm quen với chữ cái không phải là việc dễ làm, nó đòi
hỏi người giáo viên phải kiên trì, chịu khó biết vận dụng những linh hoạt, sáng
tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn chữ cái.
Bộ môn làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát
triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, do đó làm
quen với chữ cái nó có ý nghĩa quan trọng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trước hết làm quen với chữ cái là rèn luyện khả năng nghe, khả năng phát âm,
khả năng hiểu ngôn ngữ tiếng Việt .
Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới
xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ
giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở
trường phổ thông, thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí
khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Làm quen
với chữ cái còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực
cho trẻ vào trường tiểu học. Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, nên là
một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy
sao cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi
tích hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự
lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện trường mình đang công tác. Đối
với trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động
quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn
trong việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm - đọc chuẩn
chữ, tiếng mẹ đẻ, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho
trẻ.
Thấy được tầm quan trọng của hoạt động làm quen với chữ cái, bản thân
tôi đã cố gắng thực hiện tốt chuyên đề học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp,
nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh
hội một cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh được sự gò bó. Và tôi đó chọn đề
tài nghiên cứu "Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ
5 - 6 tuổi”
2. Thực trạng vấn đề làm quen chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi
Trường mầm non nơi tôi công tác đạt chuẩn Quốc gia mức độ I năm 2017.
Trường có gần 400 học sinh chia làm 11 nhóm lớp. Tổng số cán bộ - giáo viên –
nhân viên toàn trường là 41 đồng chí. Giáo viên đạt chuẩn: 100% và trên chuẩn:
80%. Nhà trường có tổng diện tích mặt bằng gần 3000 m2, với 14 phòng học .
Sân trường rộng thoáng đảm bảo tốt cho trẻ được tham gia các hoạt động ngoại
khóa, hoạt động học tập.
2.1. Thuận lợi:
Trường có đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ
môn làm quen chữ viết.
Ban giám hiệu luôn sát sao chỉ đạo giáo viên về chuyên môn, thường
xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy.
Bản thân được thường xuyên tham dự những buổi thao giảng, dự giờ, thi
giáo viên giỏi do trường, phòng giáo dục tổ chức
Được sự phối hợp giúp đỡ của đồng nghiệp trong việc rèn trẻ cũng như
đóng góp cho lớp nhiều nguyên vật liệu làm đồ dùng dạy học, thiết kế bài dạy
trên máy tính phục vụ cho môn làm quen chữ viết.
Khoảng 2/3 số trẻ đã được qua lớp mẫu giáo nhỡ nên việc rèn nề nếp học
tập cũng gặp thuận lợi, có khả năng tiếp thu kiến thức do cô truyền đạt.
2.2. Khó khăn: Bên cạnh đó thì:
- Do khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều. Trẻ nam nhiều hơn trẻ
nữ. Nhiều cháu chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, trẻ còn, nói ngọng.
- Học sinh trên lớp đến từ các nơi khác nhau nên có nề nếp khác nhau đôi
khi cách giáo dục của cô gặp khó khăn. Một số trẻ phát âm tiếng địa phương,
nói ngọng nhiều sẽ khó khăn trong hoạt động làm quen với chữ.
- Vào đầu năm học tôi thấy hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái còn
khô cứng, trẻ thụ động trong hoạt động, phát âm còn nhỏ và chưa chính xác. Vì
vậy tôi băn khoăn, suy nghĩ cần phải làm thế nào để giúp trẻ phát triển ngô ngữ,
diễn đạt và phát âm chính xác tiếng mẹ đẻ. Bằng kiến thức đã học và kinh
nghiệm giảng dạy tôi đã đề ra một số biện pháp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ
thông qua hoạt động làm quen với văn học.
3. Các biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái
3.1.Biện pháp 1: Tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
Tạo môi trường chữ không khó nhưng để mang tính thẩm mỹ thu hút
được sự quan sát, tìm tòi của trẻ là vấn đề khó hơn. Do đó, tôi không ngừng
nghiên cứu để tạo ra môi trường phong phú, đa dạng, thẩm mỹ và thay đổi
thường xuyên các kiểu chữ khác nhau ở các góc tranh truyện, góc chữ cái (như
kiểu chữ in thường, viết thường, in hoa). Bên cạnh đó tôi còn sưu tầm những bộ
tranh truyện, thơ, tạp chí, họa báo với nhiều hình ảnh đẹp, có chữ cái to kèm
theo chủ đề phù hợp các hoạt động . Về truyện, tôi sưu tầm các tranh truyện cổ
tích, tranh truyện dân gian để trẻ kể theo tranh, kể chuyện sáng tạo. Ngoài ra
còn có các bộ chữ cái, tranh lô tô chữ cái, bàn cờ chữ cái, tranh kèm nội dung
có chữ cái .
Giáo viên có thể tạo ra được môi trường chữ cái trong và ngoài lớp dưới
dạng các băng từ, câu đối, câu thơ, bảng chữ cái, thẻ chữ cái, lô tô chữ cái, lô tô
to....ở các vị trí thuận lợi cho trẻ trẻ đọc, sao chép chữ và phát âm được. Qua đó
trẻ làm quen dần với 29 chữ cái và không bị bỡ ngỡ trong các hoạt hoạt động
làm quen chữ cái có chủ đích.
Ví dụ: Giáo viên treo tranh có hình ảnh “Con ong” dưới tranh có từ “ Con
ong” kèm theo hoặc với mỗi bài thơ , cho trẻ tô màu vào các chữ cái rỗng mà
trẻ đó biết. Giáo viên thay đổi bằng các hình ảnh khác nhau để tránh sự nhàm
chán và kích thích sự tò mò, ham hiểu biết ở trẻ.
Không gian trong các góc hoạt động chữ cái cần được chăm chút và
thường xuyên thay đổi .
Ví dụ: + Ở góc chữ cái tôi treo các nhóm bài tập cho trẻ được hoạt động.
Góc trên tôi treo bảng chữ cái, có hình ảnh.Tôi để cả năm học.
Nhóm 1: Bé chơi cắt từ : Tôi đánh đủ 29 chữ cái tiếng việt tôi in ra nhiều
tờ giấy và trên mảng tường đó tôi in hình ảnh và phía dưới có từ chỉ hình ảnh,
sau đó cho trẻ lấy kéo cắt các chữ cái dán lên ô bên cạnh sao cho đúng từ chỉ
tên tranh hoặc cũng hình ảnh đấy tôi cho trẻ nửa tờ giấy A4 cho trẻ dùng bút chì
sao chép chữ cái mỗi từ một dòng hoặc cho trẻ dùng tranh đó tìm chữ cái ghép
thành một cụm từ chỉ tên tranh. Với trò chơi này trẻ say sưa hoạt động và giúp
trẻ ghi nhớ lại các chữ cái mà trẻ đã được học ở trên lớp.
Nhóm 2: Bé chơi in chữ: Tôi cắt chữ cái bằng một miếng poóc cứng sau
đó tôi cắt đề can màu dán sao cho đúng chiều chữ cái và cho trẻ in theo viền
ngoài chữ cái rồi tô màu chữ vừa in được và cắt chữ vừa in và tô màu song dán
vào ô cô gắn chữ sẵn.
Với góc chơi này tôi sưu tầm và thiết kế các hình ảnh theo đúng chữ cái
đó nên giúp trẻ nhanh nhớ được các chữ cái.
Ngoài việc sử dụng các kiểu chữ khác nhau ở các góc, giáo viên có thể
sưu tầm những bộ tranh truyện, thơ, tạp chí, họa báo với nhiều hình ảnh đẹp...để
sắp xếp sao cho phù hợp . Vào giờ học hoạt động góc, cô tham ra đọc sách cùng
trẻ, hướng dẫn trẻ cầm sách đúng hướng, cách mở sách, cách lật trang xem
sách. Hướng dẫn trẻ việc đọc một trang sách: Đọc từ trái sang phải, đọc từ trên
xuống xuống dưới.
Ở góc thư viên, tôi chuẩn bị nhiều tranh, truyện và thay đổi tranh, truyện,
không thể các sách truyện từ đầu năm học đến cuối năm học.
Ví dụ: Với tháng 1 tôi dạy về thực vật, tôi trưng bày sách về hoa quả cùng
dòng chữ “ Thư viện của các loại hoa quả”. Vào giờ hoạt động góc, tôi tham gia
đọc sách cùng trẻ và hướng dẫn trẻ cách cầm sách, mở sách, lật trang sách, cách
đọc sách đúng.
Ở góc phân vai, khi trẻ chơi bán hàng, bác sỹ... giáo viên có thể cho trẻ tự
dùng bút chì sao chép chữ cái, tên các mặt hàng hoặc tên bệnh nhân, tên
thuốc...nét chữ của trẻ còn nguệch ngoạc như qua đó giúp trẻ ghi nhớ, tượng
tượng lại kí hiệu của các chữ cái mà trẻ đã biết. Từ đó, giúp trẻ ghi nhớ lại một
cách chính xác chữ cái, nhận biết được chữ cái trong tập hợp các chữ cái tạo ra
trong từ, trong câu.
Không chỉ là trang trí tạo môi trường học cho trẻ mà trong quá trình dạy
trẻ hoạt động, đặc biệt là dạy trẻ làm quen chữ cái rất cần đồ dùng dạy học. Vì
vậy giáo viên phải tận dụng các nguyên liệu, phế liệu sẵn có ở để làm đồ dùng
dạy học. Yêu cầu các bộ đồ dùng có giá trị sử dụng lâu dài, có tính thẩm mỹ. Ví
dụ: Tôi nhắc học sinh mang những vỏ hộp bánh bằng bìa cứng mang đến lớp tôi
cắt các nét cơ bản cho trẻ học vào tiết làm quen chữ cái sau khi trẻ nêu đặc
điểm chữ cái a có hai nét một nét cong tròn khép kín và một nét thẳng tôi cho
trẻ sử dụng dừng nét cơ bản đó cho trẻ ghép chữ cái và đọc to hoặc cũng từ các
nét đấy giờ học khác tôi sử dung vào trò chơi động thi xem đội nào ghép nhanh
và đúng hoặc cho trẻ tạo chữ theo yêu cầu hai bạn tạo một chữ cái bằng cách
mỗi bạn cầm một nét khi nghe yêu cầu tạo chữ gì thì hai trẻ tạo một chữ cái
theo yêu cầu của cô.
Qua việc tạo môi trường cho trẻ làm quen chữ cái, tôi thấy trẻ lớp tôi rất
hứng thú khi đến lớp và tham gia vào các hoạt động làm quen chữ cái góp phần
hỗ trợ giúp trẻ củng cố ôn luyện các chữ cái rất tốt.
3.2. Biện pháp 2: Lồng ghép, tích hợp hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái
vào các hoạt động khác.
* Tích hợp với hoạt động làm quen với văn học
Ví dụ 1: Hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Tôi cho trẻ
làm quen với chữ cái e, ê qua bài thơ “ Em yêu nhà em”:
Tôi cho trẻ đọc bài thơ được đánh bằng chữ in thường và in chữ to ra
khổ giấy A3. Sau đó tôi cho trẻ chia ra làm hai đội, yêu cầu đội 1 lên gạch chân
chữ cái e, đội 2 lên gạch chân chữ cái ê.
Ví dụ 2: Với tháng 4 các hiện tượng tự nhiên, tôi cho trẻ làm quen với
chữ s, x qua đoạn thơ.
“Giọt sương long lanh
Giọt sương trong suốt…
Thu lượm màu xanh.”
Khi đọc đoạn thơ này, trẻ sẽ được luyện phát âm chữ cái x, s và tìm chữ
cái s, x trong bài thơ.
Với hoạt động kể chuyện sáng tạo, tôi cho trẻ làm quen với chữ cái in
thường và nhận biết được hướng viết câu từ trái phải của chữ cái.
Ví dụ 3: Trong truyện “ Một phen sợ hãi’, tôi kể chuyện cho trẻ và gợi ý
để trẻ tự đặt tên cho câu chuyện như: “ Cún con qua đường”, “ Cún con không
nghe lời mẹ dặn”, “ Hai anh em Cún đi chơi phố”…Khi trẻ đặt tên cho câu
chuyện tôi viết lên bảng hoặc đánh trên máy bằng chữ in thường tên truyện mà
trẻ tự đặt tên, khi viết tôi đọc từng chữ cái mà trẻ đã được làm quen với các cụm
từ đơn giản, từ đó sẽ tạo được hứng thú và thói quen nhận biết chữ cái đã biết
khi đọc truyện cho trẻ. Để góp phần giúp trẻ nhận biết và phân biệt các chữ cái
đó được làm quen, tôi sưu tầm một số câu đố về chữ cái đơn giản và dễ hiểu
cho trẻ.
- Ví dụ về một số câu đố sau:
1. “ Nét tròn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa cho ra chữ gì? ( Chữ c)
2. “Cái thùng không có móc câu
Đích thị là chữ cái “u” đây rồi…
Khác nhau thêm một móc câu bên mình? ( Chữ ư
3. “ Bình thường em đọc chữ u
Khi quay ngược chữ “ u” thì ra chữ gì? ( Chữ n)……
Ngoài ra tôi còn cùng trẻ đọc và ôn luyện cách phát âm mọi lúc mọi nơi
qua các bài đồng dao.Trẻ lớp tôi nói ngọng chữ l, n theo tiếng địa phương nên
phần phát âm lại rất khó khăn hoặc phát âm chữ r phải uốn cong lưỡi và rung
lên, nên tôi đưa những bài đồng dao vào hoạt động vui chơi để luyện phát âm
cho trẻ như:
Ví dụ : Một số bài đồng dao và các từ khó để luyện cho trẻ phát âm như
“Rềnh rềnh ràng ràng”, “Đi cầu đi quán”... Hoặc câu nói có các từ láy cho trẻ
nói nhanh theo yêu cầu của cô.
Cô yêu cầu trẻ đọc nhanh và phải phát âm chuẩn chính xác chữ từ không
bị ngọng.
Lúa nếp là lúa nếp làng
Lúa lên lớp lớp
Lòng nàng lâng lâng.
Hay
Rềnh rềnh ràng ràng
Ba ngang chiếu chải…
Rềnh rềnh ràng ràng .
* Tích hợp với hoạt động phát triển vận động
Ví dụ: Trong giờ học bài vận động bật chụm tách chân, tôi kẻ các ô
vuông, bên trong mỗi ô vuông tôi đều viết một chữ cái, yêu cầu trẻ thực hiện
động tác bật kết hợp đọc các chữ cái có trong ô vuông dưới sàn.
©
a
¨
a
¨
©
¨
©
a
Ví dụ: Trong bài hoạt động phát triển thể chất “ Bò theo đường dích dắc”
khi đến phần ôn luyện củng cố tôi cho trẻ thi đua bò theo đường dích dắc và
lên hái hoa có gắn các chữ cái theo yêu cầu của cô và
gắn lên bảng hết bản nhạc đội nào hái và gắn được nhiều lên bảng thì đội đó
thắng cuộc. Trẻ tham gia rất hứng thú.
* Tích hợp thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc:
Trẻ mầm non rất hứng thú với hoạt động âm nhạc. Vì vậy, để cân bằng
với tính chất khô khan và cứng nhắc của hoạt động làm quen chữ cái tôi thường
kết hợp với bài hát vào các trò chơi. Từ đó tạo không khí sôi nổi cũng như sự
linh hoạt uyển chuyển giữa các hoạt động nhỏ trong giờ làm quen chữ cái và
trong các giờ
hoạt động giáo dục âm nhạc tôi thường xuyên tìm kiếm những bài hát. Từ đó
giúp việc làm quen chữ cái của trẻ dễ nhớ hơn
Ví dụ: Học chữ cái thì hay học theo nhóm chữ cái a, ă, â hoặc u, ư tôi cho
trẻ hát bài “ Học vui chữ cái”
Chữ cái này đọc tên là gì
Em đọc tên là “a”
À! à em biết rồi…..
Luôn học chăm, luôn học ngoan, em biết thêm chữ
“a”
Hoặc tôi thay chữ “a” bằng các chữ cái khác và lời bài hát thì không đổi.
Với bài chữ o tôi đưa bài hát : Chữ o tròn như trứng vịt.
Lạch bạch bạch vịt con đến trường
Cạc cạc cạc, vịt ta học chữ ….
Hay bài hát chữ o: “Chữ o là chữ o tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu
sáng. Chữ a như 2 người bạn ngồi nói chuyện với nhau rất vui....”. Cách lồng
ghép với âm nhạc này tôi thấy thú vị hơn và đặc biệt trẻ rất dễ nhớ tên các chữ
cái hơn.
* Lồng ghép trong hoạt động khám phá
Với môn hoạt động khám phá tôi thay các ô số bằng “Ô chữ kì diệu”
trong mỗi ô là một chữ cái mà trẻ đã được học, phía sau chữ là các hình ảnh con
vật hoặc các nghề, các danh lam thắng cảnh...Khi chơi trẻ chọn ô chữ và đọc tên
ô chữ cái đó, cô sẽ đưa ô chữ đó ra là hình các con vật, các nghề hoặc các danh
lam thắng cảnh...Với cách lồng ghép này tôi thấy trẻ hào hứng và cũng nhớ
được rất nhiều các chữ cái.
3.3. Biện pháp 3: Vận dụng sưu tầm, sáng tạo các trò chơi
Như chúng ta đã biết, đặc điểm tâm sinh lí ở trẻ mầm non là “Học mà chơi,
chơi mà học”. Vì vậy các hoạt động khác nói chung, hoạt động làm quen với
chữ cái nói riêng, trò chơi luôn được đưa vào để giúp trẻ củng cố sâu hơn kiến
thức. Nếu trò chơi không mới lạ, không hấp dẫn dễ gây cho trẻ cảm giác nhàm
chán. Vì vậy tôi đã không ngừng đổi mới sáng tạo, đưa các trò chơi hấp dẫn vào
tiết học. Ví dụ tiết làm quen với chữ e, ê, tôi cho trẻ chơi trò chơi: Ai nhanh hơn.
+ Luật chơi: Đội gia đình đông con sẽ đứng xếp thành hình chữ ê. Đội gia đình
ít con đứng xếp thành hình chữ e. Trong thời gian một bản nhạc đội nào đứng
xếp nhanh đúng và đẹp sẽ là đội chiến thắng
+ Cách chơi: Các thành viên trong đội chơi sẽ thảo luận, bàn bạc để sắp xếp
các chỗ đứng sao cho tạo thành chữ cái theo yêu cầu
Với trò chơi này không chỉ giúp trẻ có biểu tượng về chữ e, ê mà còn giúp trẻ
có sự đoàn kết, biết phân công sắp xếp, bàn bạc theo nhóm
Ở lứa tuổi mầm non, tư duy của trẻ phát triển rất nhanh.Trẻ nhanh nhớ
cũng nhanh quên. Có thể trẻ đã nhận biết phát âm được chữ cái khi cô đưa ra
nhưng khi cho trẻ chơi trò chơi vẫn còn một số trẻ chưa nhớ kỹ được đặc điểm
hình dạng của chữ cái. Do đó tôi đã đưa vào một số trò chơi giúp trẻ nhớ được
đặc điểm của chữ cái. Ví dụ như trò chơi xếp chữ cái bằng hột hạt, trò chơi nặn
chữ cái…Ở các trò chơi này, ban đầu tôi thấy nhiều trẻ xếp, nặn chữ bị ngược
chẳng hạn như chữ: c, a, ă, â, e, ê, b, d, p, q…Sau đó được cô giáo gợi ý trẻ đã
nhanh chóng sửa sai. Không chỉ được sử dụng đất nặn trong hoạt động tạo hình
mà qua các trò chơi với chữ cái trẻ cũng được dùng tay lăn dọc, uốn chữ theo
yêu cầu của cô. Khi quan sát trẻ chơi tôi thấy trẻ rất hứng thú, say sưa. Như vậy
trong khi chơi các trò chơi này trẻ phải tư duy để xếp hoặc nặn được chữ cái.
Ngoài ra tôi còn đưa vào rất nhiều trò chơi khác như: Trò chơi tìm chữ cái còn
thiếu trong từ, gạch chân chữ cái, nối chữ cái…
Ví dụ: Trong hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái a, ă, â. Thay vì chỉ
đơn giản gắn tranh hay gạch chân chữ cái tôi đã sang tạo ra trò chơi “Vui cùng
xúc xắc” sinh động hơn để trẻ tham gia chơi như: Tạo thành các quân xúc xắc
nhỏ có gắn chữ cái đang học sau đó làm 1 quân xúc xắc lớn để 1 cô đứng vào
vào điều khiển, kết hợp với bài nhạc vui nhộn Chicker dance. Sau đó, giáo viên
sẽ đội mũ và làm anh xúc xắc nhảy múa làm điệu bộ trên nền nhạc, khi nhạc
dừng cũng là lúc cô gắn 1 thẻ chữ cái to lên mặt trước quân xúc xắc cô đeo. Cô
cho trẻ gọi tên chữ cái đó và chọn thật nhanh quân xúc xắc có gắn chữ cái giống
của cô giơ lên và phát âm.. Trò chơi vui nhộn, sinh động đã giúp cho trẻ hứng
thú và tập trung cao.
Tùy theo hoạt động giáo viên có thể sáng tạo trò chơi để làm sao thu hút
trẻ vào giờ làm quen chữ cái được tốt hơn.
3.4. Biện pháp 4: Tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh
Sự kết hợp giữa cô giáo và phụ huynh trong việc chăm sóc giáo dục, trẻ
là hết sức quan trọng và cần thiết. Thấy được điều đó tôi đã giành thời gian trao
đổi về tình hình của trẻ thông qua giờ đón và trả trẻ và các buổi họp phụ huynh.
Hai phía cùng cố gắng phối kết hợp giúp trẻ hứng thú và học tốt hoạt động làm
quen với chữ cái. Hiện nay hiện tượng cho con đi học, luyện viết chữ (học trước
chương trình lớp 1) rất nhiều. Phụ huynh cho con luyện chữ trước tuổi đến
trường với kỳ vọng chuẩn bị trước vì sợ con không theo kịp các bạn khi vào lớp
1. Tuy nhiên kỳ vọng này của cha mẹ chưa rõ lợi đến đâu mà lại làm giảm hứng
thú học ở trẻ. Trong giờ học khi cô giới thiệu chữ cái mới có trẻ đã khoe “con
biết thừa chữ cái này rồi”, trong giờ học cháu không tập trung, trêu đùa bạn
khác, làm ảnh hưởng đến cả lớp. Với tình hình như vậy tôi đã tuyên truyền với
phụ huynh về tác hại của việc dạy trẻ học trước chương trình lớp 1. Được xem
các chương trình đó, phụ huynh đã có cái nhìn đúng đắn về việc cho trẻ luyện
chữ trước chương trình lớp 1 và cùng với giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ theo
chương trình mầm non mới.
Bên cạnh việc tuyên truyền với phụ huynh không nên cho trẻ đi học trước
chương trình lớp 1, tôi còn vận động phụ huynh ủng hộ các nguyên phế liệu,
sách báo, tranh ảnh cho các cháu hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi. Mời phụ
huynh đến tham dự các hội thi kể chuyện, đọc thơ của bé vào các dịp chào mừng
08/3, 20/11 ... Luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để có
biện pháp tác động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Mặt khác tôi còn trao đổi với phụ huynh mua thêm cho các cháu sách tranh
truyện hay đĩa “ trò chơi với chữ cái”…để dạy cho các cháu ở nhà. Để việc phối
kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh đạt hiệu quả cao tôi đã dán kế hoạch hoạt
động từng tuần ngoài cửa lớp để phụ huynh tiện theo dõi chương trình CSGD
trẻ. Như vậy khi phụ huynh đến lớp thấy chương trình học của trẻ đang dạy chữ
cái nào thì về nhà phụ huynh sẽ củng cố lại chữ cái đã học ở lớp cho trẻ. Bằng
hình thức đó đa số trẻ lớp tôi đã nhận biết và phát âm được các chữ cái mà tôi đã
dạy.
4. Hiệu quả:
Sau khi thực hiện “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với
chữ cái cho trẻ 5- 6 tuổi” tôi thu được kết quả rất khả quan.
1.1. Đối với cô giáo : Qua gần một năm áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy
mình đã giảm bớt được thời gian làm đồ dùng phục vụ cho tiết học nên tôi có
thêm thời gian để trao đổi với đồng nghiệp, tìm hiểu tham khảo tư liệu sách
báo… để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
1.2. Đối với trẻ : Từ những kinh nghiệm trên khi áp dụng vào tình hình thực tế
của lớp tôi thì tôi thấy trẻ đã hứng thú hơn khi tham gia vào hoạt động làm quen
chữ viết. Những bé nói ngọng hay phát âm không chuẩn cũng đã được rèn và
phát âm đúng hơn , không còn ngọng nữa. Trẻ nhận biết đúng chữ cái, biết cách
tô chữ và sao chép chữ cái tốt hơn. Các tiết học khác trở nên nhẹ nhàng, thoải
mái và đạt kết quả cao.
Bảng tổng hợp khảo sát 38 trẻ lớp A4 được kết quả như sau:
Trước khi thực hiện biện
pháp
Sau khi thực hiện biện
pháp
Kết quả
Nội dung cần đạt
Đạt
Chưa đạt
Đạt
Chưa đạt
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
16/38 42,0 23/38 60.5
38/38 100% 1/38 2.6%
Trẻ nhận biết và phát
âm chính xác chữ cái đã
học
%
%
18/38 47% 21/38 55%
15/38 39% 24/38 63%
37/38 97% 2/38 5%
38/38 100% 0/38 0%
Trẻ biết nêu nhận xét đặc
điểm, nhận dạng chữ cái.
Biết sao chép chữ cái
1.3. Đối với phụ huynh:
- Rất tin tưởng vào giáo viên đã cho con đi học đều .
- Phụ huynh rất tích cực trao đổi với giáo viên về tình hình của con em mình từ đó
đưa ra những biện pháp phù hợp để bồi dưỡng, rèn luyện cho các con.
- Phụ huynh rất phấn khởi vì thấy con mình nhận biết, phát âm rõ ràng và tô
được các chữ cái đã học. Đồng thời các phụ huynh đã nhận thấy được tác hại
của việc cho trẻ đi học trước chương trình lớp 1. Hầu hết phụ huynh đã tin tưởng
và tạo điều kiện giúp đỡ nhà trường rất nhiều.
III. KÊT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:
Việc tổ chức các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động với chữ cái
giúp trẻ mẫu giáo làm quen với chữ là rất cần thiết vì: Hình thức các trò chơi
được thiết kế rất dễ thực hiện, chuẩn bị đơn giản ít tốn kém, ít thời gian. Các
biện pháp này có tính mở, hấp dẫn, kích thích trẻ tìm tòi, khám phá và tiếp cận
với cái mới của công nghệ thông tin, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, và tư duy
như: sao chép, óc phán đoán và khả năng suy luận của trẻ được phát triển.
Muốn tổ chức tốt các hoạt động cho trẻ cô giáo cần chuẩn bị (hoặc cùng
trẻ chuẩn bị) những đồ dùng, vật dụng cần thiết để tham gia vào hoạt động và
cung cấp cho trẻ những kỹ năng sử dụng chúng. Giáo viên tăng cường cho trẻ
được hoạt động không chỉ với các sự vật, hiện tượng cụ thể mà với cả các hình
ảnh, kí hiệu. Đặc biệt tăng cường hoạt động phán đoán, kiểm chứng và diễn đạt
đủ ý giữa các vật. Để vận dụng các biện pháp vào tổ chức các hoạt động cho trẻ
làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao nhất giáo viên cần lưu ý:
- Duy trì sự hứng thú và sự say mê của trẻ, phát triển thái độ tích cực của
trẻ đối với các hoạt động.
- Tạo nhiều cơ hội cho trẻ được trải nghiệm về chữ cái qua các trò chơi,
luyện đọc, cách sao chép từ, qua các buổi sinh hoạt nhóm, góc ở trường mầm
non.
- Tạo môi trường trong và ngoài lớp phong phú, hấp dẫn trẻ kích thích sự
tò mò, khám phá ở trẻ, phát triển quá trình tư duy, nhận thức.
- Giáo viên cần đưa nhiều các trò chơi củng cố ôn luyện chữ cái vào các
hoạt động, các trò chơi ôn luyện củng cố phải phù hợp với đối tượng trẻ. Phải
sưu tầm, vận dụng sáng tạo các trò chơi với chữ cái và tích hợp lồng ghép các
hoạt động khác
- Làm tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh trong mọi thời điểm giúp
trẻ học tốt môn làm quen với chữ cái.
2. Kiến nghị
- Kiến nghị phòng GD tạo điều kiện để nhiều giáo viên được đi kiến tập và đi
thăm quan nhiều hơn nữa.
- Rất mong phòng GD cấp thêm máy chiếu cho nhà trường để các lớp giáo viên
chúng tôi được sử dụng trong quá trình dạy trẻ được thuận tiện hơn.
Trên đây là toàn bộ nội dung sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp
nâng cao chất lượng làm quen với chữ cái cho trẻ 5 – 6 tuổi” của tôi, trong quá
trình nghiên cứu và tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái đã đạt hiệu quả nhất
định. Tuy nhiên không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự quan
tâm, giúp đỡ góp ý của các cấp lãnh đạo.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tải về để xem bản đầy đủ
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_nang_cao_chat_luong_lam_quen_chu_cai_c.doc